وی در تشریح نظام تکوینی آفرینش گفت: بخشی از آن نظام مربوط به ارتباط ما با پدیده های گوناگون می شود این که در رفتار ما تا چه میزان متأثر از گذشته است و چه نتایجی را در آینده از خود به جای خواهد گذاشت؛ این بخش خارج از اراده انسان است؛ انسان مؤمن باید به این نتایج رضایت داشته باشد.
به گزارش
خط نیوز به نقل از جهان، آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) که شب گذشته در دفتر مقام معظم رهبری در قم سخن می‌گفت با بیان این که اعتقاد به این که قضا و قدر الهی شامل همه چیز می شود ممکن است شبهاتی را در ذهن پدید بیاورد، گفت: از جمله آن سؤالات این است که اگر کارها همه با تقدیر الهی انجام می شود دیگر برای چه ما باید تلاش کنیم و دغدغه داشته باشیم؟
وی افزود: در شرایطی که اتفاقات از پیش تعیین شده مسؤولیت و تکلیف چه معنایی دارد؟ وقتی نتیجه با خدا است پس چرا باید برای این که در انتخابات شخص اصلح رأی بیاورد تلاش کنیم؟ ما هرکاری در این زمینه انجام دهیم باز نتیجه همان است که در قضای الهی مقدر شده است.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم این شبهات را القائات شیطانی دانست و ابرازکرد: شیطان همواره در صدد است با طرح این شبهات اعتقاد به قضا و قدر الهی را از ما بگیرد تا آثار مطلوب آن که اعتقاد به توحید افعالی است در ما ایجاد نشود و یا این که با این القائات ما را در انجام تکلیف الهی سست کند.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پاسخ به این دسته از شبهات، گفت: اعتقاد به قضا و قدر الهی به آن معنا نیست که مردم دست شان در انجام کارها بسته است و هیچ تأثیری ندارند.
آیت الله مصباح یزدی افزود: ما در یک نظام تکوینی و تشریعی قرار داریم؛ در نظام تشریعی احکام الهی وضع شده است و باید به آن عمل شود؛ در این نظام همه تکالیف الهی اعم از واجبات و محرمات در آن مشخص شده است و هرکس باید برای دریافت امر الهی به قرآن و روایات مراجعه کند؛ این امر هم در حد و اندازه توان بشر است«لاَ یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَهَا».
وی در تشریح نظام تکوینی آفرینش گفت: بخشی از آن نظام مربوط به ارتباط ما با پدیده های گوناگون می شود این که در رفتار ما تا چه میزان متأثر از گذشته است و چه نتایجی را در آینده از خود به جای خواهد گذاشت؛ این بخش خارج از اراده انسان است؛ انسان مؤمن باید به این نتایج رضایت داشته باشد.
* مؤمن همواره تکلیف مدار است
آیت‌الله مصباح یزدی یکی از مهم ترین شاخصه اهل ایمان را تکلیف مداری خواند و اظهار داشت: در مراحل و شرایط مختلف زندگی همواره باید به دنبال این باشیم که وظیفه و تکلیفی که خداوند به عهده ما گذاشته است چیست و به آن عمل کنیم.
وی افزود: این که نتیجه چه می شود به ما مربوط نیست، این را باید به خداوند واگذار کنیم و نسبت به هرچه پیش آمد رضایت داشته باشیم.
* نباید به خاطر تعریف و تمجید و شماتت دیگران از انجام تکلیف دست بکشیم
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با تأکید بر این که نباید به خاطر تعریف و تمجید مردم و شماتت آنها از انجام تکلیف باز بمانیم، گفت: اگر همه عالم از ما تعریف کنند اما خودمان بدانیم که کار ما مطابق با قرآن و دستورات الهی نیست باید توبه کنیم و اگر همه از کار ما ناراضی باشند اما مطمئن باشیم که به تکلیف خود عمل کرده ایم برای ما کفایت می کند.
آیت الله مصباح یزدی با اشاره به این که در بسیاری از موارد تکلیف تابع نتایج محدودی است، ابراز داشت: اگر ما بتوانیم با عقل خود تا حدودی نتیجه را محاسبه کنیم باید این کار را انجام دهیم و این خود نوعی وظیفه است، اما در اغلب موارد نتیجه دور از ذهن ما است و نباید به آن اعتنا کرد.
وی ادامه داد: زیبایی کار خدا در این است که در یک پیشامد مشخص بسیاری از افراد را مورد امتحان های متفاوت قرار می دهد؛ ما چه می دانیم با کاری که انجام می دهیم چه اشخاص دیگری امتحان پس خواهند داد؛ نتایجی که در جنگ تحمیلی حاصل شد برای هیچ کس قابل تصور نبود، بسیاری از دلها با خدا ارتباط پیدا کرد؛ برخی مادران چند فرزند خود را به جبهه فرستادند و شهید شدند اما به هیچ وجه ناراحت نشدند، این در طول تاریخ بی سابقه بود.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این جمله امام(ره) که فرمود «ما مأمور به تکلیف هستیم نه نتیجه» اظهار داشت: این جمله بلند و پر محتوایی است که اولین بار از امام(ره) شنیدم، با این صراحت تا آن زمان کسی این موضوع را مطرح نکرده بود؛ امروزه این جمله در جامعه انقلابی ما به فرهنگ تبدیل شده است.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در تبیین شبهات و ابهاماتی که از این جمله به ذهن می رسد، گفت: یکی از شرایط تکلیف این است که انسان احتمال تأثیر و نتیجه بخش بودن را بدهد به همین دلیل در بحث جهاد می گویند اگر تعداد دشمنان تا دو برابر بود واجب است و در غیر این صورت دیگر واجب نیست.
* هرکس کاری کند که موجب اختلال در نظام اسلامی شود حرام است
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری ابراز داشت: با همین نگاه نتیجه محور است که می‌گوییم هرکس کاری کند که موجب اختلال در نظام اسلامی شود حرام است، بنابراین نتیجه عمل هم باید مهم باشد.
آیت الله مصباح یزدی در شرح فلسفی این شبهه، گفت: انجام خوبی ها و ترک بدی ها همه واجبات بالقیاس هستند، یعنی وقتی می گویند این کار خوب است که نتیجه خوبی داشته باشد؛ راستگویی خوب است زیرا که موجب اعتماد می شود و زندگی را آسان می کند اما اگر همین راستگویی موجب فساد شود دیگر خوب نیست مانند این که راستگویی ما جان امام را به خطر بیندازد.
* ما علت تامه پدیده ها نیستیم بنابراین نمی توانیم نتیجه را پیش‌بینی کنیم
وی در پاسخ به این شبهه و بیان علت این چرا برخی رسیدن به نتیجه را اصل قرار می دهند، گفت: این تفکر ناشی از آن است که ما خود را علت تامه کارها می دانیم، در صورتی که برای انجام یک کار هزاران واسطه نیاز است که ما یکی از آن اسباب هستیم.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: نگاه ما این گونه است که می گوییم رزمندگان در عملیات بیت المقدس شرکت کردند و با تلاش و مجاهدت بسیار خرمشهر را آزاد کردند اما امام(ره) فرمود خرمشهر را خدا آزاد کرد؛ این اختلاف نظر ناشی از همان اختلاف نگاه به دنیای پیرامون است.
استاد اخلاق حوزه علمیه قم رضایت به شرور حوادث ناگوار دنیا را ناشی از نگاه تکلیف مدارانه دانست و خاطرنشان کرد: سیدالشهدا(ع) پس از آن که همه تکالیف خود را به نحو احسن انجام داد و فرمود«رضا بقضائک و تسلیما لأمرک» و به همین دلیل زینب(س) نیز فرمود «ما رأیت الاّ جمیلا».
