پس از جولان ویروس کرونا در پیک سوم و صداهای پراکنده از گوشه و کنار مبنی‌بر کمبود امکانات و مشکلات بودجه‌ای برای مبارزه با این ویروس، بار دیگر بحث تأمین منابع مالی داغ شده است. در پیک اول دولت، یک میلیارد یورو از منابع صندوق توسعه ملی را برای مبارزه با کرونا برداشت کرده است، موضوعی که مدت‌هاست با گلایه وزیر بهداشت از اختصاص پیدا نکردن مبلغ کافی در اختیار بخش بهداشت و درمان، حواشی بسیاری به دنبال داشت و حال پرسش این است که سرنوشت آن‌یک میلیارد یورو چه خواهد شد؟
۱۸ فروردین‌ماه ۹۹ رئیس دولت از موافقت رهبر معظم انقلاب، با درخواست برداشت مبلغ یک میلیارد یورو از منابع صندوق توسعه ملی به‌منظور مواجهه و مدیریت عوارض حاصل از شیوع ویروس کرونا در کشور قدردانی کرد و دستورات لازم را برای تأمین نیازهای ضروری در این عرصه صادر نمود. این موضوع، ۱۱ روز بعد از درخواست اضطراری دولت مورد موافقت واقع شد و سپس رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز در نامه‌ای به محمدباقر نوبخت معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه کشور پی‌نوشت رئیس‌جمهوری به نامه دفتر مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) را به وی ابلاغ کرد. روحانی در آن نامه پی‌نوشت کرده بود: «نیازهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از این منبع تأمین و حتی‌الامکان از تولیدات داخلی و با استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان اقدام شود. همچنین کمک‌های لازم به صندوق بیمه بیکاری ظرف هفته آینده انجام و جزئیات طرح در ستاد اقتصادی دولت مطرح شود.»
ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت نیز ۲۹ فروردین ۹۹ در همین رابطه گفته بود: «با پیشنهاد دولت و موافقت مقام معظم رهبری رقمی افزون بر ۱۳۰ هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی برای مقابله و کنترل بیماری کرونا اختصاص یافت.»
اما باگذشت یک ماه، حاشیه‌های فراوانی در مسیر تخصیص این اعتبار به وجود آمد. نیمه اردیبهشت‌ماه بود که وزیر بهداشت در «توییتر» از تأخیر پرداخت یک میلیارد یورو از صندوق ذخیره ارزی و از لطف خدا و جان‌فشانی همکارانش که در مبارزه با کرونا از قدرتمندترین کشورها جلو افتاده‌اند سخن گفت و از مضیقه مالی و مقایسه با آن‌ها که میلیاردها دلار هزینه کرده‌اند. «سعید نمکی» در این شکوائیه از خرابی حال همکارانش نوشته بود و طرح پرسشی از سوی آنان که یک میلیارد یورو صندوق (ذخیره ارزی) چه شد؟
دولت انگلیس برای بخش سلامت بیش از ۲۲ میلیارد دلار هزینه کرد
این اعترافات تلخ، ابهامات درباره شیوه تخصیص این برداشت را افزایش داد و با فرارسیدن چهاردهمین روز از شهریورماه باری‌دیگر وزیر بهداشت دست‌به‌قلم شد و در یادداشتی از سر درماندگی، به بار سنگینی اشاره نمود که نظام سلامت را پژمرده و مچاله کرده تا ایران شاداب و سرافراز در عرصه جهانی بدرخشد. سعید نمکی در ادامه این یادداشت از تخت‌هایی نوشت که کمتر است و به‌دلیل تحریم‌ها تهیه دارو، تجهیزات و لوازم حفاظتی بسیار سخت‌تر ممکن است و تعداد پزشک و پرستاران هم از کشور انگلیس کمتر است.
سکاندار وزارتخانه بهداشت و درمان یادآوری کرده است که دولت انگلیس فقط برای بخش سلامت بیش از۲۲ میلیارد دلار هزینه کرده و ما پس از حدود ۷ ماه از یک میلیارد دلار تخصیصی کمتر از ۳۰ درصد را گرفته‌ایم و هشدار داده که یادمان نرود؛ پرستاران، پزشکان و کادر بهداشتی انگلیس علاوه بر دریافت پاداش قابل‌توجه، پایان ماه مطالبه‌ای از دولت ندارند. «نمکی» سپس در قبال کادر بهداشت و درمان ابراز شرمساری کرده که ماه‌هاست مطالباتشان معوق مانده است و بازهم کریمانه و عاشقانه خدمت می‌کنند. اقتصاد کوچک نشد، ولی ما درآمد‌های اقتصادی بیمارستان‌هایمان توان جسمی و دریافتی نیرو‌های صدیقمان و آنچه باید می‌گرفتیم آب شد. در انتهای این یادداشت، وزیر بهداشت خطاب به بزرگان اقتصاد از این گفته است که اگر نظام سلامت فروبریزد، اگر تاب‌آوری خدمتگزاران این عرصه از دست برود اگر دارو و تجهیزات نباشد، اقتصادی برپا نخواهد ماند!
مرد اول وزارتخانه بهداشت، در همین آغازین روزهای مهرماه و در آخرین اظهارنظر خود، لب به گلایه گشوده و در اینستاگرام خود نوشته است: «امروز دلم گرفته بود
به‌عنوان سربازی که فرماندهی این جنگ نفس‌گیر را به عهده‌دارم، احساس تنهایی عجیبی کردم.»
این دل نوشته در قالب یک نامه برای سردار شهید قاسم سلیمانی به نگارش درآمده و استیصال «نمکی» را می‌توان در واژه این متن درک و دریافت کرد. آنجا که می‌گوید هرچه التماس و تمنا و فریاد می‌کنیم که کرونا را نمی‌شود بدون کمک‌های ویژه مهار کرد کسی باور نمی‌کند. ولی یادت هست گفتی اگر نتوانی پشتیبانی نیروهایت را فراهم کنی می‌مانیم؟ من امروز از سربازانم در جبهه سلامت شرمسارم.
وزیر، دلش از بی‌مهری‌ها پر است و می‌خواهد «روزه سکوت» بگیرد اما زبان به شکوه باز می‌کند و دردمندانه می‌نویسد: «ماه‌هاست به‌جز سهم کوچکی نگرفته‌ام و نمی‌دانم (این بودجه را) برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند.»
سعید نمکی با اشاره به شکل‌گیری موج جدید کرونا در پاییز سنگین و معوق ماندن مطالبات کادر درمان و نیز خالی شدن انبارهای وزارت بهداشت اعلام کرده است که فقط ۲۷ درصد از این بودجه را دریافت کرده و درباره بیش از ۷۰ درصد باقی‌مانده اظهار بی‌اطلاعی کرده است: «نمی‌دانم برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند؟»
رضا عوض‌پور رئیس امور سلامت و رفاه اجتماعی سازمان برنامه‌وبودجه کشور ۲۶ شهریورماه در تبیین این مسئله اعلام کرد: «سازمان برنامه‌وبودجه تاکنون
۴۴٠ میلیون یورو از مبلغ مذکور را از طریق بانک مرکزی به‌حساب خزانه‌داری کل کشور (معادل ریالی حدود ٧ هزار میلیارد تومان) واریز کرده است. سازمان برنامه مبلغ ۵هزار و ۶۵٠ میلیارد تومان به بخش درمان کشور و مابقی به‌منظور مقرری بیمه بیکاری در اختیار صندوق بیمه بیکاری قرار گرفته است.»
این‌همه در حالی است که بر اساس آمار رسمی خود وزارت بهداشت، پس‌از بازگشایی مدارس، آمار مبتلایان به ویروس کرونا و قربانیان آن در کشور به‌طور چشمگیری رو به افزایش است و هم‌اینک اغلب استان‌ها در وضعیت قرمز و برخی در آستانه وضعیت بحرانی قرار دارند.
رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم اعلام کرده، ۷۰ درصد از یک میلیارد دلار صندوق توسعه ملی که به مقابله با کرونا و برای تهیه دارو و واکسن در نظر گرفته‌شده بود معلوم نیست کجا هزینه شده است!
«حسینعلی شهریاری»از تمامی مسئولان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور دعوت کرده تا گزارشی درباره میزان پرداختی به آن‌ها از محل اعتبار یک میلیارد دلاری بدهند که درنهایت مشخص شد تاکنون تنها ۲۷ درصد از یک میلیارد دلار در اختیار بخش بهداشت و درمان کشور قرارگرفته است.
شهریاری در روزهای گذشته نامه‌ای محرمانه به رئیس‌جمهور نوشته و در آن پیگیر وضعیت نامطلوب عدم تخصیص به‌موقع ارز برای تأمین دارو و واکسن آنفلوآنزا شده و رونوشتی از این نامه را به دفتر رهبری، دبیر شورای عالی امنیت ملی و وزیر اطلاعات ارسال کرده و عواقب و مخاطرات عدم تأمین به‌موقع این اقلام را یادآوری نموده است.
اما تنها پاسخی که از سوی دفتر رئیس‌جمهور دریافت کرده این بوده است که حسن روحانی به رئیس بانک مرکزی تأکید کرده، اولویت اختصاص ارز به تأمین دارو باشد.
رئیس کمیسیون بهداشت مجلس عنوان کرده است: ما باید در روزهای آینده منتظر باشیم و ببینیم آیا این دستور رئیس‌جمهور تأثیری در تأمین اقلام دارویی موردنیاز به‌ویژه واکسن آنفلوآنزا داشته است یا خیر.
نکته دیگر که باید در این زمینه مطرح کرد مربوط می‌شود به این‌که هنگام تخصیص یافتن این بودجه ارزی، ارزش ریالی آن بسیار کمتر از ارزش فعلی آن بوده و در ۶ ماه گذشته نرخ برابری دلار و یورو افزایش چشمگیری یافته است. مطابق تحلیل رسانه‌ها، هم‌اینک «نرخ یورو در سامانه نیما به ۲۵ هزار تومان رسیده که اگر تاکنون فقط ۳۰ درصد یک میلیارد یورو به ریال تبدیل‌شده باشد برای باقی آن یعنی احتمالاحدود۷۰۰ هزار یورو دیگر باید نزدیک به۱۷ هزار میلیارد تومان دیگر به ریال تبدیل و به خزانه واریزشده و عمدتادر اختیار وزارت بهداشت قرار گیرد.»
این مسئله بسیار حائز اهمیت است اما به‌رغم درخواست‌های متعدد وزیر بهداشت و کادر درمان به‌منظور تحقق مطالبات و پرداخت معوقات و فوق‌العاده‌های ویژه این بخش، سازمان برنامه‌وبودجه و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط پاسخگو نبوده‌اند که سرنوشت این بودجه چه شده و به قول وزیر بهداشت، برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌شده است؟
البته نوبخت، این وعده را داده است که از مهرماه پرداخت کارانه ماهانه و معوقات کادر درمان از سر گرفته شود اما به نظر نمی‌رسد این وعده محقق شود.
تحقیق و تفحص برای پیگیری سرنوشت یک میلیارد یورو
در همین حال، احمد امیرآبادی فراهانی عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی از انجام «تحقیق و تفحص» درباره سرنوشت این‌یک میلیارد یورو خبر می‌دهد.
امیرآبادی شامگاه چهارشنبه دوم مهرماه در صفحه توییتر خود نوشت: «مجلس از چگونگی واگذاری و هزینه کرد یک میلیارد یورویی خط اعتباری مربوط به مبارزه با بیماری کرونا تحقیق و تفحص می‌کند.»
همزمان ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت، نیز شامگاه چهارشنبه در یک برنامه تلویزیونی به‌شدت از کمبود امکانات و بودجه در شرایط کرونا انتقاد کرد و گفت: «صبر و تحمل و توان پزشکان و پرستاران هم حدی دارد.»
حریرچی با تأکید بر این‌که «دست‌خالی نمی‌شود با کرونا جنگید و پیروزی خواستن مستلزم فراهم بودن امکانات است»گفت: «روسیاهیم که پرسنل بهداشتی ما سه ،چهارماه است که نه کارانه، نه اضافه‌کار بلکه حتی اصل حقوقش را دریافت کرده که کمتر از حداقل حقوق تعیین‌شده از سوی وزارت کار است.کسی که در خط مقدم است، مریض تنگی نفس گرفته را دارد لوله‌گذاری می‌کند و خودش را در معرض کرونا قرار می‌دهد، به او بگویید در بیمارستان کشیکی شام و نهارت هم بر عهده خودت است، باقی‌اش را هم بدو. حقوق بخشی از کادر درمان که استخدام نیستند یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است، این افراد «خرید خدمت» هستند و استخدام نیستند، بعد همان حقوق پرداخت‌نشده است.»
حریرچی گفت که از یک میلیارد یورویی که در اسفندماه مصوب شد از محل صندوق ملی توسعه به مبارزه با کرونا اختصاص یابد در حال حاضر یعنی دوم مهرماه فقط حدود ۳۰ درصدش به وزارت بهداشت پرداخت‌شده است.معاون کل وزارت بهداشت تأکید کرد: واردات دارو نیاز به ارزش دارد، مواد اولیه دارو نیاز به ارز دارد.
پاسخ بانک مرکزی؛کنترل ترازنامه‌خود و مهار تورم
البته عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی تلویحاگفته است: «این بانک برای کنترل ترازنامه خود و مهار تورم، جز مقاومت در برابر خواسته‌هایی که در جای خود شاید ضروری باشد، چاره‌ای ندارد. اجتناب از تسعیر ریالی تخصیص‌های ارزی صندوق توسعه ملی نیز در این راستا است.»
خبرنگار فارس هم این موضوع را از زبان مسئولان ارشد سازمان برنامه‌وبودجه کشور جویا شده. این مقام ارشد توضیح داده است که «تاکنون ۴۰۰ میلیون یورو از این رقم پرداخت‌شده و علت ملاحظه و تأخیر در مابقی منابع نیز به دو موضوع بازمی‌گردد. بانک مرکزی به دلیل آثار پولی که تبدیل یورو به ریال دارد، ملاحظاتی داشته و مخالف است. همچنین ارز صندوق توسعه ملی نیز در دسترس نیست.»
این خبرگزاری، از غیرقابل دسترس بودن ارزهای صندوق توسعه ملی گفته و تأکید کرده است: تبدیل منابع ارزی صندوق به ریال منجر به چاپ پول، افزایش پایه پولی و درنهایت بالا رفتن نقدینگی و تورم بیشتر در جامعه خواهد شد. به همین دلیل، بانک مرکزی در برابر اجرای سریع درخواست وزارت بهداشت مقاومت می‌کند.
احسان امینی یکی از کارشناسان بانک مرکزی هم در صفحه شخصی خود در «توییتر» به طرح این مسئله پرداخته که «منابع درخواست شده وزارت بهداشت ارزی بوده و رئیس‌کل بانک مرکزی مخالف استفاده از منابع غیرقابل دسترس ارزی صندوق برای وزارت بهداشت است چون تورم‌زا ست. درواقع‌اصلا منابعی نیست و قرار هست ریال تولید بشود!»
این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که سعیدنمکی در تیرماه سال ۹۸ و ماه‌ها قبل از شیوع کرونا از سرنوشت نامعلوم «یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار» ارز تخصیصی به تجهیزات پزشکی و دارو خبر داده و گفته بود که این مبلغ از کشور خارج‌شده اما «معلوم نیست چه کسی برده و چه چیزی آورده است.»او همچنین گفته بود که «شبکه‌های فساد و انحصار به هزار و یکرنگ از جیب ملت ارتزاق و داروی موردنیاز مردم را در بازار سیاه عرضه می‌کنند.»
هنوز مشخص نیست «تحقیق و تفحص» درباره «یک میلیارد یورو اختصاص‌یافته به مبارزه با کرونا» به نتیجه روشنی منجر خواهد شد یا به سرنوشت آن «یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار» ارز دارو مبتلا می‌شود که باگذشت بیش از یک سال دولت و وزارت بهداشت توضیحی درباره آن ارائه نکرده‌اند.
|
