معتادین متجاهر در شهر پرسه می‌زدند و باعث بروز نگرانی و گلایه‌مندی شهروندان شده بود.
شهرداری تهران تصمیم گرفت با ایجاد قرارگاهی نهادهای مختلف را در کنار یکدیگر قرار داده تا بتوانند آسیب‌های اجتماعی را در تهران به حداقل برسانند.
در سال‌های اخیر سیکل ساماندهی ناقص بوده و در نهایت معتادین متجاهر، متکدیان و... بعد از جمع آوری دوباره در سطح شهر رها می‌شدند.
برنامه ریزی برای ساماندهی صورت گرفت در خصوص آخرین اقدامات صورت گرفته در زمینه آسیب‌های اجتماعی با سید محمد نقیب مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران به گفت‌وگو نشستیم.
تاکنون چند مرحله از ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در سال ۱۴۰۳ صورت گرفته و چه تعداد افراد جمع آوری شده‌اند؟
از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا کنون ۴ مرحله طرح ساماندهی آسیب های اجتماعی اجرایی شده که هر کدام بین ۱۰ تا ۱۵ روز به طول انجامیده است. در مجموع این چهار طرح ساماندهی، حدود 15500 نفر جذب شدند که 890 نفر متکدی، 7200 نفر معتاد متجاهر، نزدیک 7 هزار نفر کارتن خواب و ... سایر موارد بوده‌اند.
ظرفیت جذب و نگهداری معتادین متجاهر ماده ۱۶ چقدر است؟ و چه تعداد مراکز برای این کار تاسیس شده و تعداد مراکز ویژه آقایان و ویژه بانوان چقدر است؟
11 مرکز یاورشهر با ظرفیت 7850 نفر در مدیریت شهری ششم احداث شده که 4 مرکز ویژه بانوان و 7 مرکز ویژه آقایان است و افراد منع پذیرشی اعم از زخم باز، عفونی، بیماران اعصاب و روان و ... نیز شامل این افراد می‌شوند. مرکز یاورشهر 12 ویژه جوانان هم در دهه مبارک فجر به بهره برداری خواهد رسید.
با توجه به آغاز فصل سرما، اتوبوس سیار در میادین مهم شهر مانند میدان راه آهن و میدان شوش و ترمینال‌هایی مانند آزادی و جنوب مستقر کرده و علاوه بر امکان حضور و نگهداری مددجویان و افراد بی‌خانمان غذای گرم برای آنها ارائه شده و لباس مناسب نیز به آنها داده می‌شود.
در مراکز یاورشهر چه اقداماتی برای بهبود معتادین متجاهر انجام می‌شود؟
در مراکز یاورشهر الگویی تحت عنوان 9 گام تهیه و در حال اجراست که شامل سم‌زدایی، بازیابی هویت، سلامت جسمانی، معنویت افزایی، مهارت آموزی، حرفه آموزی تخصصی، اشتغال در آمدزا، حمایت از خانواده و صیانت پس از خروج می‌شود و با اجرای این بندها طی 6 ماه می‌توانیم به بهبودی مددجو در مراکز یاورشهر امیدوار باشیم.
چه تعداد مراکز جامعه پذیری جهت صیانت از بهبود یافتگان احداث شده است؟
تاکنون سه مرکز جامعه پذیری در مناطق 5، 16 و 12 مورد بهره برداری قرار گرفته و انشالله تعداد این مراکز به 10 مرکز تا پایان سال 1403 خواهد رسید.
در تهران چه تعداد همراه سرا وجود دارد و چه برنامه‌هایی برای افزایش این تعداد تدارک دیده شده است؟
با ۲ همراه سرایی که مدتی پیش در مناطق 6 و 20 افتتاح شد تعداد همراه سراهای پایتخت به عدد 9 رسید و ظرفیت آن بین 500 تا 600 نفر است و انشاالله تا پایان سال این رقم به 12 همراه سرا افزایش پیدا خواهد کرد. چشم انداز ما این است که تا پایان سال آینده حدود 30 همراه سرا در مجاورت بیمارستان‌های بزرگ پایتخت داشته باشیم.
چه تعداد مددسرا در تهران فعال است و با چه ظرفیتی فعالیت می‌کند و برای روزهای سرد سال چه تدابیری اندیشیده شده است؟
در حال حاضر 18 مددسرا در پایتخت فعالیت می‌کنند که حدود 2 هزار نفر ظرفیت دارند. این مددسراها به تازگی مرمت و بازسازی شده و در شرایط اضطرار و شب های سرد سال می‌توانیم تا 2500 نفر را پذیرا باشیم.
چه تعداد خودروی حامی شهر برای ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در پایتخت فعالیت می‌کند؟
35 خودروی فوریت‌های اجتماعی حامی شهر سازمان خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران، معابر و خیابان های شهر تهران را مورد رصد و ارزیابی قرار می‌دهند تا نسبت به شناسایی و انتقال آسیب دیدگان اجتماعی به مراکز تحت پوشش سازمان اقدام کند.
درباره فعالیت‌های پایگاه‌های خدمات اجتماعی حامی شهر هم توضیحاتی ارائه دهید.
29 پایگاه خدمات اجتماعی در مناطق 22 گانه فعالیت می‌کنند که از ابتدای سال 1403 تا کنون 14450 نفر توسط این پایگاه‌ها شناسایی شده‌اند. در این پایگاه‌ها خدماتی چون تشکیل پرونده، مشاوره فردی، بازدید از منزل، پیگیری وضعیت مددجو، مشاوره گروهی و اقدامات اجتماع محور صورت می‌پذیرد. همچنین این پایگاه‌ها، آسیب دیدگان اجتماعی را به مراکزی چون مجتمع فوریت‌های اجتماعی، مراکز یاورشهر، مددسراها، نیروی انتظامی، کمیته امداد، بهزیستی و ... ارجاع می‌دهند.
هزینه های نگهداری معتادان بهبود یافته چقدر است؟
در حال حاضر 11 یاور شهر داریم که بیش از 8000 ظرفیت دارد و بر اساس قانون باید روزانه 87 هزار تومان برای معتادان هزینه کنیم اما در برخی موارد این هزینه به 500 هزار تومان هم می‌رسد.
شهرداری تهران هزینه‌های مختلفی دارد و هزینه معتادان زخم باز، زیاد است؛ همچنین افراد برنامه غذایی مشخصی براساس نظر متخصص تغذیه دارند چرا که بدن این افراد بعد از ترک ضعیف شده است. پزشک، روانپزشک و مددکار در یاورشهرها مشغول به کار هستند و در حال حاضر فضای اشتغال برای مددجویان بهبود یافته ایجاد شده است به گونه‌ای که در حال پیگیری ایجاد فضاهای جامعه پذیری برای معتادان بهبودیافته در مناطق ۱۶،۱۹ و ۶ است و اگر این افراد بخواهند می‌توانند به عنوان پاکبان در شهرداری تهران با حقوق 12 تا 15 میلیون تومان مشغول به فعالیت شوند.
در نهایت معتادان را ساماندهی کرده و بر اساس غربالگری که توسط سازمان بهزیستی صورت می‌گیرد و احکامی که قوه قضاییه صادر می‌کند، به مراکز یاور شهر سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی منتقل و به مدت شش ماه مراحل درمان را طی کرده و سپس ترخیص می‌شوند. بر اساس پروتکل ماده 16 که ستاد مبارزه با مواد مخدر ابلاغ کرده در مراحل درمانی، دادن متادون به این افراد گنجانده شده است. ممکن است برخی از افراد نخواهند از متادون استفاده کنند که با دستور متخصصین امور پزشکی مشکلی نیست اما برای مابقی افراد تیم درمان و تیم پزشکی تشخیص می‌دهند که هر مددجو چه مقدار مصرف کنند. افرادی هم که متادون مصرف می‌کنند روند مصرفشان کاهشی است و اساساً این موضوع قانون است.
آیا این افراد با خانواده های خود می‌توانند ملاقات کنند؟
طبیعتاً همه خانواده‌ها بر اساس تشخیص تیم درمان، روان‌شناسی و مددکاری امکان دارند که از صبح تا پیش از ظهر با عزیزشان ملاقات کنند. ممکن است فردی یا افرادی را به‌خاطر اینکه در مراحلی از درمان هستند مددکاران تشخیص بدهند که ملاقات نداشته باشند اما این موضوع عمومیت ندارد و عموماً اکثر مددجویان می‌توانند ملاقات داشته باشند.
هر کدام از عزیزان که خانواده‌شان این امکان را داشته باشند که از مددجو مراقبت کنند حاضر هستیم با هماهنگی دستگاه قضا آن فرد را به خانواده‌اش تحویل بدهیم. یکی از وظایف اصلی ما اتصال آسیب‌دیدگان اجتماعی به خانواده است و در این زمینه دستگاه قضا هم کمک کرده است.
.
چند مرکز جامعه پذیری تا پایان سال جاری افتتاح می‌شود؟
ما این مراکز را تا جایی که بتوانیم افزایش می‌دهیم چرا که حدود ۳۰ درصد مددجویان خانواده مؤثری ندارند و این موضوع شاید باعث لغزش دوباره آنها شود. راه‌اندازی مراکز جامعه‌پذیری (محل کار و اسکان) در دستور کار سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی قرار گرفته و تاکنون 3 مرکز افتتاح و آماده بهره برداری شده است و مددجویان در آنجا حرفه‌آموزی می‌کنند.
بگذارید همین جا نکته‌ای را عرض کنم که از ابتدای این دوره ۱۱ مرکز یاور شهر (۷ مرکز آقایان و ۴ مرکز بانوان) راه‌اندازی و اکنون بیش از ۷ هزار و ۸۵۰ ظرفیت برای پذیرش معتادان متجاهر ایجاد شده است.
توسعه ۳۹ مرکز پویا شهر و ۹ همراه سرا و مددسراهای ثابت و سیار هم دیگر اقدامات صورت‌گرفته، هستند. در حال حاضر ۳ مرکز جامعه‌پذیری فعال هستند و تا پایان سال هم با بهره‌برداری از ۷ مرکز جدید، تعداد آنها به ۱۰ مرکز می‌رسد. ما با راه اندازی این مراکز مانع بازگشت دوباره این افراد به اعتیاد می‌شویم.
همچنین ۳۲۰۰ نفر از آسیب دیدگان اجتماعی تحت پوشش سامانه «سمات» که پیش از این بیمه نشده بودند، حضور دارند و تمام آنها را به صورت رایگان بیمه کرده‌ایم.
در خصوص جمع‌آوری متکدیان تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است؟ در این زمینه توضیح دهید
ساماندهی متکدیان در دستور کار است و برای این منظور برنامه ریزی لازم صورت گرفته است. در سال جاری چندین بار طرح ساماندهی اجرا شده و آخرین بار در شهریور ماه بود. حدود ۱۰۰۰ متکدی تاکنون در تمامی مناطق تهران ساماندهی شده است. طبق قانون، تکدی‌گری جرم محسوب می‌شود و متکدیان حرفه‌ای که به صورت سازمان‌یافته در چهارراه‌ها فعالیت می‌کنند، به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.
مرحله پنجم طرح ساماندهی بزودی آغاز می‌شود و تا پایان سال قطعا حدود 10 طرح ساماندهی در زمینه آسیب‌های اجتماعی داریم.
ساماندهی آسیب‌های اجتماعی و پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله اقداماتی است که شهرداری تهران در این دوره انجام داده و کار به صورت مستمر ادامه دارد.
میزان آسیب های اجتماعی کاهش یافته است؟
در حوزه آسیب‌های اجتماعی اقداماتی خوبی صورت گرفته و حتی دادسرای تهران هم ورود کرده است. شهرداری تهران کارهایی هم انجام داده و ما در این زمینه خروجی مطلوبی داشته‌ایم. کارهای صورت گرفته نسبت به گذشته قابل مقایسه نیست و تمامی ارگان‌های مربوطه در این زمینه همکاری کرده‌اند.
البته باید خانواده هم کمک کنند، خانواده‌ها باید آمادگی پذیرش معتادین متجاهر را پس از بهبود داشته باشند و کمک کنند تا گسست عاطفی ترمیم شود و دوباره این افراد به آغوش خانواده باز گردند و میزان آسیب‌ها کمتر شود. قطعا باید گسست بنیان خانواده اصلاح شود تا آنها بتوانند به زندگی عادی و اجتماعی برگردند. شهرداری تهران تلاش می‌کند که موضوع اشتغال پایدار را هم برای معتادین متجاهر بهبود یافته پیاده کند و با تحقق آن شاهد بازگشت اکثر این افراد به زندگی عادی و اجتماعی خواهیم بود.
در خصوص اقدامات صورت گرفته در پاکسازی رود دره فرحزاد از معتادین متجاهر توضیح دهید.
در جریان تبدیل روددره فرحزاد به اکوپارک حدود ۱۰۰۰ معتاد متجاهر ساماندهی شدند و نظارت مستمر و جدی برای عدم بازگشت آسیب دیدگان اجتماعی به این مکان به صورت شبانه روزی ادامه دارد. هنگامی که بحث تبدیل روددره فرحزاد به اکو پارک مطرح شد در شروع کار بیش از ۱۰۰۰ معتاد متجاهر توسط سازمان خدمات و مشارکت های اجتماعی و با همکاری قوه قضاییه و نیروی انتظامی ساماندهی شدند و در حال حاضر این مکان به یک مکان گردشگری تبدیل شده است. برای ساماندهی روددره فرحزاد ۱۸ پلاک قرمز و ۲۵ آلونک که محل زندگی معتادان متجاهر بود، تخریب شد و ما دوباره زندگی را به رود دره فرحزاد برگردانیدیم.
فاز اول پروژه افتتاح شده و این مکان هر روز و هر شب توسط خودروهای حامی شهر سازمان خدمات و مشارکت های اجتماعی شهر تهران در حال رصد است تا دیگر معتادی به این مکان بازنگردد. اکوپارک فرحزاد کاملا امن است و شهروندان استقبال خوبی از این مکان کرده‌اند.
رود دره فرحزاد از وجود معتادین متجاهر، خرده فروشان مواد مخدر و افراد کارتن خواب پاکسازی شد؛ این در حالی است که بیش از ۳ دهه بود که شهروندان تهرانی به دلیل وجود آسیب‌های اجتماعی امکان تردد در این محدوده را نداشتند. یکی از مطالبات جدی شهروندان به خصوص در مناطق ۲ و ۵ پاکسازی دره فرحزاد بود که بالاخره این امر بعد از 30 سال محقق شد.
قرارگاه اجتماعی در کلان شهر تهران تشکیل شده است و در این قرارگاه، رسیدگی به وضعیت ساماندهی رود دره فرحزاد یکی از اولویت‌ها بود. برج‌های نوری جهت روشن کردن فضا در شب نصب شده و کیوسک‌های انتظامی در این مسیر جهت برقراری امنیت و جلوگیری از تکرار ورود معتادین متجاهر و متخلفان مستقر شده است. شهروندان هم در صورت بروز هرگونه مشکلی می‌توانند با سامانه 137 تماس بگیرند.
همین جا یک آمار را هم اعلام کنم که از ۱۵۵۸۸ آسیب دیده اجتماعی که در مدیریت شهری ششم توسط سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران ساماندهی شدند، بیش از ۱۰۰۰ نفر در رودره فرحزاد حضور داشتند.
اکنون دیگر از کلونی های آسیب و تجمع معتادین متجاهر در این مکان خبری نیست و پاکسازی کامل روددره فرحزاد از آسیب‌های اجتماعی و سپس تبدیل این مکان به اکوپارک و تفرجگاه زیبا از جمله اقدامات به یادماندنی مدیریت شهری خواهد بود.
