برنامه تلویزیونی «دیروز، امروز، فردا» این هفته با حضور حسام‌الدین آشنا (مشاور فرهنگی رئیس جمهور) و عماد افروغ (استاد دانشگاه) و با اجرای محمدحسین رنجبران از شبکه سه سیما پخش شد که طی آن مهمانان برنامه به بررسی زوایای مختلف انقلاب اسلامی و قدرت نرم پرداختند.
افروغ در ابتدای برنامه در مورد تأثیر انقلاب اسلامی بر قدرت ملت ایران گفت: وقتی سخن از قدرت نرم می‌شود ذهن به‌لحاظ اجتماعی متوجه قدرت مدنی و غیررسمی می‌شود. وقتی می‌گوییم قدرت، در انتزاعی‌ترین سطح یعنی توان ایجاد یک حادثه! تمام اعضای اجتماعی و فردی دارای این توان هستند که می‌توانند حادثه‌ای ایجاد کنند اما اگر این کار را نمی‌کنند، دلیل بر عدم توانایی آنها نیست. در انقلاب اسلامی ما سه منبع قدرت به‌نام خدا، مردم و رهبری داریم.
وی ادامه داد: در انقلاب اسلامی اگر قدرت بلاشرط و مطلق (خدا) را وارد معادله نکنیم، مشخص می‌شود که اصولاً قدرت نرم را به‌درستی نفهمیده‌ایم. تعریف معقول و متعارفی که از قدرت وجود دارد می‌گوید، قدرت یک مسئله ربطی است. قدرت نرم بیشتر به عدم تصمیم‌گیری و یا نفوس مربوط می‌شود.
افروغ افزود: در انقلاب اسلامی باید خدا را در یک تفکر منظومه‌ای و کل‌گرایانه توحیدی جست‌وجو کرد. اگر کسی این نگرش کل‌گرایانه امام را درک نکند، نمی‌تواند به شناخت درستی از راهبرد درستی از انقلاب دست پیدا کند.
وی در بخش دیگری از برنامه اظهار داشت: تصویر ایده‌آلی که ارائه دادم، در فلسفه سیاسی تجلی دارد که مردم‌سالاری دینی نام دارد. این یک فلسفه سیاسی نوظهور است که فقط برای جامعه ما هم نیست. در انقلاب اسلامی مردم جایگاه بلندی دارند و شرط مشروعیت و مقبولیت هستند. وقتی بحث مشروعیت پیش می‌آید، فقط به فرمان رهبر توجه می‌کنیم در حالی که مردم هم در این میان باید تأثیرگذار باشند.
وی ادامه داد: فعل سیاسی، تحت هر شرایطی فعل مشروط است نه فعل هدف! این چیزی است که در غرب جا نیفتاده است. در اقتصاد هم همین‌طور است، در اقتصاد هم ما می‌گوییم اقتصاد وسیله است نه هدف! در فرهنگ هم به همین شکل است و فرصتی برای بروز خلاقیت انسان‌ها به حساب می‌آید.
دشمن با دست‌اندازی به هویت فرهنگی ایرانی‌ها، دست در لانه زنبور کرد
افروغ افزود: نقطه تحریک انقلاب اسلامی ایران، فرهنگی است. اگر نظام اجتماعی سرمایه داری می‌توانست با وابسته کردن اقتصاد ما به نتیجه برسد، نیازی نبود به هویت فرهنگی ما دست اندازی کند. یکی از عناصر هویت ایرانیان، دین‌مداری آنهاست و در واقع دشمن با دست اندازی به هویت فرهنگی ایرانی‌ها، دست در لانه زنبور کرد و در واقع نقطه آغاز انقلاب، یک حرکت فرهنگی بود.
وی ادامه داد: انقلاب در بعد مبانی، اهدا، نیروها، شعارها، روشها و ابزارهایش به‌طور کلی نرم است. امام بارها گفتند انقلاب یک تحفه الهی است. این یعنی اگر خدا را از انقلاب حذف کنیم، چیزی از انقلاب نمی‌ماند. آزادی، عدالت و معنویت اهداف این انفلاب است. اگر معنویت و اخلاق نباشد، آیا آزادی و عدالت به وجود می‌آید؟ به‌لحاظ فلسفه سیاسی این اتفاق نمی‌افتد!
افروغ در ادامه تصریح کرد: سمبل آزادی خواهی در شعارهای انقلاب، مرگ بر آمریکا بود. سمبل ظلم‌ستیزی هم مرگ بر شاه بود.
جامعه‌شناس سیاسی در بخش دیگری از برنامه گفت:ما باید در گام اول خودمان را بشناسیم و ظرفیت‌های خود را به فعلیت برسانیم. این موضوع مستلزم این است که فهم خوبی از عدالت، توسعه سیاسی و... داشته باشیم. جنگ یک هجوم تمام‌عیار نظامی و فیزیکی علیه کشوری بود که تازه انقلاب کرده است. اگر نحوه مدیریت خاص و ملت‌سازی مجدد ما نبود ما به توفیق دست پیدا نمی‌کردیم.
وی ادامه داد: عقب‌ماندگی‌ها فقط ریشه داخلی ندارد اما ما اگر واقعاً توانمند بودیم دشمن می‌توانست به ما تعرضی داشته باشد؟ اگر ما می‌خواهیم ایستادگی کنیم باید به توانمندی‌های خود بازگردیم و ببینیم اول جنگ کشور به چه شیوه‌ای اداره می‌شد. اگر یک مقدار سبک زندگی مدیریتی کشور تغییر کند و مانند طبقه متوسط جامعه زندگی کنیم، خیلی از مسائل جوابگوست. یک راه ریشه‌ای با تهدیدها، توجه به ظرفیت‌ها، محبت‌ها و صداقت‌های داخلی است.
مصلحت اندیشی‌ها را مثل جام عسل به خورد مردم ندهیم
افروغ افزود: اگر مجبور شدیم مصلحت اندیشی کنیم هم خواهش می‌کنم این مصلحت اندیشی‌ها را مثل جام عسل به خورد مردم ندهیم و صادقانه بگوییم جام زهر است تا اتفاقات خوبی که بعد از قطعنامه 598 افتاد تکرار شود.
وی گفت: جهان چه وضعیتی داشت که انقلاب پیروز شد؟ جهان در آن ایام تشنه معنویت و خدا بود. اما بعد از انقلاب ما چه‌اندازه قابلیت‌های نرم انقلاب را که مربوط به جهان بود عرضه کردیم؟ احیای خدا در ساحت علم، احیای معنویت در ساحت معنویت اجتماعی، احیای حق فرهنگ و... قابلیت‌های نرم انقلاب بود که باید به دنیا ارائه می‌شد. ما تا چه‌اندازه در این مسیر گام برداشتیم؟ رایزن‌های فرهنگی ما در زمینه چه کردند؟ یکی از قابلیت‌هایی که می‌توان در مذاکرات هسته‌ای از آن استفاده کرد همین احیای مدنی است.
هیچ تجلی قدرت نرمی در 1+5 دیده نمی‌شود
افروغ ادامه داد: ما می‌توانستیم قدرت مدنی را در دنیا سازماندهی کنیم. به‌نظر من هیچ تجلی قدرت نرمی در 1+5 دیده نمی‌شود. اگر قرار بود دیده شود دنیا باید به این مذاکرات هسته‌ای دسترسی پیدا می‌کرد تا معلوم شود چه‌کسی معادله بازی را به هم می‌زند و کدام طرف به معادلات بازی پایبند است. نیروهای دیپلماسی ما تا چه‌اندازه از قدرت نرم و حضور رسانه‌ها خوب استفاده کردند تا دیگران بفهمند چه‌کسی دارد بازی را به‌هم می‌زند. مسئله هسته‌ای پشت درهای بسته حل نمی‌شود.
وی ادامه داد: مقابله‌ای که صورت می‌گیرد باید حکیمانه و از طریق قدرت نرم باشد. ما باید بتوانیم با جنبش‌های دانشجویی و ان‌جی‌اوهای دنیا ارتباط برقرار کنیم و حرف بزنیم. ما باید به این کمک کنیم که نشان داده شود این تصویر زشتی که از ما ارائه می‌شود خلاف واقع است.دنیا باید ببیند در مذاکره چه می‌گذارد. چه‌کسی منصفانه برخورد می‌کند و چه‌کسی برای مذاکره شرط می‌گذارد.
امام فرمودند: تا زمانی که رابطه گرگ و میش است، ما رابطه برقرار نخواهیم کرد
وی ادامه داد: اگر از این اهرم‌ها استفاده کنیم، باید به عده‌ای این حق داده شود که سؤال کنند. بعضی‌ها می‌گفتند مکالمه تلفنی اگر معطوف به مذاکره و... است، بگویید تا بدانیم تا در نتیجه مردم غریبه فرض نشوند و بدانند چه اتفاقی قرار است بیفتد. امام فرمودند: تا زمانی که رابطه گرگ و میش است، ما رابطه برقرار نخواهیم کرد. وقتی چنین ابهاماتی وجود دارد، مردم حق دارند بدانند اگر قرار است مذاکره مستقیم ایران و آمریکا اتفاق بیفتد، چه نتیجه‌ای در بر خواهد داشت و قرار است چه اتفاقی بیفتد.
افروغ همچنین اظهار داشت: با توجه به ظرفیت‌های گفتمانی انقلاب اسلامی باید با ذهنیت سازی‌های کاذب مقابله و اذهان جهانی را درگیر کنیم. مشکل اینجاست که در هیچ مقطعی از قدرت نرم جهانی خود استفاده نکرده‌ایم. قرار نیست ما از عزت انقلاب بدهیم و در مقابل چیزی بگیریم! مصاف و حضور نرم ما، جزو ذات ماست. این‌طور نباشد که برای حل مسئله هسته‌ای، مواردی را که جزو ذات ماست، تحت تأثیر قرار دهیم.
وی افزود: شفاف‌سازی باید صورت بگیرد تا بدانیم چگونه می‌خواهیم تصویر روشن‌تری از ایران ارائه دهیم.
مذاکرات پنهانی در نهایت پشیمانی به بار نیاورد
جامعه‌شناس و تحلیلگر مسائل سیاسی در ادامه اظهار داشت: نظام ما ارکان و مبانی دارد که می‌گوید نباید پشت مذاکره کننده را خالی کرد، اما این حمایت، مشروط است. وقتی مذاکره پشت درهای بسته انجام می‌شود، نمی‌توانیم بگوییم در خصوص نظارت و داوری که باید انجام شود از قدرت نرم استفاده کرده‌ایم. به‌هرحال ما باید از طریق چهره‌هایی که مورد اعتمادتر هستند، خیالمان راحت شود که مذاکرات در نهایت پشیمانی به بار نیاورد. مذاکره کننده باید بداند چشمان ناظری دارد و طرف مذاکره هم متوجه این ماجرا شود! در سیاست باید بنا را بر خلاف ظاهر گذاشت، مگر این که خلافش ثابت شود.
آشنا در پاسخ به این سخن افروغ تصریح کرد: طرف ما رژیم صهیونیستی است. اتفاقی که دارد می‌افتاد سلب توان تأثیرگذاری این رژیم است که با استفاده از قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران است.
افروغ نیز پاسخ داد: وقتی افرادی به‌نام حامی دولت با ذوق‌زدگی از این مسائل صحبت می‌کنند، به امثال من حق دهید که کمی نگران شویم.
آشنا هم در جواب گفت: کسانی که با ذوق‌زدگی به‌دنبال رابطه با آمریکا هستند با دولت جمهوری اسلامی ایران فاصله زیادی دارند. دولت، دولت اعتدال است. کسانی در کشور هستند که هرگونه مذاکره‌ای را خیانت می‌دانند و عده‌ای هم هستند که هیچ‌کاری جز رابطه مستقیم را خدمت نمی‌دانند. دولت در هیچ‌یک از این دو گروه قرار ندارد.
منبع تسنیم
