به گزارش خط نیوز به نقل از جهان نيوز: مردادماه 1403 علیرغم اینکه در حالت عادی سال و ماه پایانی دولت سیزدهم به شمار نمیرفت و در شرایطی که بسیاری از طرحهای عظیم و زیربنایی دولت سیزدهم به نتیجه و بهرهبرداری نرسیده بود، کشور در وضعیت متفاوتی از مرداد 1400 و پایان دولت دوازدهم قرار دارد.
به گزارش کیهان، ایران 1403 که از دل آوارهای سنگین هشت ساله دولت یازدهم و دوازدهم برخاست، اکنون کمتر شباهتی با روز اول ریاست جمهوری شهید رئیسی دارد.
دولت چهاردهم در شرایطی سکان اداره کشور را به عهده میگیرد که ایران در عرصه سیاست خارجی با پیگیری سیاست همسایگی، چندجانبهگرایی، پیوستن به سازوکارهای بینالمللی بریکس و شانگهای و با سیاست خارجی هوشمندانه در عملیات وعده صادق جایگاه ویژهتر و مؤثرتری را در جهان در حال گذار تجربه میکند.
در عرصه اقتصاد کشور با وضعیت بحرانی و اسفبار مرداد 1400 فاصله گرفته و ماه پایانی دولت سیزدهم شباهتی به ماه پایانی دولت دوازدهم و شرایط بحرانی آن زمان که دولت حتی در پرداخت حقوق کارکنان درمانده شده، انبارهای کالای اساسی خالی بود، فروش نفت به زیر 300 هزار بشکه رسیده و قطعی برق و ناترازی در حوزه انرژی به اوج رسیده بود، ندارد.
در عرصه اجتماعی نیز افتتاح ابرپروژههای بیمارستانی در سرتاسر کشور جانی دوباره به پیکر نظام سلامت بخشید و در حوزه آموزش و پرورش نیز علاوهبر بهبود مشکلات معیشتی قشر فرهیخته فرهنگی و معلم، طرحها و برنامههای درخشان دولت در حوزه آموزش و نهضت مدرسهسازی علاوهبر حل شدن نسبتی معضل کمبود معلم، کیفیت تحصیلی کشور را نیز افزایش داد.
سیاست خارجی مدال افتخار دولت سیزدهم
اگر کارنامه کلی دولت شهید رئیسی را بررسی کنیم، شاید بتوان سیاست خارجی را موفقترین حوزه عملکرد این دولت دانست. این موضوع که در تمجید رهبر معظم انقلاب حضرت آیتاللهالعظمی خامنهای نیز مورد تاکید و اشاره قرار گرفت از جمله مدالهای افتخار دولت شهید رئیسی به شمار میآید.
دولت سیزدهم در سه محور اصلی سیاست هوشمند همسایگی، چندجانبهگرایی و استفاده از فرصت سازوکارهای جدید و جبهه جدید قدرت جهانی و دیپلماسی منطقهای در تعامل با نهادهای نظامی دخیل در سیاست خارجی، طرحها و برنامههای خود را تدوین و طراحی کرده و آنان را اجرائی کرد.
سیاست همسایگی
در دولت شهید رئیسی، در حالی که کشور در مرداد 1400، در شرایط خوبی در تعامل با همسایگان قرار نداشت و علاوهبر کاهش شدید تبادلات تجاری و اقتصادی با همسایگان، در وضعیت قطع ارتباط سیاسی و دیپلماتیک با برخی از همسایگان قرار داشت، در طی نزدیک به 3 سال فعالیت خود، مشکلات و معضلاتی که در ارتباط با این همسایگان شکل گرفته بود را حل کرده و مناسبات را با آنان توسعه داد.
دولت سیزدهم علاوهبر جبران ضرر میلیارد دلاری که در اثر سوءمدیریت دولت قبل در پرونده گازی با ترکمنستان بر کشور تحمیل شده بود، با حل و فصل این معضل بزرگ در روابط دو کشور، قرارداد جدید گازی را با این کشور به امضا رساند و سطح روابط میان دو کشور را توسعه داد.
شهید رئیسی و شهید امیرعبداللهیان در شرایطی که روابط دیپلماتیک سیاسی ایران و عربستان قطع شده بود و در شرایطی که دولت روحانی در احیای این رابطه ناکام مانده بود، با پیگیری سیاست متوازن مبتنی بر ایجاد روابط دوستانه با همسایگان، روابط دو کشور را برقرار کرد و مشکلات میان برخی کشورهای عربی با ایران را با حفظ استقلال و اقتدار کشور، حل کرده و در همین راستا برای اولین بار پس از انقلاب پرشکوه اسلامی تلاشها برای احیای روابط ایران و مصر به ثمر نشست و کشورهای دیگری همچون بحرین و برخی کشورهای شاخ آفریقا نیز که در پیروی از عربستان روابط خود را با کشورمان قطع کرده بودند به سمت احیای روابط خود با ایران پیشقدم شدند.
چندجانبهگرایی و حضور ایران در جبهه جدید قدرت جهانی
شهید رئیسی، شهید امیرعبداللهیان و دیگر دستاندرکاران حوزه سیاست خارجی در دولت سیزدهم، با درک مفهوم گذار قدرت جهانی و با درک اینکه دنیا از یکجانبهگرایی آمریکایی و غربی فاصله گرفته و به سمت چندجانبهگرایی و شکلگیری جبههها و حوزههای جدید قدرت در جهان غیر غربی رفته است، با اتکای به دیپلماسی و سیاست خارجی هوشمندانه و با افزایش تعاملات با چین و روسیه به عنوان دو ابرقدرت شرقی، مسئله حضور و عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس را به پیش برده و ایران را در زمره اعضای رسمی این دو رکن جبهه جدید قدرت جهانی قرار دادند.
در کنار این موضوع، پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و موافقتنامههای دوجانبه متعدد با دیگر کشورها در اقصی نقاط جهان، فرصتهایی طلایی را برای رشد تجارت بینالمللی ایران فراهم آورد که اکنون دولت چهاردهم با ادامه دادن مسیر دولت سیزدهم در این حوزه میتواند از ثمرات آن بهرهبرداری کند.
دیپلماسی منطقهای در تعامل با نهادهای نظامی
یکی از وجوه افتراق مهم میان دولت شهید رئیسی و دولت یازدهم و دوازدهم دیپلماسی هوشمندانه منطقهای و افزایش تعاملات میان نهادهای سیاست خارجی دولتی و نهادهای نظامی دخیل در سیاست خارجی کشور بود.
در حالی که مسئولان سیاست خارجی دولت یازدهم و دوازدهم با طرح دوگانه کاذب میدان و دیپلماسی و طرح دوگانگی میان نیروی قدس سپاه پاسداران و وزارت امور خارجه، سعی در نشان دادن جدایی و اختلافنظر میان این نهادها داشتند، دولت شهید رئیسی روابط و یگانگی و اتحاد نظر میان وزارت امور خارجه و نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به حد اعلی رسانید.
نتیجه تعاملات و اتحاد نظر میان نهادهای دولتی و نظامی حوزه سیاست خارجی که رکن قدرت نرم و قدرت سخت در حوزه روابط بینالمللی ایران به شمار میآیند، دیپلماسی هوشمندانه منطقهای در طی سه سال اخیر بود.
این دیپلماسی هوشمندانه در سطح منطقه علاوهبر اینکه باعث محوریت ایران در موضوع حمایت از ملت فلسطین و مردم غزه شد، جایگاه و نفوذ ایران را به عنوان قدرت اول منطقه غرب آسیا در میان دیگر کشورهای این منطقه تقویت کرد.
امروز، ایران در اوج بیعملی برخی از کشورهای مدعی منطقه در چشم مسلمانان یگانه حامی ملت مظلوم فلسطین به شمار آمده که در پاسخ به گستاخیهای رژیم صهیونیستی، با پاسخ محکم و حمله موشکی و پهپادی گسترده به سرزمینهای اشغالی، قدرت خود را به رخ جهانیان و بالاخص کشورهای محور ظلم و جنایت در دنیا رسانده است.
از دیگر جلوههای دیپلماسی منطقهای هوشمندانه دولت سیزدهم، دخالت و هشدار بموقع ایران در موضوع بحران قفقاز و مسئله خطرناک قطع مرزهای ایران با ارمنستان بود که با درایت و مواضع صریح، محکم و بموقع شهید رئیسی و شهید امیرعبداللهیان خطر امنیتی جدیدی که شاید ایران را برای دهها و قرنها در معرض مشکلات امنیتی و ژئوپلیتیک قرار میداد در نطفه از بین رفت.
مواجهه با اقتصاد بحرانزده
همه به یاد دارند که رئیسی در شرایطی کار ریاست جمهوری را شروع کرد که دولت با مشکل پرداخت حقوق، انبارهای تقریباً خالی از کالاهای اساسی، خزانه منفی، کسری بودجه 480 هزار میلیارد تومانی، نرخ تورم بیش از 60 درصدی، قطعی مکرر برق و صف ارزاق و دهها مشکل ریز و درشت اقتصادی مواجه بود اما در طول نزدیک به دو سال و 10 ماه، تقریباً همه شاخصهای کلان، مثبت شده یا مثل بخش نفت، جهش کرده است.
پر کردن خزانه خالی
دولت شهید رئیسی خزانه را خالی تحویل گرفت؛ هم خزانه ریالی و هم خزانه کالاهای اساسی را. در حالی که دولت سیزدهم برای آرامش جامعه در ابتدای کار حرفی از آن نزده بود، این موضوع مدتها پس از شروع به کار دولت با انتشار نامهنگاریهای بین مسئولان دولت قبل برملا شد.
محمود واعظی، رئیس دفتر وقت رئیسجمهور در تاریخ 9 مرداد 1400 در پاسخ درخواست بودجه از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه مینویسد: «همه موجودی خزانه بر اساس درخواستهای جنابعالی تخلیه شده است موجودی وجود ندارد.»
وضعیت به گونهای بود که دولتمردان برای پرداخت حقوق مردادماه آن سال هم نگرانی داشتند. دولت روحانی حتی بیش از 50 هزار میلیارد تومان تنخواه بودجه سال 1400 را هم مصرف کرده بود. بعدها سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد توصیفی از وضعیت خزانه ارائه داد و در پاسخ به ادعاهایی که وضعیت خزانه در پایان دولت دوازدهم را مطلوب عنوان میکرد، گفت: «خزانه شما خالی نبود، مقروض بود.» درواقع خزانه با بدهی به دولت جدید رسیده بود اما با تلاش شبانهروزی دولت شهید رئیسی امروز وضعیت ارزی مناسب با ذخایر کامل کالاهای اساسی به دولت چهاردهم تحویل میشود.
از بحران مرغ تا وابستگی به واردات گندم
در دولت موسوم به تدبیر و امید، بیتوجهی به تولید و شرایط سخت تولیدکنندگان باعث ایجاد نگرانیهایی در خصوص وضعیت غذای مردم شده بود. در خردادماه 1400 نایبرئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی هشدار داد که «هزینه تولید مرغ به دلیل افزایش هزینه مؤلفههای تولید بالا رفته و اگر فکری برای شرایط پیش آمده نشود و کنترل و نظارت بر بازار نباشد شاهد کمبود مرغ در ماههای آینده خواهیم بود.»
وضعیت تولید کالای استراتژیکی مثل گندم هم وابستگی زیادی به واردات پیدا کرده بود؛ به طوری که در خردادماه 1400 یکی از نمایندگان مجلس هشدار داد که «مجبوریم 5 تا 7 میلیون تن گندم وارد کنیم».
عبور از بحران خاموشیها
کمتر کسی هست که خاطرات تلخ خاموشیهای گاه و بیگاه در اوج گرمای تابستان در دولت حسن روحانی را از یاد برده باشد. مردم از دولت تدبیر انتظار رفع مشکل خاموشی را نداشتند، فقط میگفتند زمان دقیق خاموشی را اطلاعرسانی کنید که دولت روحانی از همین کار هم عاجز بود.
شهید رئیسی دولت سیزدهم را با ۱۵ هزار مگاوات ناترازی برق از دولت روحانی تحویل گرفت اما اکنون 9 هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور افزوده شده است. تابستان دو سال اخیر، رکورد مصرف روزانه برق، در روزهای متوالی شکسته شد و مصرف از 70 هزار مگاوات عبور کرد اما قطعی برق ناشی از کمبود، رخ نداد. نکته مهم اینکه امسال برای نخستینبار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران رشد مصرف برق صنایع از بخش خانگی بیشتر شد. پس از سالها، خاموشیها و قطعی روزانه برق مجدداً داشت به زندگی مردم برمیگشت اما با شروع دولت سیزدهم ظرفیت تولید برق 9000 مگاوات افزایش یافت و دیگر از خاموشیهای مکرر خبری نیست.
رسیدن به خودکفایی در گندم و صادرات مرغ
بیش از دو میلیون و 600 هزار واحد مسکونی در حال ساخت است در شرایطی که آمارهای ساخت مسکن در سالیان گذشته نشان از افت شدید ساخت مسکن تا حدود 300 هزار واحد در سال را نشان میدهند.
در حال حاضر خزانه دولت به بهترین وضعیت در هفت سال اخیر رسیده و درآمد ارزی حاصل از نفت نیز به بالاترین رقم شش سال اخیر و فروش نفت به نزدیک دو میلیون بشکه رسیده است. علاوهبر این ذخیره ارزی از صفر به بیش از ۵۰ میلیارد دلار رسیده است. از نظر وضعیت تولید محصولات اساسی همچون گندم نیز وضعیت کشور در شرایط مطلوبی قرار دارد؛ به طوری که معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلا کرده است: «امسال نیاز به واردات گندم نداریم».
وضعیت تولید مرغ نیز نهتنها مطلوب است که شرایط برای صادرات مرغ نیز فراهم شده است؛ چنانکه به گفته محمدعلی نیکبخت، وزیر جهاد کشاورزی «از ابتدای سال تاکنون 5 هزار و 700 تن مرغ و 40 هزار تن تخم مرغ در این مدت کوتاه صادر شده است.»
تحول در متغیرهای کلان
نرخ رشد اقتصادی از منفی 3 درصد به رقم پنج و هفت دهم درصد رسیده است و نرخ رشد اقتصادی بدون نفت رقم سه و چهار دهم درصد را نشان میدهد که بالاترین رقم هفت سال اخیر است.
نرخ رشد نقدینگی از 42 و هشت دهم درصد به 24 و سه دهم درصد کاهش پیدا کرده است و تورم به کمترین میزان چهار سال اخیر رسیده و از 60 درصد به 31 درصد رسیده است و همچنان روند نزولی دارد.
نرخ بیکاری به کمترین میزان 25 سال اخیر و از 11 درصد به رقم 8 و یک دهم درصد رسیده است و ضریب جینی که در پایان دولت گذشته به رقم چهار دهم واحد رسیده بود به رقم 387 هزارم واحد کاهش یافته است.
نرخ دلار و مسکن
در هشت سال دولت تدبیر و امید علیرغم های و هوی برجام با جهش قیمت دلار از حدود 3 هزار تومان به 30 هزار تومان و سپس بازگشت به حدود 27 هزار تومان در پایان دولت، همه بخشهای اقتصاد متأثر شد. از جمله اینکه قیمت مسکن از متری حدود سه میلیون به ۳۲ میلیون تومان جهش کرد.
این جهشهای 1000 درصدی دلار و مسکن، علیرغم تشدید تحریمها و بحرانهای متعددی همچون حوادث غزه، حادثه تروریستی کرمان، عملیات وعده صادق و... در دولت سیزدهم به ثبات در بازار ارز و کاهش نوسانات بازارهای مالی تبدیل شد.
شرایط اقتصادی در حال حاضر به ثبات نسبی رسیده است که ناشی از تلاش دولت سیزدهم در این عرصه است. این تلاش به چشم منتقدان نیز آمده است، به طوری که سعید لیلاز، اقتصاددان اصلاحطلب که به عنوان منتقد دولت سیزدهم نیز شناخته میشود معتقد است شهید «رئیسی فراتر از انتظار عمل کرد» و حق ایشان در دعواهای سیاسی ادا نشد.
پایان همهگیری کرونا با ورود مستقیم رئیسجمهور شهید برای واردات واکسن
دولت سیزدهم درحالی کار خود را آغاز کرد که موج چهارم کرونا در کشور شایع شده بود و آمار فوتیهای روزانه کرونا به 700 نفر رسیده بود و این درحالی بود که واکسن این بیماری به صورت قطرهچکانی در کشور تزریق میشد.
رئیسجمهور شهید همانطور که قول واردات سریع و فوری واکسن را در زمان انتخابات 1400 داده بود، در نخستین روزهای مسئولیت، خود به طور مستقیم به مسئله واردات واکسن ورود پیدا کرد. در شرایطی که در دولت آقای روحانی، واردات واکسن ۲۸ میلیون و ۷۰۰ هزار دوز بود و تا پایان دولت دوازدهم ۱۸ میلیون دوز تزریق شده بود، و در حالی که برخی افراد در دولت دوازدهم در پاسخ به چرایی کندی واردات واکسن، تحریمها و نپیوستن ایران بهFATF را علت این مشکل میدانستند و حتی آقای روحانی در پاسخ به انتقادها بیان میکرد که «واکسن سوهان قم نیست که فراوان باشد»، در هفتههای اول دولت شهید رئیسی و با ورود مستقیم و مؤثر ایشان و ایجاد تسهیلات لازم و هماهنگیهای صورت گرفته بین دستگاههای اجرائی و تامین اعتبار، تا اواسط شهریور ۱۴۰۰، تعداد واکسنهای وارداتی به بیش از ۱۲۱ میلیون دوز رسید.همزمان با واردات و نیز حمایت کامل از چرخه تولید واکسنهای داخلی، تدابیر لازم برای تزریق گسترده با ایجاد هماهنگیهای منسجم بین بخشی و فعال نمودن کلیه ظرفیتهای مردمی در دولت سیزدهم صورت گرفت و بیش از ۱۵۵ میلیون دوز واکسن شامل واکسنهای تولید داخل و وارداتی تزریق شد که این رخداد با ثبت تزریق بیش از 1.6 میلیون دوز در روز توانست رکورد جدیدی را در بین کشورهای منطقه ثبت نماید، مدتی نگذشت که واکسیناسیون عمومی به سرانجام رسید و بیماری مهار و کنترل شد.
رایگان شدن بیمه ۵ دهک اول درآمدی
یکی دیگر از دغدغههای رئیسجمهور شهید کاهش هزینههای درمان و تهیه دارو خصوصاً برای اقشار محروم و کمدرآمد جامعه بود. بر همین اساس هم موضوع بیمه رایگان دهکهای پایین درآمدی در دستور کار دولت قرار گرفت و ابتدا سه دهک اول جامعه به صورت رایگان بیمه شدند و پس از آن نیز بر اساس مصوبه دولت در ۳۰ خرداد ۱۴۰۲، دهکهای چهارم و پنجم درآمدی به مجموع بیمهشدگان رایگان این سازمان اضافه شدند؛ به طوری که در دهک ۴ و ۵ به صورت خودکار بیمه رایگان برقرار شد. با اضافه شدن دو دهک به سه دهک قبلی، حدود ۱۲ میلیون نفر در ۱۴۰۲ به طور رایگان بیمه شدند که در مجموع حدود ۳۳ میلیون نفر بیمه شده رایگان در سطح کشور را شامل میشوند. در همین راستا دهکهای ۶ تا ۹ درآمدی نیز از تخفیفهای بیمهای بهرهمند شدند.
افتتاح ابَر بیمارستانها و تحویل 16 هزار تخت بیمارستانی
رویکرد دولت شهید رئیسی در حوزه عمرانی سلامت نیز از ابتدا، اتمام و تکمیل پروژههای نیمهتمام بهداشتی و درمانی بود؛ چنانچه تعیین تکلیف این پروژهها در دستور کار قرار گرفت و از دو سال گذشته تاکنون حدود ۱۶ هزار تخت بیمارستانی فقط در حوزه درمان تحویل داده شد.
در این بین اما سیاست ساخت کلانبیمارستانها از اولویتهای مهم دولت و وزارت بهداشت بود؛ به طوری که افتتاح چند اَبَر بیمارستان را طی بیش از دو سال گذشته شاهد بودیم و به این ترتیب پس از انقلاب اولین بیمارستانهای هزار تختخوابی در این دولت ساخته شد و در همین راستا، کلان بیمارستان هزار تختخوابی حضرت مهدی(عج) و بیمارستان غدیر با بیش از ۸۲۱ تخت در پایتخت افتتاح شد.
با این حساب، اکنون بالغ بر ۱۶۰ هزار تخت بیمارستانی در کشور داریم و میتوان گفت که افزایش ۱۰درصدی مجموع تختهای بیمارستانی پس از انقلاب، طی همین دو سال اخیر صورت گرفته است.
رایگان شدن درمان کودکان زیر ۷ سال
از اواخر سال گذشته درمان رایگان کودکان زیر هفت سال در بیمارستانهای دولتی، مطرح و نهایتاً هم از حدود اسفندماه به اجرا گذاشته شد تا والدین این کودکان به شرط برخورداری از بیمه پایه، در روند درمان فرزندشان، رنجی جز رنج بیماری نداشته باشند و با خیالی آسوده از بابت هزینهها، مراحل درمانی را طی کنند.
در مجموع، درمان رایگان کودکان زیر هفت سال در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، صورت گرفت و طبق آن همه خدمات بستری و سرپایی کودکان زیر ۷ سال، به استثنای داروهای سرپایی در مراکز دولتی دانشگاهی رایگان شد.
اجرای طرح عظیم رتبهبندی معلمان
یکی دیگر از اقدامات مهم دولت شهید رئیسی، اجرای طرح رتبهبندی معلمان و بهبود وضعیت معیشت معلمان با همکاری مجلس بود. این در حالی بود که لایحه رتبهبندی سالها معطل نهائی شدن و اجرا بود. پیش از این بار مالی قابل توجه یکی از علل عدم اجرای طرح رتبهبندی شمرده میشد.
رفع بحران کمبود معلم
کمتوجهی دولت دوازدهم به بحران قابل پیشبینی کمبود معلم و عدم برنامهریزی صحیح در کنار کاهش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان باعث شد با موج قابل پیشبینی بازنشستگی معلمان در سال گذشته شاهد بحران کمبود معلم در مدارس باشیم. در این زمینه با اقدامات دولت سیزدهم از جمله اختصاص 200 هزار ردیف استخدامی برای جذب معلم و برگزاری چند آزمون جذب دبیر و معلم و افزایش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان این بحران مدیریت شد و پیشبینی میشود در سالهای آتی کمتر شاهد بروز چنین مشکلی باشیم.
ساخت 7 هزار مدرسه
توجه دولت شهید رئیسی به ساخت و نوسازی مدارس از دیگر نکاتی است که آثار آن در سالهای آتی نمایان خواهد شد. به گفته وزیر آموزش و پرورش، در دولت سیزدهم ۷ هزار مدرسه ساخته شد که بیش از نیمی از سرمایه مورد نیاز حاصل مشارکت خیرین بوده است.
اجرای مجدد توزیع شیر در مدارس بعد از سالها
توزیع شیر رایگان در مدارس طرح خوبی بود که در چند سال گذشته به دلیل بار مالی متوقف شده بود.
به گفته دبیر کمیته ملی شیر مدارس، در سال تحصیلی گذشته طرح توزیع رایگان شیر در مدارس برای ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار دانشآموز ابتدایی اجرا و به صورت میانگین ۴۰ نوبت توزیع شیر در مدارس انجام شد.
در خصوص اقدامات مفید منجر به نتیجه در دولت شهید رئیسی در حوزههای اجتماعی میتوان با توجه به زنان از جمله اختصاص 40 درصد اشتغال ایجاد شده به زنان، رونق گردشگری و ارتقای درآمد کشور از این حوزه و... اشاره کرد.