یکی از مسؤولان سابق پروژه رصدخانه ملی معتقد است، توسعه علوم یک فعالیت همه‌جانبه است و برای آنکه نامگذاری روزهای تقویم تنها جنبه سمبلیک و نمادی نداشته باشد، باید توسعه علمی ایجاد شود و نیاز است هم به نهادهای حرفه‌ای علمی چون دانشگاه‌ها و انجمن‌ها و هم به نهادهای ترویج علم توجه ویژه‌ای صورت گیرد.
به گزارش ایسنا، حدود ۱۰۵۰ سال قبل و در سال ۳۵۲ خورشیدی در "کاث"، خوارزم فرزندی متولد شد که او را "ابوریحان محمد بن احمد بیرونی" نام نهادند که بعدها اخترشناسی بزرگ، ریاضیدان، تاریخ‌نگار، تقویم شناس، هندشناس و انسان شناس شهیری در عصر خود و طی سده‌های چهارم و پنجم خورشیدی شد.
"بیرونی" را بزرگترین دانشمند مسلمان و یکی از بزرگترین دانشمندان ایران در همه اعصار و همین‌طور او را پدر علم انسان‌شناسی و هندشناسی می‌دانند. با توجه به خدمات علمی شایان بیرونی، روز ۱۳ شهریور سالروز تولد ابوریحان بیرونی به نام "روز ملی نجوم" نامگذاری شد.
به گفته دکتر سپهر اربابی، نامگذاری روزها به بهانه بزرگداشت حوزه‌های مختلف در کشورهای گوناگون انجام می‌شود و نامگذاری روزی به نام "روز ملی نجوم" بهانه خوبی است تا با ایجاد زیر ساخت‌های علمی مناسب علم نجوم، اقدام به توسعه این علم در کشور شود.
اربابی در پروژه رصدخانه ملی سِمت‌هایی چون مسؤول تشکیل و مدیریت و راه‌اندازی تیم فنی و ارتباط با مشاوران دانشگاه لوند و مسؤول مذاکرات علمی و فنی خرید آینه، سرپرستی و اجرای زیرساخت‌های فنی در قله، برون‌سپاری و مسؤولیت طرح در تکمیل طراحی مفهومی و جزئی رصدخانه ملی را بر عهده داشته است.
وی در حال حاضر مدیر پروژه در تحقیق و توسعه نسل جدید دستگاه‌های پرتو درمانی در بخش فیزیک پزشکی دانشگاه وورتزبورگ آلمان است.
دکتر سپهر اربابی، مسؤول سابق طرح ملی رصدخانه ملی در گفت‌وگو با ایسنا، نامگذاری روزهای سال را ارزشگذاری برای حوزه‌های مختلف چون طبیعت، محیط زیست و بزرگداشت شخصیت‌های علمی دانست و گفت: اینکه در ایران روزی به نام "روز ملی نجوم" در تقویم ثبت شده ،به دلیل سالروز تولد ابوریحان بیرونی بوده است. بیرونی یکی از شخصیت‌های برجسته ایرانی در حوزه نجوم است و به دلیل تحقیقات وسیعی که انجام داده و کتاب‌های زیادی که تالیف کرده، برای ما بسیار حائز اهمیت است.
وی نامگذاری "روز ملی نجوم" را زمینه‌ساز توسعه علم نجوم در کشور دانست و اظهار کرد: توسعه علوم یک فعالیت همه جانبه است و برای آنکه نامگذاری روزهای تقویم تنها جنبه سمبلیک و نمادی نداشته باشد، باید توسعه علمی ایجاد شود.
اربابی خاطر نشان کرد: در حال حاضر چه در نهادهای حرفه‌ای علمی چون دانشگاه‌ها و انجمن‌ها و چه در نهادهای ترویج علم، وضعیت مناسبی نداریم؛ چرا که امکانات و اعتبارات اختصاص داده شده به توسعه علمی، مساعد برای پیشرفت علمی کشور نیست.
این محقق حوزه نجوم با تاکید بر اینکه این کمبودها تنها شامل علم نجوم نمی‌شود بلکه سایر حوزه را نیز در بر می‌گیرد، اظهار کرد: اعضای هیات علمی و بخش‌های علمی نجوم که در دانشگاه‌ها مشغول به فعالیت هستند، زحمات زیادی برای توسعه این علم می‌کشند، ولی از سوی دیگر فعالیت این محققان در حوزه‌های توسعه علمی به ویژه به دلیل وضعیت معیشتی آنها به شدت محدود شده است.
وی امکان دسترسی به ابزارهای حرفه‌ای نجوم برای محققان این حوزه را از دیگر چالش‌های فعالان حوزه علم نجوم در کشور دانست و نیاز به توجه بیشتر در این حوزه را یادآور شد.
اربابی، دسترسی محققان به رصدخانه را یکی از نیازهای توسعه علمی در حوزه نجوم حرفه‌ای دانست و اضافه کرد: طرح رصدخانه ملی یکی از طرح‌های پیشرو کشور است که از بیش از ۲۰ سال قبل در کشور آغاز شده است، ولی این طرح تاکنون به سرانجام نرسیده است.
وی به وضعیت توسعه نجوم آماتوری در کشور اشاره کرد و گفت: در حوزه نجوم آماتوری و ترویجی نیز کتاب درسی نجوم و یا اختصاص بخشی از کتاب علوم دانش‌آموزان به موضوع نجوم مدارس نداریم و یا بسیار محدود به آن پرداخته شده است و برای ترویج این علم که قدمت زیادی در ایران دارد، کافی نیست.
مسؤول سابق طرح ملی رصدخانه ملی، اضافه کرد: از سوی دیگر ما شاهد فعالیت گروه‌های آماتوری نجوم در کشور هستیم. ایران قطب فعالیت‌های نجوم آماتوری از گذشته بوده است، ولی فعالیت این گروه‌ها نیز عمدتا به دلیل مسایل اقتصادی رو به افول است؛ چرا که بخش زیادی از فعالیت گروه‌های آماتوری کاهش یافته است.
اربابی خاطر نشان کرد: به صورت انفرادی محققانی در این حوزه هستند که برای به اهتزاز درآوردن پرچم ایران در علم نجوم، تلاش‌های زیادی انجام می‌دهند، ولی اگر بخواهیم به صورت فعالیت در خور جامعه علمی و یک طرح سازمان یافته توسعه علمی نگاه کنیم، تلاش‌های صرفا انفرادی به نتیجه‌ای نمی‌رسد و وضعیت مساعدی مشاهده نمی‌شود.
وی با تاکید بر اینکه برای توسعه علم نجوم در کشور باید زیر ساخت‌های این علم مهیا شود، افزود: مهمترین ابزاری که برای توسعه علم نجوم در کشور نیاز است، تلسکوپ رصدخانه ملی است که یک تلسکوپ اپتیکی ۳.۴ متری است و در کنار آن باید برای توسعه گام‌های بعدی این علم، در زمینه تامین تلسکوپ رادیویی حرفه‌ای و تلسکوپ خورشیدی اقدام شود.
اربابی، مشارکت ایران در پروژه‌های بین المللی را از دیگر اقدامات لازم برای توسعه علم نجوم در کشور ذکر کرد و یادآور شد: کافی نیست که ایران تنها به صورت ملی طرح‌هایی را در حوزه نجوم اجرایی کند، بلکه اگر از انزوا خارج شویم و با جامعه بین‌المللی همکاری داشته باشیم، می‌توانیم در طرح‌های بین‌المللی مشارکت داشته و در بخشی از توسعه و بهره‌برداری از فناوری این پروژه‌های بین‌المللی سهیم باشیم.
وی، دسترسی به منابع علمی را یکی از چالش‌های اساسی محققان کشور نام برد و گفت: محققان ایرانی بیشتر از سایت‌های غیر رسمی به مقالات و کتاب‌های معتبر علمی دسترسی دارند.
انتهای پیام
