چند ماهی است که تامین نهاده دامی مورد نیاز با نرخ مصوب، تولیدکنندگان دام و طیور را دچار سردرگمی کرده است چرا که اختلاف چند برابری قیمت با نرخ مصوب در افزایش هزینه تمام شده تولید تاثیر سوء دارد، این در حالی است که مسئولان ستاد تنظیم بازار برمبنای نهاده با نرخ مصوب، قیمت ها را اعلام می کنند که این امر با واکنش شدید دامداران و مرغداران مواجه شده است.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که علی رغم اختصاص ارز به واردات، ذرت و کنجاله به سبب نظام ناکارآمد توزیع با نرخ مصوب به دست تولیدکننده نمی رسد، درحالی که برای شفاف کردن توزیع نهاده دامی، سامانه بازارگاه ایجاد شده است که تولیدکنندگان نه تنها سودی از این امر حاصلشان نشده است، بلکه با توزیع قطره چکانی ذرت و کنجاله سویا و دوگانگی قیمت در بازار و سودجویی عوامل واسطه و دلال، صنعت دچار بحران جدی شده است.
بررسی ها نشان می دهد که قیمت کنجاله سویا به مرز ۱۰ هزار تومان و ذرت ۳ هزار تومان رسیده که با نرخ مصوب خود اختلاف چندبرابری دارد که اگر مسئولان تدابیری برای رفع این بحران نیندیشند، با استمرار این روند بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه تولید خارج می شوند که در آن صورت چاره ای جز تامین نیاز کشور همانند گذشته از طریق واردات نیست.
سامانه بازارگاه
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از مشکلات اصلی فعالان دام و طیور طی هفته های اخیر و راهکار رفع این بحران با خبر شویم:
سعید سلطانی سروستانی مدیرعامل اتحادیه دامداران کشور در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با انتقاد از پیرامون آشفتگی بازار نهاده‌های دامی اظهار کرد: در حال حاضر کنجاله سویا ۳ برابر بالاتر از نرخ مصوب به دست تولید کننده می‌رسد که این موضوع بسی جای تامل دارد که چرا با وجود واردات نهاده با ارز مصوب، شاهد اختلاف قیمت در بازار هستیم.
وی افزود: برخی از واردکنندگان پس از واردات نهاده به جای توزیع اقدام به عرضه با قیمت‌های نجومی در بازار آزاد می‌کنند که دامدار برای سیرکردن شکم دام چاره‌ای جز خرید ندارد.
سلطانی ادامه داد: علی رغم اذعان مسئولان، پیرامون ذخایر مناسب نهاده دامی در بنادر، اما شاهد اختلاف قیمت مصوب با بازار آزاد نهاده‌های دامی هستیم، در حالی که یک ریال هم نباید نرخ ذرت و کنجاله سویا به سبب واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی اختلاف داشته باشد.
مدیر عامل اتحادیه دامداران با اشاره به اینکه اختلاف ۳ تا ۴ برابری قیمت کنجاله سویا با بازار آزاد توجیه اقتصادی ندارد، بیان کرد: این در حالی است که در سایه کمبود یا فقدان نظارت دستگاه‌های متولی سوء استفاده‌هایی رخ می‌دهد.
وی با تاکید بر این مسئله که کار توزیع نهاده‌های دامی باید دست کاردان سپرده شود، بیان کرد: مسئولان ذی ربط به جای واگذاری امور به تشکل و اتحادیه ها، کار را آزادانه در اختیار وارد کنندگان گذاشته اند که متاسفانه برخی از آن‌ها با نگهداری نهاده در انبار‌ها و سوء استفاده از فضای موجود، اقدام به عرضه با قیمت‌های بالا در بازار می‌کنند.
مدیر عامل اتحادیه دامداران از کمبود نهاده دامی با نرخ مصوب خبر داد و گفت: این در حالی است که کنجاله سویا، ذرت و جو به هر میزانی که دامداران از بازار آزاد بخواهند، ظرف چند ساعت تخلیه می‌شود.
وی قیمت مصوب هر کیلو جو را یک هزار و ۵۰۰ و کنجاله سویا ۲ هزار و ۴۵۰ تومان اعلام کرد و افزود: قیمت کنونی هر کیلو جو در بازار آزاد ۲ هزار و ۳۰۰ تا ۲ هزار و ۵۰۰ تومان و کنجاله سویا ۹ هزار تا ۱۰ هزار تومان است.
این مقام مسئول با تاکید بر توزیع نهاده از سوی تشکل‌ها و اتحادیه بیان کرد: با استمرار روند توزیع نهاده از طریق سامانه بازارگاه، اختلاف قیمت مصوب با بازار آزاد بیشتر می‌شود، از این رو دولت باید تمهیداتی بیندیشد چرا که با توزیع نهاده از طریق تشکل‌ها قیمت‌ها به یکدیگر نزدیک است یا در برخی موارد بازار آزاد ارزانتر از نرخ مصوب بود.
نهاده دامی
رحمت اله نوروزی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، تعداد معدود وارد کنندگان را علت اصلی گرانی نهاده‌های دامی در بازار برشمرد و گفت: هم اکنون کنجاله سویا با نرخ ۸ هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار تومان در استان‌های مختلف عرضه می‌شود که با نرخ مصوب اختلاف چندبرابری دارد.
وی افزود: با وجود آنکه جوجه طی مدت زمان ۴۰ تا ۴۵ روز به ثمر می‌نشیند، از این رو تدابیری برای افزایش چند برابری قیمت نهاده‌های دامی باید اندیشیده شود.
نوروزی ادامه داد: دولت تدابیری در جهت حمایت از مرغداران و کشاورزان باید بیندیشد تا سلطان وارد کننده نهاده دامی نتواند سود‌های هنگفتی را به جیب بزنند.
نوروزی ادامه داد: بار‌ها اعلام کرده ایم که در خصوص تولید سالیانه مرغ، میزان سویا تولید داخل باید سیاست گذاری دقیقی صورت گیرد تا کسری نیاز کشور از طریق واردات تامین شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با انتقاد از اختلاف چند برابری قیمت مصوب نهاده‌های دامی با بازار آزاد بیان کرد: علی رغم اختصاص ارز نیمایی به واردات، اما ذرت و کنجاله سویا در بازار آزاد با نرخ‌های چند برابری نسبت به سامانه بازارگاه عرضه می‌شود که علت این گرانی‌ها ناشی از تعداد معدود واردکنندگان است.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در دوره قبل به آقای حجتی اعلام کردیم که برای رفع مشکلات در حوزه دام و طیور نیاز به سند استانی داریم به طوریکه با آنالیز عرضه و تقاضا اقدام به واردات کنیم.
عظیم حجت عضو هیئت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه بازار نهاده‌های دامی همچنان آشفته است، اظهار کرد: در حال حاضر هیچ یک از استان‌ها آمار دقیقی از میزان ذرت و کنجاله سویا مورد نیاز برای ورود به ماه بعدی را ندارند که همین امر موجب شده مرغداران با چشم بسته اقدام به جوجه ریزی کنند.
وی افزود: با وجود آنکه هیچ یک از استان‌ها آمار دقیقی از میزان نهاده توزیعی از ابتدا تا پایان ماه از طریق سامانه بازارگاه ندارند، از این رو نمی‌توانند آمار و اطلاعات دقیق در اختیار مرغدار بگذارند تا بر مبنای آن برای تولید برنامه ریزی کند.
حجت با اشاره به اینکه امکان رصد نهاده توزیعی از طریق تشکل‌های مرکزی وجود دارد، بیان کرد: اگر همانند گذشته ذرت و کنجاله سویا از طریق تشکل‌های مرکزی به جای سامانه بازارگاه توزیع شود، این امکان وجود دارد که آمار نهاده‌های دامی را در اختیار مرغداران گذاشت تا دیگر شاهد افزایش لجام گسیخته ذرت و کنجاله سویا در بازار نباشیم.
عضو هیئت مدیره اتحادیه مرغداران گوشتی ادامه داد: عرضه کنجاله سویا با نرخ ۱۰ هزار تومان بدان معناست که قیمت مرغ در بازار به بالای ۲۰ هزار تومان می‌رسد، در غیر این صورت تولید برای مرغدار صرفه اقتصادی ندارد.
وی با بیان اینکه ۴۰ تا ۴۴ درصد نهاده دامی از طریق سامانه بازارگاه توزیع می‌شود، گفت: مرغداران مابقی نهاده مورد نیاز را در بازار آزاد تامین می‌کنند که به سبب فقدان نظارت در بازار آزاد، تولیدکنندگان به سبب آنکه با موجود زنده سروکار دارند، چاره‌ای جز خرید با هر قیمتی ندارند.
این مقام مسئول ادامه داد: در گذشته با توزیع نهاده از طریق تشکل‌ها به سبب مدیریت واحد، مرغداران با مشکلات فعلی مواجه نبودند که متاسفانه در شرایط فعلی به سبب آنکه عمده وقت بخش دولتی در اجرا صرف می‌شود، دیگر فرصتی برای نظارت ندارند که این امر به سبب سوء استفاده توزیع کنندگان، تولید را دچار خدشه می‌کند.
حجت در پایان تصریح کرد: با نوسان چشمگیر نهاده‌های دامی و افزایش هزینه‌های تولید، مرغدار چاره‌ای جز عرضه با قیمت تمام شده ندارد، در غیر این صورت امکان ادامه تولید وجود ندارد، در حالیکه با واگذاری امور به دست تشکل‌ها شاهد سو استفاده در توزیع نهاده از طریق سامانه بازارگاه و اختلاف ۴ برابری قیمت کنجاله سویا با نرخ مصوب نیستیم.
حبیب اسداله نژاد نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، روند توزیع و قیمت نهاده‌های دامی و احتیاط مرغداران در جوجه‌ریزی را عامل افزایش قیمت مرغ برشمرد و گفت: با افزایش قیمت گوشت قرمز و اقتصادی بودن نرخ مرغ، تقاضا برای مصرف این ماده پروتئینی افزایش یافته است.
وی کمبود نهاده دامی با نرخ مصوب را علت اصلی کمبود جوجه ریزی در بازار اعلام کرد و افزود: با توجه به اختلاف معنادار قیمت مصوب نهاده‌های دامی با بازار آزاد انتظار می‌رود که دولت قیمت منطقی مرغ را اعلام کند چرا که قیمت فعلی مرغ مطابقتی با هزینه‌های تولید ندارد.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه مرغداران از تامین و توزیع نهاده‌های دامی همچنان گلایه‌مند هستند، بیان کرد: تولیدکنندگان در امر جوجه ریزی با ترس و احتیاط عمل می‌کنند چرا که نسبت به آینده بازار نهاده دامی نگرانند.
اسداله نژاد ادامه داد: علی رغم اذعان مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صمت، بازار نهاده‌های دامی نه تنها بهبود پیدا نکرده بلکه حادتر شده به طوریکه قیمت کنجاله سویا به بیش از ۹ هزار تومان رسیده است که این امر واحد‌های تولیدی را در تامین نهاده‌های مورد نیاز با مشکلاتی روبرو کرده است.
به گفته وی، با وجود ترس مرغداران از گرسنگی مرغ‌های انتظار می‌رود که دستگاه‌های مسئول به وعده هایشان عمل کنند.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه بازار نهاده‌های دامی وضعیت مساعدی ندارد، بیان کرد: وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تامین نهاده به سبب مشکل تامین ارز نمی‌تواند تمامی ذرت و کنجاله مورد نیاز مرغداران را با نرخ مصوب تامین کند.
با وجود محدودیت و مشکلات تامین ارز نهاده‌های دامی بر آورد می‌شود که در بحث تامین ذرت و کنجاله سویا با بحران مواجه شویم. بنابر آمار ماهیانه ۱۰۵ میلیون قطعه جوجه ریزی صورت گرفته که با این وجود ۲۲۰ تا ۲۳۰ هزار تن گوشت مرغ تولید می‌شود که این میزان جوابگوی نیاز داخل است.
