"فرانسیس فوکویاما" تحلیلگر و دانشمند برجسته آمریکاییِ حوزه علوم سیاسی به تازگی در مقاله ای با عنوان: "پایان عصرِ هژمونی آمریکایی" که در نشریه "اکونومیست" به چاپ رسیده، هشدارهای قابل تاملی را به سیاستمداران و سیاستگذاران آمریکایی، در مورد افول موقعیت آمریکا در عرصه بین‌المللی و حتی فروپاشی این کشو از درون، داده است.
البته که تاکنون گزارشات و پژوهش های مختلفی در مورد افول جایگاه و موقعیت بین المللی آمریکا منتشر شده با این حال، اغلبِ آن ها معطوف به عرصه سیاست خارجی و اوج گیریِ رقبای برجسته جهانی آمریکا نظیر چین و روسیه و همچنین قدرت های منطقه ای نظیر ایران بوده است. با این حال، فوکویاما در مقاله اخیر خود دیدگاه جنجالی و البته واقعیِ جدیدی را مطرح می کند که در نوع خود قابل توجه است.
*مقاله "فرانسیس فوکویاما" در نشریه اکونومیست که به تازگی منتشر شده و در آن از پایان عصر هژمونی آمریکایی صحبت می شود. فوکویاما به طور خاص به بحران های داخلی آمریکا اشاره کرده و آن ها را عامل اصلی منفجر شدنِ این کشور از درون دانسته است.
فوکویاما از فروپاشی اجتماعی و سیاسی آمریکا از درون خبر می دهد و حتی این مساله را شبیه به حمله موریانه‌ها به ساختارهای قدرت آمریکا ارزیابی می کند که این بنا را تا حد زیادی سست کرده اند و در شرایط فعلی، هر زمان بیمِ آن می رود که این ساختار فرو ریزد. اینطور به نظر می رسد که اشاره فوکویاما به طور خاص به انشقاقاتِ سیاسی و اجتماعی است که مخصوصا پس از روی کار آمدن "ترامپ" به عنوان رئیس جمهور آمریکا در سال 2016، تا حد زیادی تشدید شده اند. ترامپ تا ریزترین جزئیاتِ مرتبط با دوره ریاست جمهوری خود را به مسائلی جناحی و قطبی تبدیل کرده بود کما اینکه حتی رویه هایی نظیر ماسک زدن و یا رعایت فاصله گذاری اجتماعی نیز به دلیل لجبازی های وی، به نمودهایی عینی از قطبی سازیِ سیاسی و اجتماعی تبدیل شدند و طرفداران وی در بخش های مختلف آمریکا خود را در تقابل با اصول مسلمِ رعایت پروتکل های بهداشتی جهت مقابله با ویروس کرونا قرار دادند و این انشقاقات به طور خاص در جریان انتخابات ریاست جمهوری 2020 امریکا نیز به اوجِ خود رسیدند. جایی که ترامپ در انتخابات شکست خورد و حامیان وی اقدام به لشگرکشی مسلحانه به خیابان های شهرهای مختلف آمریکا و حتی حمله به ساختمان کنگره آمریکا در تاریخ ششم ژانویه و اشغال آن کردند. رویدادی که تا حد زیادی آبروی آمریکا در عرصه بین المللی را بر باد داد.
در این راستا، پس از ترامپ نیز روند شکاف های سیاسی و اجتماعی در آمریکا همچنان ادامه یافت و حتی برخی ناظران و تحلیلگران از قطبی شدنِ شدیدِ روندهای سیاسی و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا خبر می دهند. اکنون از مسائل مهم حوزه سیاستی آمریکا نظیر قوانین مالیات، بودجه و حتی قوانین مرتبط با سقط جنین در این کشور گرفته تا موضوعات مهم سیاست خارجی آمریکا نظیر مساله هسته ای ایران و نوعِ تعامل آمریکا با قدرت‌های رقیب این کشور نظیر چین و روسیه، همه و همه ماهیتی قطبی را به خود گرفته اند که سطح تنش و تضادها در مورد آن ها در میان دولتمردان و سیاستمداران آمریکایی به شدت بالاست. متعاقبا، دسته‌بندی‌های سیاسی و اجتماعی نیز همانطور که پیشتر گفته شد در جامعه آمریکا به شدت افزایش یافته اند.
بدتر از همه اینکه آمریکا در شرایط فعلی، در بدترین وضعیت مرتبط با برخی شاخص های بزهکاری اجتماعی خود نیز قرار دارد. در این راستا، اخیرا در تحولی قابل تامل، "برنی سندرز" سیاستمدار مشهور آمریکایی از حزب دموکرات و سناتور "ایالت ورمونت" در پیامی توئیتری گفته است: "در 12 ماه گذشته، بیش از 100 هزار آمریکایی از سواستعمال(اووِردوز) مواد مخدر و عوارض وحشتناک ناشی از آن جان خود را از دست داده اند. این آمار در کلِ تاریخ آمریکا بی سابقه است و فقط به نسبت سال گذشته، حاکی از افزایش 30 درصدی است. ما اکنون در قلب یک بحران جدی از مرگ و میرِ آمریکایی ها به دلیل ناامیدی از زندگی خود قرار داریم. مردم به کمکِ ما نیاز دارند و دولت باید به این درخواستِ آن ها پاسخ دهد".
*توئیت برنی سندرز سناتور دموکراتِ ایالات ورمونت آمریکا و پرده برداری از بحران قابل توجهِ مرگ و میر آمریکایی ها بر اثر ناامیدی(در این توئیت، اشاره یِ سندرز به کشته شدن بیش از 100 هزار آمریکایی در یک ماه، بر اثر عوارض ناشی از مصرف مواد مخدر است)
این موضع گیری برنی سندرز در نوع خود فقط یکی از جلوه های فروپاشی اجتماعی آمریکا است که کمتر به آن به صورت آشکار پرداخت می شود. آمریکا در مدت اخیر با تورمِ قابل توجهی نیز در بحث کالاهای مصرفی خود مواجه بوده که دلیل اصلی آن، بالارفتن قیمت انرژی و بویژه نفت بود. این مساله تا حدی به بحرانی حاد برای دولت بایدن تبدیل شد که وی در نطقی، مهار این بحران را اولویت اصلی دولت خود توصیف کرد.
باید توجه داشت که وقایع و تحولات میدانی در جهان و داخلِ آمریکا، همه و همه حاکی از این هستند که آمریکا دیگر، بازیگری یکه‌تاز در عرصه معادلات بین المللی نیست و جدای از اینکه قدرت های نوظهور در اقصی نقاطِ جهان موقعیت آن را به چالش می کشند، بحران های اجتماعی فراگیر نیز در بُعد داخلی، شدیدا به این کشور آسیب وارد می کنند. امری که عملا موجب شده تا فردی نظیر "فرانسیس فوکویاما" که پس از فروپاشیِ شوروی، ایده ای با عنوان "پایان تاریخ؟" را مطرح کرد و در جریان آن، از پیروزی لیبرالیسم بر تمامی ایدئولوژی های جهان خبر داده بود، اکنون مقاله ای بنویسد و از پایان عصر لیبرالیسم و هژمونی آمریکایی صحبت کند.
باید گفت ایالات متحده آمریکا در شرایط کنونی، با چالش های اجتماعی و سیاسی قابل توجهی رو به رو است که این مساله، برخی تحیلگران نظیر "فرانسیس فوکویاما" را بر آن داشته تا از فروپاشی این کشور، از درونِ خود خبر دهند.
رژیم آمریکا منهدم خواهد شد
سال گذشته هم رهبرانقلاب در بخشی از بیانات‌شان در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سالروز ولادت پیامبر اعظم(ص) و امام صادق(ع) و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری این کشور در رقابت بین بایدن و ترامپ، خبر از انهدام رژیم آمریکا داده و گفتند: «انصافاً رژیم آمریکا بشدّت دچار انحطاط سیاسی و انحطاط مدنی و انحطاط اخلاقی است. این هم تحلیل نیست؛ این [مطلبی] که من میگویم، این جور نیست که حالا تحلیل باشد؛ این را خودشان میگویند؛ این حرف سخنگویان خودشان و نویسندگان خودشان و صاحبان فکر از داخل خود آمریکا است؛ آنها این حرف را میزنند. در این چند سال چند کتاب نوشته‌اند، با تیراژهای بالا در داخل آمریکا منتشر شده که برخی پرده‌ها را این کتابها بالا میزند. یکی از این کتابها را که به فارسی ترجمه شده، بنده خواندم؛ پُر از شواهدِ همین انحطاط است؛ یعنی واقعاً [اگر] کسی آن کتاب را بخواند، [میبیند که] اوّل تا آخر کتاب نشان‌دهنده‌ی انحطاط نظام سیاسی آمریکا با حرکات رئیس‌جمهور آمریکا است. این امپراتوریِ این جوری دیری نخواهد پایید؛ معلوم است که وقتی کار یک سیاست، کار یک رژیم به اینجا رسید، این دیگر خیلی عمر طولانی نخواهد کرد و منهدم خواهد شد. البتّه بعضی‌هایشان هستند که اگر سرِ کار بیایند زودتر منهدم میکنند، بعضی هستند که اگر سرِ کار بیایند ممکن است یک خرده دیرتر منهدم بشود؛ لکن به هر حال این حقیقت است».
