خط نيوز - مفهوم نرمش قهرمانانه و الزامات آن

تحلیلی بر مفهوم ابداعى از سوى امام خامنه‏اى (مدظله‏العالى)

نرمش قهرمانانه را می توان عامل مولد فرصت‏هاى جدید براى نظام به‏حساب آورد که در رأس آن، راستى‏آزمایى ادعاها به‏ویژه فرصتى براى شناخت ماهیت واقعى دشمن و دلایل بى‏اعتمادى به او و هم‏چنین شناساندن وى به عرصه‏ى افکار عمومى قرار داده است.

«نرمش قهرمانانه» مفهومى ابداعى از سوى امام خامنه‏اى (مدظله‏العالى) است که مى‏تواند در دیپلماسى نظام، نقش تعیین‏کننده‏اى ایفا کند؛ به‏گونه‏اى‏که براى استفاده دیپلماسى کشور، امکان مانور و انعطاف هوشمندانه را فراهم مى‏کند و هم مانورها و انعطاف‏هاى لازم را براى مردم انقلابى و ارزشى قابل فهم مى‏سازد. به‏علاوه راه بهانه‏جویى را بر دشمن نیز سد کرده و تیغ تبلیغات و جنگ روانى او را براى ترسیم چهره‏اى غیرمنطقى و فرارى از مذاکره از ایران اسلامى، کند مى‏سازد. شاید دلیل طرح این مفهوم و اعلام موافقت با آن از سوى رهبر معظم انقلاب اسلامى در جمع فرماندهان و مسؤولان سپاه، بى‏ارتباط با چنین اهدافى نبوده باشد؛ موافقتى که در آستانه سفر رییس جمهور به نیویورک و دور جدید دیدارها و گفتگوهاى به‏عمل‏آمده و البته پیش از این هم دیدارهایى بین سلطان قابوس به‏عنوان میانجى احتمالى و فیلتمن معاون سیاسى بان کى مون با سابقه‏ى کار دیپلماسى براى آمریکا صورت گرفته و سخن از تبادل نامه بین مقامات ایران و آمریکا نیز به میان آمده بود. در چنین شرایطى معظم له فرمودند: «ما مخالف با حرکتهاى صحیح و منطقى دیپلماسى هم نیستیم چه در عالم دیپلماسى، چه در عالم سیاستهاى داخلى، بنده معتقد به همان‏چیزى هستم که سالها پیش اسم‏گذارى شد «نرمش قهرمانانه»، نرمش در یک جاهایى بسیار لازم است، بسیار خوب است، عیبى ندارد اما این کشتى‏گیرى که دارد با حریف خودش کشتى مى‏گیرد و یک جاهایى به‏دلیل فنى نرمشى نشان مى‏دهد. فراموش نکند که طرفش کیست، فراموش نکند که مشغول چه کارى است. این شرط اصلى است، بهفمند که دارند چه کار مى‏کنند بدانند که با چه کسى مواجهند، با چه کسى طرفند؟ آماج حمله‏ى طرف آن‏ها کدام مسأله است، این‏را توجه داشته باشند.» الف) سابقه‏ى مفهوم نرمش قهرمانانه‏ مفهوم نرمش قهرمانانه را در سالهاى دور، مقام معظم رهبرى براى صلح امام حسن به‏کار گرفته بودند و لذا برخى تحلیل‏گران با همان نگاه که به قبل از پیروزى انقلاب اسلامى از آن استفاده شده بود، قصد تبیین نظر جدید معظم له را داشتند، لذا آن‏را راهبردى براى پاسخگویى به تغییرات محیطى و عدول از شعارهاى اساسى معرفى مى‏کردند. حال آن‏که در همین سخنرانى که ایشان نرمش قهرمانانه را مطرح مى‏کند به یک انحراف از مسیر اصلى به بهانه‏ى تغییر دنیا از ناحیه‏ى برخى اشخاص و جریانها اشاره داشته و فرمودند: «بهانه‏هایى که مى‏شنوید و مى‏بینید که مى‏آورند، براى وادادگى بهانه مى‏آورند، براى پشیمانى بهانه مى‏آورند، بهانه هم این است که دنیا تغییر کرده، همه‏چیز عوض شده» حال آن‏که با وجود حاکمیت اسلام و وجود بصیرت و هوشیارى مدافعان نظام اسلامى و مقاومت یاران رهبرى و مدافعان حاکمیت دینى، نمى‏توان شرایط را با شرایط صلح امام حسن مجتبى(ع) مشابه دانست و چه‏بسا شرایط با شرایط صلح حدیبیه قابل مقایسه باشد. از این‏رو مرور بر سابقه‏ى این مفهوم در سالیان زعامت امام خامنه‏اى مى‏تواند به فهم و درک بهتر آن کمک کند. معظم‏له در سال 75 در جمع سفرا و نمایندگان سیاسى در خارج از کشور فرموده‏اند: «نمایندگان جمهورى اسلامى در جهان باید تیزتر از شمشیر، نرم‏تر از حریر و سخت‏تر از سنگ و پولاد باشند. عرصه‏ى سیاست خارجى، میدان نرمش‏هاى قهرمانانه است اما نرمشى که در برابر دشمن تیز باشد. بنابراین دیپلمات‏هاى ما باید در مواضع اصولى خود مستحکم بایستند و استقامت و پایمردى حضرت امام خمینى(ره) را الگوى خود قرار دهند.» این هشدار در حالى بود که در آن دوران زمزمه‏هاى سازش به بهانه‏ى تغییر شرایط به گوش مى‏رسید و برخى شخصیت‏هاى سیاسى، شرایط را براى چرخش در دیپلماسى و گشودن باب مذاکره و ارتباط با آمریکا فراهم مى‏دانستند. جالب این‏که با روى کار آمدن اصلاح‏طلبان در سال 76 و شروع قبح‏شکنى از خط مذاکره و سازش که در سایه مباحثى چون پروسه‏ى جهانى‏شدن، ضرورت واقع‏گرایى و دورى از توهم توطئه شکل گرفته بود، معظم‏له در سال 79 فرمودند: «هرگونه نزدیک‏شدن به دشمن، هرگونه نرمش نشان‏دادن در مقابل دشمن، تیزکردن آتش دشمن و ستمگرى دشمن است». بى‏تردید یکى از دلایل چنین هشدارى، وجود روحیه‏ى وادادگى در بین مدعیان اصلاح‏طلبى و شاید هم نگرانى از خط نفوذ واسطه‏ها در آن دوران بود که به‏عنوان شوالیه‏هاى سیاسى فرهنگى غرب در بدنه‏ى دولت وجود داشتند. لیکن تغییر شرایط محیطى و تفاوت روحیه و ویژگیهاى مسؤولان موجب شد، همان‏گونه‏که در دولت آقاى احمدى‏نژاد این موضوع مسکوت بماند، در دولت جدید با تغییراتى دوباره مطرح شود، به‏گونه‏اى‏که معظم‏له در جمع خبرگان رهبرى فرمودند: «در این سالها، جبهه‏بندى‏هاى منطقه‏اى و جهانى هم آشکار شده است. البته نرمش و انعطاف و مانور هنرمندانه و قهرمانانه در همه‏ى عرصه‏هاى سیاسى یک کار مطلوب و مورد قبولى است و لیکن این مانور هنرمندانه نبایستى به‏معناى عبور از خط قرمز یا برگشت از راهبردهاى اساسى یا عدم توجه به آرمانها باشد. این‏ها را باید مراعات کرد. البته هر دولت، هر شخص، هر شخصیتى، روش‏هایى دارند، ابتکاراتى دارند، این ابتکارات را انجام خواهند داد و پیش خواهند رفت.» بنابراین با توجه به تغییر شرایط و تفاوت کارگزاران است که امروز نرمش قهرمانانه به‏عنوان یک تاکتیک و روش در دیپلماسى براى پیشبرد همان اهداف اصلى و با نگاه به واقعیت‏ها و در عین حال ملاحظه آرمان‏ها، در دستور کار قرارگرفته است. ب) چیستى نرمش قهرمانانه‏ همان‏گونه که از رهنمودهاى مقام معظم رهبرى برمى‏آید، نرمش قهرمانانه نوعى مانور و انعطاف در سیاست خارجى است که در شرایط قدرت معنا پیدا کرده، در سطح تاکتیک براى تحقق راهبردهاى معین‏شده به اجرا در مى‏آید و داراى ویژگى‏هاى زیر است: 1- با سازش و کوتاه‏آمدن متفاوت است. 2- در راستاى تحقق همان اهداف اصلى و آرمان‏هاى انقلاب اسلامى است (عدالت، استقلال، کرامت، عزت، آزادى و... ) 3- متکى به همان اصول اساسى دیپلماسى دینى عزت، حکمت و مصلحت است. 4- تاکتیک و روش است نه هدف و راهبرد. 5- به شناخت و فهم صحیح از دشمن، اهداف، راهبردها و تاکتیک‏هاى او نیاز دارد. 6- نباید خط قرمزها و راهبردهاى اساسى نظام را به خطر اندازد. 7- پشتوانه‏ى آن استحکام ساخت درونى قدرت در نظام، انسجام، اتحاد و همکارى همه‏ى نیروها است. 8- در شرایط احترام و حقوق متقابل و اقتدار نظام براى پیشبرد و اهداف معنى پیدا مى‏کند. 9- ابتکار عمل هوشمندانه لازمه‏ى آن است. 10- نباید موجب غفلت از ماهیت دشمن و اهداف او باشد. بنابراین نرمش قهرمانانه که به‏دلیل فنى در عرصه‏ى مبارزه‏ى دیپلماتیک صورت مى‏گیرد، نباید به‏معناى راهبرد تلقى‏شده و با تسلیم و سازش اشتباه گرفته شود؛ بلکه نوعى انعطاف فنى و مانور دقیق براى دستیابى به اهداف است که با ابتکار عمل و قدرت به اجرا گذاشته مى‏شود. ج) دلایل نرمش قهرمانانه (چرایى) حال سؤال اساسى این است که پس چرا امروز نظام، به‏جاى مقاومت و ایستادگى، روش نرمش را در پیش گرفته و تغییر تاکتیک داده است؟ در پاسخ به سؤال فوق مى‏توان به ادله‏ى زیر اشاره کرد: 1- پاسخگویى به این ذهنیت در افکار عمومى که تحریم‏ها و فشارهاى دشمن ناشى از مواضع تیز و سخت جمهورى اسلامى ایران و نداشتن رفتار منطقى با دشمن بوده است. 2- پاسخ به افکار عمومى در عرصه‏ى جهانى که متأثر از جنگ روانى دشمن، از ایران اسلامى چهره‏اى غیر قابل مذاکره و متصلب ترسیم کرده است. 3- اتمام حجت به برخى از مسؤولین که مدعى‏اند با تغییر روش‏ها مى‏توانند حقوق جمهورى اسلامى را دنبال و اهداف دیپلماتیک را تحقق سازند. به‏علاوه نمى‏توان به تغییر شرایط فعلى و تفاوت آن با گذشته بى‏توجه بود که ویژگى‏هاى زیر را مى‏توان براى آن ذکر کرد: 1- دستیابى نظام به سطح قابل قبولى از پیشرفت علمى فناورى و صنعتى که ما را در موقعیت بهترى نسبت به گذشته قرار داده است. 2- کسب تجارب و ایجاد ظرفیت‏هاى جدید در عرصه‏ى دیپلماسى کشور. 3- تنزل موقعیت دشمن و شکننده‏بودن وضعیت آمریکا در زمان فعلى. بنابراین مى‏توان نرمش قهرمانانه را عامل مولد فرصت‏هاى جدید براى نظام به‏حساب آورد که در رأس آن، راستى‏آزمایى ادعاها به‏ویژه فرصتى براى شناخت ماهیت واقعى دشمن و دلایل بى‏اعتمادى به او و هم‏چنین شناساندن وى به عرصه‏ى افکار عمومى قرار داده است. با توجه به همین ویژگى است که مقام معظم رهبرى در عین تأکید بر بى‏اعتمادى به دشمن، اما با اصل مذاکره و به‏کارگیرى نرمش قهرمانانه موافقت فرموده‏اند. د) اهداف دشمن‏ استقبال دشمن از گفتگو و تلاش براى تشویق به آن در شرایط فعلى را مى‏توان معطوف به چند هدف دانست که عبارتند از: 1- القاء تأثیرگذارى تحریم‏ها بر رفتار سیاسى ایران؛ 2- ایجاد شکاف، اختلاف و بى‏اعتمادى بین نیروهاى انقلابى و ایجاد دو قطبى طرفدار و مخالف مذاکره؛ 3- زیر سؤال بردن شعارهاى اساسى انقلاب اسلامى از جمله شعار استکبار ستیزى؛ 4- ایجاد تردید در ضرورت و کارایى روحیه‏ى استقامت و مقاومت؛ 5- پیوند بین مذاکره و حل مشکلات. لذا درحالى‏که مقاومت در گذشته و به‏دست‏آوردن زمان و فرصت، شرایط را براى گفتگوهاى سازنده و دفاع از حقوق هسته‏اى کشورمان فراهم کرده و دشمن را مجبور به تغییر در موازنه‏ى فشار و مذاکره کرده، اما هنوز برخى سیاه‏نمایى‏ها و تهاجمات علیه دیپلماسى مقاومت ادامه دارد و یا برخى ساده‏نگرى‏ها موجبات ذوق‏زدگى نسبت به خط مذاکره را پدید آورده است و در مقابل برخى بدبینى‏ها که باید متوجه دشمن باشد را به داخل کشانده است؛ حال آن‏که مقام معظم رهبرى معتقدند: «از تحرک دیپلماسى دولت از جمله سفر به نیویورک حمایت مى‏کنیم. به دولت خدمتگزار اعتماد داریم و به آن خوشبین هستیم. برخى از آنچه که در سفر به نیویورک پیش آمد به‏جا نبوده، چون ما دولت آمریکا را غیر قابل اعتماد، خودبرتربین، غیرمنطقى، عهدشکن مى‏دانیم. ما به مسؤولان خودمان اعتماد داریم و از آن‏ها مى‏خواهیم با دقت و با ملاحظه همه جوانب، گام‏ها را بردارند و منافع ملى را به فراموشى بسپارند». (بخشى از بیانات مقام معظم رهبرى در دانشگاه هوایى شهید ستارى، 13/7/92) منبع تسنیم