برای یک سفر ماجراجویانه راهی جاده قدیم تبریز می‌شویم به سمت شهرستانی می‌رویم پر از رمز و راز که هنوز هم از نظر گردشگری تاریخی و زمین‌شناسی حرف‌هایی برای گفتن دارد و همانا همانند گنجینه‌ای ناشناخته در شمال‌غربی استان زنجان خودنمایی می‌کند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه زنجان، شهرستان ماهنشان، واقع در ضلع شمال غربی زنجان با پیشینه‌ای بیش از 4000 سال می‌تواند قدمگاه گردشگران کنجکاوی باشد که از سویی در پی هویت هستند و از سویی علاقه‌مند جاذبه‌های طبیعی منحصر بفرد در دنیا.
از جاده قدیم تبریز که به سمت ماهنشان حرکت کنید، کمی بعد از نیک‌پی، تابلویی را خواهید دید که به شما می‌گوید خروجی دست چپ‌تان شما را به سمت شهرستانی راهی خواهد کرد که تکه‌ای از بهشت الهی است. وارد جاده اصلی ماهنشان که می‌شوی حدوداً 130 کیلومتر فاصله خواهید داشت تا مقصد مورد نظرتان یعنی "قلعه بهستان" که شاید این عدد شما را از سفرتان به این منطقه پشیمان کند ولی هر اندازه که پیش‌تر می‌روید می‌توانید به خود مطمئن شوید که وارد بهشت شده‌اید و در انتخاب خود مصمم‌تر خواهید شد. فقط مراقب جاده باشید زیرا به قدری مناظر اطرافتان زیبا و منحصر بفرد است که بایستی تنها دست به دوربین باشید تا خاطرات این همه زیبایی را در کادری به اسم عکس ذخیره کنید.
از دشت‌های وسیع و مراتع مهم کشاورزی و کلبه‌های کشاورزان بگیرید تا تپه‌های ماهوری و رنگی ماهنشان که چشم هر انسانی را به خود خیره کرده و مجبور می‌کند تا کنار جاده بایستد و عکسی به یادگار بیندازد. تازه در آن زمان از خود می‌پرسید: اسم این شهرستان چه بود؟ یادتان می‌افتد ماهنشان. اینجاست که باید بدانید ماهنشان روزگاری "ماد‌نشان" بوده و به مرور تبدیل به ماهنشان شده است. البته ناگفته نماند که بنا به روایتی "می‌نشان" هم می‌گفته اند. به خاطر وجود انگور و مشتقات معروفش در این خطه به این اسم معروف بوده که به مرور تبدیل به ماهنشان شده است.
به راهتان ادامه دهید! مناظر رفته رفته زیباتر و دل‌انگیز‌تر می‌شود. جاده پیش‌رویتان با پیچ‌های نرم و لطیف گویی به شما با عشوه‌های خاصی خوش آمد می‌گوید و شمائید که هنوز مبهوت در زیبایی‌های مناظر اطرافتان هستید. چقدر در این مناظر صدای استادان بنام موسیقی سنتی ایران زمین می‌چسبد حتماً امتحان کنید.
از دشت‌ها، تپه‌ها، مراتع کشاورزی، شقایق‌های حاشیه جاده، گندم‌زارهای خورشیدی و تپه‌های رنگی که بگذریم، می‌رسیم به روستاهایی با قدمت بیش از 4000 سال که نوید شروع یکجانشینی در زنجان را می‌دهند. کمی جلوتر که می‌روید رودخانه قزل اوزن.
قزل‌اوزن با عشوه‌های خود که کل استان را درنوردیده است را پیش روی خود می‌بینید که به اینجا هم صفا و رونقی شگرف داده است. از جمله روستاهای باستانی که در مسیر می‌بینی می‌توان به "مادآباد" اشاره کرد که بوی هویت می‌دهد و نخستین اقوامی را به شما معرفی می‌کند که اجدادتان بوده‌اند. چقدر حس غرور به آدمی دست می‌دهد و تلنگری که نکند شما از آنهایید. اینجاست که به آغازین راه خودشناسی می‌رسید و چه شیرین است این رسیدن.
در مسیرتان کوه‌های نوک تیز و تکه‌ای بسیاری را می‌بینید که با قله‌های کوتاه در اطراف جاده و در کنار مسیر رود قزل‌اوزن خودنمایی می‌کنند. این کوه‌ها و جنس شان حکایت از با ارزش بودن این خاک و سنگ دارد. خطه‌ای که ارزش گردشگری زمین‌شناسی – ژئوتورسیم - را داراست و چقدر زیبا می‌شود اگر زیرساخت و روساخت‌هایمان را به صورت تخصصی و عمومی برای پیشرفت گردشگری این خطه به کار بندیم تا گردشگران علاقه‌مند را به این شهرستان جذب شوند.
مشهورترین آثار گردشگری طبیعی این خطه جزء تپه‌های رنگی که در تابستان با تابش نور خورشید هنر رنگ‌آمیزی نقاش متعال را به ما نشان می‌دهد، وجود برجک‌های استوانه‌ای شکل است که در بین عوام به «دودکش جن» معروف شده است، در کنار قسمتی از مسیرتان خودنمایی خواهد کرد. این نوع از جاذبه‌های طبیعی در معدود نقاطی از دنیا شناسایی شده است.
به مسیرتان که ادامه دهید به روستایی خواهید رسید به نام «ایلی بلاغ» که راه دسترسی به مهم‌ترین جاذبه گردشگری خطه ماهنشان است و از دور به شما عظمتی را القاء می‌کند که چندی قبل غرورش را دریافت کرده بودید. وارد دو راهی می‌شوید که سمت راستش به سمت شهر ماهنشان و مسیر چپ می‌رود داخل روستای ایلی‌بلاغ. داخل روستا که شوید تنها به روبرویتان نگاه کنید.
سینه‌ای ستبر می‌بینید که از هم جدا شده‌اند و با تقارنی هنرمندانه خودنمایی می‌کنند. نزدیک‌تر که پیش می‌روید در اطرافتان پر از باغ زردآلو و سیب می‌بینید و پیش روی‌تان قلعه بهستان و رود قزل‌اوزن که از پای آن می‌گذرد. سینه ستبر کوه قلعه‌ای است با پیشینه تاریخی که باز می‌گردد به دوران ورود قوم ماد. قلعه‌ای که به طور دستکند در دل کوه ایجاد شده است. قلعه بهستان طبق مطالعات انجام شده به سه دوره باز می‌گردد که می‌توان گفت اقوامی از دوره‌های ماد، هخامنشی و دوره میانه اسلامی در این قلعه ساکن بوده‌اند.
اگر از روبرو به این قلعه نظاره‌گر باشید، عظمتی خواهید دید و ذکاوت پیشینیان. اگر از عرض رودخانه قزل‌اوزن که این روزها کمی از حجم آن کاسته شده است عبور کنید به آن سمت بروید و از نزدیک این قلعه را نظاره کنید راه پله‌هایی را در دل کوه خواهید دید. گرچه به مرور زمان و عدم حفاظت علمی تخریب شده‌اند با این همه برایتان باز هم جذاب است. زیرا معماری آن دوره را به شما یادآور می‌شود و اینکه چقدر اجدادتان باهوش بوده‌اند و چه محشری در دل یک کوه ساخته‌اند.
پیشنهاد می‌کنیم به پشت این قلعه هم سری بزنید. پشت قلعه شهری است تمام عیار که اکنون نجواها و صدای حماسی موسیقی آن دوره را می‌توانید، بشنوید. غارهایی را خواهید دید که سکونت‌گاه آن دوره بوده و اگر تخیل‌تان یاری کند، می‌توانید انسان‌هایی را با پوشش‌های آن دوران متصور شوید. از پشت قلعه هنگامی‌که وارد قلعه می‌شود بناهای بسیار کوچکی را خواهید دید که شباهت بسیار زیادی به تنور دارند. همچنین اتاقک‌هایی را می‌بینید که همچون سالن پذیرایی، نشیمن‌گاه دارد و همچون مبلمان گردهمایی‌ها ساخته شده است. خلاصه اینکه از ذکاوت معماری اجدادتان متعجب خواهید شد.
حتماً با اهالی روستای ایلی‌بلاغ و روستای بهستان ملاقاتی داشته باشید. خواهید دید که منش و غیرت آریایی‌ها همان‌طور که در تاریخ ذکر شده است به مشامتان می‌رسد؛ مهمانپذیر و خوش‌رو.
