به گزارش خط نیور به نقل از جهان نيوز: پذیرش درخواست عضویت ایران در گروه «بریکس» درجریان اجلاس اخیر سران این گروه در آفریقای‌جنوبی، دومین گام محکم دولت‌سیزدهم در حوزه «دیپلماسی سازمان‌های بین‌المللی» محسوب می‌شود.
به گزارش همشهری، پس از روزهای میانی تیرماه 1402 که عضویت دائم ایران در سازمان همکاری «شانگهای» به‌صورت رسمی اعلام شد، اکنون نیز عضویت دائم ایران در گروه «بریکس» که درجریان نشست روزهای اخیر سران این گروه با حضور سیدابراهیم رئیسی اعلام شد تا بیش از هر زمان دیگری لازم باشد تا رویکرد غربگرایی درسال‌های دهه 1390 یادآوری شود؛ سال‌هایی که بعدها به روزهای «دیپلماسی التماسی» لقب گرفت. فاصله گرفتن از رویکردهای التماسی و رسیدن به تفکرات عزتمندانه در حوزه سیاست خارجی باعث شد ایران به صورت رسمی در پیمان‌هایی عضویت یابد که مزایای فراوانی دارد. در ادامه نگاهی گذرا داریم به فواید حضور ایران در گروه بریکس.
۳۲ فایده حضور ایران در بریکس
سلام بر جهان جدید
جوان در این باره نوشته است: عضویت در «بریکس» چرا مهم است؟ شاید این مهم‌ترین سؤال درباره جدیدترین مجموعه بین‌المللی است که دولت سیزدهم در راستای سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی، توسعه روابط با سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به عضویت آن درآمده و هرچند از سوی برخی سیاست‌بازان مورد تخطئه قرار گرفته است، اما جمعی از سیاستمداران نیز فارغ از اختلاف‌نظر‌های تاکتیکی از آن استقبال کرده‌اند. نیک می‌دانیم پیمان‌ها و ائتلاف‌های اقتصادی از ابزار‌های پیشبرد سیاستهای کنشگران اصلی بین‌المللی در جهت ساخت نظم مدنظر خود در عرصه روابط بین‌الملل هستند که گاه ذیل موضوعات بخشی مانند پیمان‌های پولی و دغدغه‌های اقلیمی شکل می‌گیرند و گاه در سطحی فراگیر طراحی و اجرا می‌شوند. سرعت بخشیدن به فرایند عضویت در سازمان همکاری شانگهای، تعمیق روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و فعال‌تر کردن همکاری‌ها با سازمان‌اکو اگرچه با تقویت سیاست چندجانبه‌گرایی از سوی دولت سیزدهم به نتیجه رسیده است، اما نفع همگانی دارد.
بریکس (BRICS) نام گروهی از کشورهای قدرتمند اقتصادی نوظهور است که از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای عضو یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی تشکیل شده است. در ابتدا نام این گروه «بریک» بود، اما پس از پیوستن آفریقای‌جنوبی به «بریکس» تغییر نام یافت.
به باور صاحبنظران، این مجموعه اقتصادی در کوتاه‌مدت به دنبال تغییر نرم در سازوکار‌های جهانی و در بلندمدت به دنبال ایجاد تغییرات جدی و جدید در نظم بین‌المللی است. ظهور و قدرت‌یابی مجموعه اقتصادی «بریکس» می‌تواند نظم جدیدی با محوریت «جهان جنوب» شکل دهد، البته این جهان، فراتر از مفهوم «توسعه‌نیافتگی» است و می‌تواند به «نظم ساختگی فعلی» پایان دهد و طبعاً در «جهان جنوب»، صرفاً چند کشور فعلی، قادر نخواهند بود برای یک «جهان» تصمیم بگیرند.
بریکس، کابوس غرب
کیهان هم در شماره خود نوشته است: امروزه 30 درصد تولید ناخالص جهان و 40 درصد جمعیت کره زمین ذیل کشورهای عضو بریکس تعریف می‌شود که البته با اضافه شدن ایران و پنج کشور دیگر افزایش خواهد یافت. بسیاری از کارشناسان بریکس را رقیبی جدی برای ائتلاف‌های اقتصادی بزرگ غرب همچون جی7 می‌دانند و گسترش بریکس و افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی اعضای آن از سال 2009 به این سو را نشانه‌ای از دگرگون شدن نظم جهانی و انتقال قدرت از مغرب زمین به مشرق ارزیابی می‌کنند. همان گونه که نشریه «نیوزویک» چندی پیش در گزارشی، بریکس را کابوس کشورهای غربی خوانده بود.
اضافه‌شدن کشورهایی چون ایران و عربستان به بریکس موجب می‌شود که بخش بزرگی از بازار انرژی جهان در این گروه متمرکز شود که تهدیدی جدی برای حاکمیت دلار خواهد بود. کشورهای عضو این گروه عزمی جدی برای دلارزدایی و استفاده از واحدهای پول ملی یا واحد یکپارچه بریکس دارند که در نشست ژوهانسبورگ نیز بارها بر آن تاکید شده است.
ایران سهامدار بانک بریکس خواهد بود
مهدی صفری، معاون دیپلماسی وزارت امور خارجه گفت: رئیس‌بانک NDB (بانک توسعه نوین بریکس) با دعوت ایران به زودی به کشورمان سفر می‌کند تا ما سهمی به عنوان عضو جدید در این بانک داشته باشیم و از ظرفیت‌ها برای فاینانس پروژه‌ها استفاده کنیم.
وی خاطرنشان کرد: ورود ایران به بریکس موجب تقویت چندجانبه‌گرایی و تقویت قدرت سیاسی، اقتصادی و تجاری ایران خواهد شد و به تضعیف یک جانبه گرایی می‌انجامد.
صفری ادامه داد: ما نیز امتیازاتی برای کشورهای بریکس داریم. از جمله موضوع علم و فناوری که اتفاقا رئیس‌جمهور برزیل و نخست‌وزیر هند در ملاقات‌های خود با رئیس‌جمهور ایران خواهان تقویت روابط در این حوزه بودند.
وی تاکید کرد: مسائل انرژی و کریدورهایی که از طریق ایران، شمال را به جنوب و شرق را به غرب متصل می‌کند برای کشورهای عضو بریکس اهمیت دارد چرا که ایران در تامین امنیت انرژی از طریق خلیج‌فارس و دریای عمان نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
تحلیل‌های مضحک و متناقض رسانه‌های معاند فارسی‌زبان
تا قبل از اعلام رسمی عضویت ایران در بریکس، رسانه‌های معاند فارسی‌زبان به طور گسترده به تخریب جایگاه اقتصادی ایران می‌پرداختند و مدعی بودند ایران هرگز در جایگاهی نیست که سران بریکس به عنوان کشورهایی قدرتمند آن را در کنار خود بپذیرند اما همین رسانه‌ها پس از آنکه خبر پذیرش ایران در این ائتلاف اقتصادی منتشر شد، با یک چرخش تاکتیکی، نوک پیکان خود را به سمت گروه بریکس گرفته و تلاش می‌کنند آن را کم اهمیت و دارای تاثیر نه چندان زیاد جلوه دهند!
یک به ظاهر کارشناس اقتصادی در شبکه ضدایرانی ایران اینترنشنال قبل از پذیرش عضویت ایران در بریکس، مدعی شده بود پرفورمنس اقتصادی ایران در حد کشورهای بزرگی چون چین، برزیل یا روسیه نیست که بخواهد به آنها بپیوندد!
یکی از کارشناسان شبکه بی‌بی سی فارسی نیز با بیان اینکه کشورهای دیگری نیز درخواست عضویت در بریکس را دارند، ایران را در مقایسه با کشورهایی چون اندونزی و ترکیه ضعیف‌تر از آن دانسته بود که بتواند به بریکس راه پیدا کند. پوچ بودن تحلیل‌های این «کارشناس‌نما»ها آن‌جا آشکار می‌شود که نه تنها عضویت ایران مورد قبول سران بریکس قرار گرفت بلکه اندونزی و ترکیه از راهیابی به این ائتلاف اقتصادی در نشست ژوهانسبورگ بازماندند!
یکی دیگر از کارشناسان اینترنشنال نیز مدعی شده بود اساسا اضافه شدن هیچ کشوری در دستورکار نشست ژوهانسبورگ قرار ندارد!
اما همین شبکه‌ها پس از اعلام خبر پذیرش ایران در بریکس تغییر موضع داده و ائتلافی را که حتی رسانه‌های غربی به اهمیت آن و قدرتش برای رقابت با اقتصاد کشورهای غربی اذعان نموده‌اند، کم اهمیت شمردند!
در حالی که همین رسانه‌های فارسی زبان تا چند روز پیش، قدرت و جایگاه رفیع اقتصادی اعضای بریکس را مانع پذیرش ایران می‌دانستند!
واکنش ظریف و همتی به عضویت ایران به بریکس عضویت ایران در بریکس واکنش‌هایی نیز از سوی مقامات دولت سابق به همراه داشت. محمدجواد ظریف، رئیس‌دستگاه دیپلماسی دولت‌های یازدهم و دوازدهم در این خصوص نوشت: به نظر بنده دعوت از ایران برای عضویت در بریکس خبر خوبی است. سیاست خارجی نباید موضوع اختلافات داخلی باشد.
عبدالناصر همتی، رئیس‌بانک مرکزی دولت سابق نیز در یادداشتی تاکید کرد: «نظر به سیاستهای سلطه‌گرانه آمریکا و تحریم‌های طولانی مدت علیه اقتصاد ایران، عضویت کشورمان در بریکس از اهمیت برخوردار است و خبری مثبت و یک سیاست راهبردی مفید است.»
گفتنی است، عضویت ایران در بریکس که مورد تمجید مقامات دولت قبل نیز قرار گرفته است، در سایه استراتژی دولت سیزدهم برای اتخاذ دیپلماسی فعال و متوازن و مقتدرانه در عرصه بین‌الملل صورت گرفته است و البته نخستین ثمره این استراتژی نیست. چنانچه پذیرش عضویت رسمی کشورمان در سازمان منطقه‌ای شانگهای، تعمیق روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فعال‌تر کردن همکاری‌ها با سازمان اکو و گسترش و تقویت روابط و همکاری‌ها با کشورهای همسایه و همسو نیز در همین راستا حاصل شده است. اما دولت سابق با اتخاذ یک راهبرد غلط مبتنی بر اعتماد به آمریکا و اروپا، هشت سال ظرفیت‌های مهم داخل و خارج کشور را معطل انعقاد و سپس اجرای برجام نمود که حاصل آن «خسارت محض» بود.
این گزاره که سیاست خارجی نباید عرصه اختلافات داخلی باشد، در شرایطی است که در دولت برجام، خود وزیر امور خارجه وقت (آقای ظریف) بر متن توافق هسته‌ای اشراف نداشت و حتی اعتراف کرد که دستاوردهای برجام روی هواست، وی همچنین در توئیتر تصریح کرده بود که «هر توافقی با دولت ایالات متحده، حتی به اندازه جوهر [مورد استفاده برای نوشتن آن توافق] هم ارزش ندارد؛ حتی پیمان‌هایی که به تصویب کنگره رسیده‌اند.» ظریف همچنین در نشست بین‌المللی دوحه گفته بود: «نتایج برجام روی هواست.» این موارد و واقعیت‌های مربوط به خسارت محض برجام نشان داد که انتقادات و هشدارهای منتقدان برجام مبنی بر لزوم امید و اعتماد نداشتن به آمریکا، گرفتن تضمین و... کاملا منطقی و علمی و در راستای منافع ملی بوده است.
بی‌بی‌سی: نشست بریکس نشانه دیگری از افول غرب است
خبرنگار بی‌بی‌سی در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی معتقد است برگزاری نشست بریکس در این کشور، نشانه دیگری از فاصله گرفتن آفریقا از غرب است.
اندرو‌هاردینگ در تحلیلی نوشت: یکی از متمول‌ترین نقاط آفریقا این هفته میزبان همايشی بین‌المللی بود که آمیزه‌ای است از غرور، احساس آسودگی و اندکی ناراحتی. سندتون محله پرزرق و برق بانکی حومه شهر ژوهانسبورگ رو به فرسودگی آفریقای جنوبی- مکان برگزاری تازه‌ترین جلسه گروه بریکس است. بریکس، مجموعه‌ای بلندپرواز اما نامتجانس از کشورهایی است (شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) که مایل‌اند تصور تسلط غربی‌ها را بر امور جهانی به چالش بکشند. ده‌ها کشور دیگر برای پیوستن به این مجموعه در صف ایستاده‌اند.
مقامات آفریقای جنوبی از نقش میزبانی خود لذت می‌برند- و با افتخار سیلی از ای‌میل‌ها را به حساب‌های روزنامه‌نگاران روانه می‌کنند و به آنها اخبار جلسات صبحانه بریکس، نمايشگاه‌های تجاری، گفت‌وگوهای جمعی و چیزهایی از این قبیل را می‌دهند.
این میزان از اشتیاق و هیجان رسمی در چشم بعضی از ناظران نشانه‌ای است از اینکه این کشور با چه سرعت و فاصله‌ای دارد از غرب دور می‌شود و نه فقط به سوی جهانی چندقطبی می‌رود، بلکه با استواری به سوی چین و تا حدود کمتری وارد مدار روسیه می‌شود.
در یک جلسه پیش از همایش بریکس متشکل از وزاری خارجه در کیپ‌تاون، یک روزنامه‌نگار روس در یک کنفرانس خبری به سوی من خم شد و گفت: «بهشت حقوق بشرتان را در غرب برای خودتان نگه دارید. ما داریم جهان را از نو می‌‌سازیم.»
بریکس شاید هنوز در دوران نوباوگی‌اش باشد ولی- دست کم در بعضی حلقه‌ها- حس راستین و تکان‌دهنده‌ای از انرژی و هیجان را ایجاد می‌کند. یکی از همکارانی که در یک کارگاه سیاست خارجی که به تدبیر دولت آفریقای جنوبی برگزار شد حضور پیدا کرده بود با من سخن از اجماع عظیمی گفت که چین را آینده جهان می‌داند و غرب را رو به افول.
دولت آفریقای جنوبی در برابر ماجرای جنگ در اوکراین، مجموعه‌ای از واکنش‌های آشفته و درهم‌جوش داشته است- ابتدا حمله را محکوم کرد، بعد آشکارا از محکوم کردن آن امتناع کرد و سپس ناتو را مقصر دانست و از آقای پوتین ستایش کرد و خود را میانجی صلح معرفی کرد، میزبان مانورهای دریایی روسیه شد و با عجله کار خود را برای واشینگتن توضیح داد و گه‌گاه مواضع گفتاری کرملین را تکرار کرد.
مسکو- به خاطر سرگی لاوروف وزیر خارجه پرسفرش و پیام‌‌های رسانه‌ای هوشمندانه- با موفقیت توانسته است- پس از دهه‌ها عدم حضور در این قاره- خود را به عنوان جایگزینی قابل اتکا برای نفوذ «استعماری» غرب در آفریقا مطرح کند.
نسخه غربی بریکس کجاست؟ بریتانیا یک «وزیر آفریقا» دارد- ولی تقریباً هیچ کس تا به حال به خودش زحمت نداده که این شغل را بیش از یک سال حفظ کند. دلبستگی به طرح‌های توسعه، شرایط سخت‌گیرانه و دعوت‌های گزینشی از رهبران عزیزکرده آفریقایی همگی این ادعا را تقویت کرده است که فرانسه، بریتانیا و سایر قدرت‌های سابق استعماری هنوز هم این قاره را چون بحرانی ملال‌آور تلقی می‌کنند که باید مدیریتش کرد نه اینکه شریکی باشد که بتوان از او حمایت کرد. نقش ارتش‌های غربی- سربازان فرانسوی و پهپادهای آمریکایی به طور خاص- در جاهایی مثل نیجر و سومالی باعث واکنش‌های بسیار شدیدی شده است. تمام اینهاست که توضیح می‌دهد چرا چشم‌انداز جایگزینی بریکس در این قاره دارد ریشه می‌دواند و چرا این بلوک می‌تواند با صدای بلند و با اعتماد به نفس در سالن‌های کنفرانس سندتون موضع‌اش را مطرح کند.
