به گزارش خط نیوز به نقل از رجانیوز بررسی سند مذکور نشان می‌دهد که این سند نیز همانند برجام دارای اشکالات و ابهام متعددی بوده که نهایتاً خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران برآورده نخواهد کرد. در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد.
۱- -در سند رسمی بازطراحی راکتور اراک زمان مشخصی برای آغاز پروژه مدرنسازی این راکتور مشخص نشده است. در همین رابطه در بخشی از سند آمده است:
استقبال از بیانیه مشترک چین، ایران و ایالات متحده آمریکا در مورخ ۲۶ مهر ۱۳۹۴ (۱۸ اکتبر ۲۰۱۵)، با ابراز تمایل نسبت به ایجاد چارچوبی که منعکس کننده تعهد قوی آنان پیرامون پروژه مدرن سازی باشد، با تأکید مجدد بر هدف مشترک آنان در جهت فراهم نمودن مسیری مطمئن برای پروژه مدرن سازی، که نتیجه آن حصول اطمینان از شروع بدون تأخیر پروژه مدرن سازی باشد، تعهدات ذیل را مورد تأیید قرار می دهند
همانطور که مشخص است عبارت « شروع بدون تاخیر » یک عبارت کلی و تفسیرپذیر است که و اشاره به زمان مشخصی ندارد.
۲- -در سندی که به امضاء طرفین رسیده است مسئوليت هاي کشورهاي طرف مقابل ايران مشخص نشده و به آينده و تشکيل يک گروه کاري موکول شده است. همچنین درباره تعهدات ۱+۵ کلي گويي شده و مشخص نيست چه فعاليت‌هايي جزيي و مشخص بايد توسط ۱+۵ انجام گيرد در رابطه با این موضوع در بخشی از سند آمده است:
۱+۵، در راستای حمایت از پروژه مدرن سازی اراک، در مجموعه فعالیت هایی مبتنی بر همکاری مشارکت خواهد نمود، و در چارچوب یک گروه کاری، که بر مبنای یادداشت تفاهم فی مابین ۱+۵ تشکیل می شود، پروژه مدرن سازی اراک را متعاقب مشورت با ایران مورد حمایت قرار خواهد داد.
همانطور که در متن سند دیده می‌شود تشکیل یک « گروه کاری » برای « مورد حمایت » قرار دادن پروژه مدرنسازی راکتور اراک در آینده درنظر گرفت شده و مسئولیت‌های طرف مقابل نیز با به کاربردن عباراتی چون « فعالیت‌هایی مبتنی بر همکاری»، «مشارکت» و «مورد حمایت» نیز به صورت کلی و تفسیرپذیر آمده و زمان‌بندی و جزئیات اجرا نیز مبهم می‌باشد.
۳- مسئوليت هاي طرف مقابل مشروط به مطابقت داشتن با قوانين داخلي آن کشورهاي شده است. در همین راستا در بخشی از سند در این رابطه می‌خوانیم :
شرکت کنندگان در گروه کاری، در مطابقت با قوانین داخلی خود، متعهد به ارائه کمک برای بازطراحی و بازسازی رآکتور اراک و آزمایشگاه های فرعی آن به شرح ذیل می باشند
همانطور که مشخص است استفاده از عبارت « مطابقت با قوانین داخلی خود » منجر به آن می‌شود که به راحتي اقدامات مربوط به نوسازي اراک با اين استدلال که مطابق با قوانين آن کشور نيست مي تواند از سوي اين دسته از کشورها به ويژه امريکا نقض شود.
۴- -برخلاف تعهدات طرف مقابل که تفسيرپذير و کلي است ايران بايد برنامه زمان بندي شده خود برمبناي مراحل اصلي نوسازي ارائه دهد و فارغ از جزييات در زمانبدي که مورد تاييد کشورهاي ۱+۵ هم قرار مي‌گيرد آن را اجرايي کند. در سند منتشر شده نیز در این رابطه آمده است:
ایران، در سریع ترین زمان ممکن، برنامه زمان بندی پنج ساله خود، شامل مراحل اصلی را، تدوین و با گروه کاری ۱+۵ در میان خواهد گذارد. گروه کاری سریعاً برنامه زمان بندی ارائه شده توسط ایران را بازبینی و نقطه نظرات خود را به ایران ارائه خواهد کرد.
۵- در صورت اختلاف ميان ايران و طرف مقابل، موضوع مورد اختلاف بايد به کميسيون مشترک مراجعه شود که با اجماع تصميم گيری خواهند کرد و بنابراين از کميسيون امتيازي عايد ايران نخواهد شد. در این رابطه در سند مدرنسازی راکتور اراک آمده است:
اختلافات و نگرانی ها در خصوص اجرای این سند رسمی، از جمله ادعاهای مرتبط با عدم اجراء یا تأخیرهای بی مورد توسط هر یک از طرفین در ارتباط با تعهداتشان را می توان برای بحث و حل و فصل مطابق با برجام به کمیسیون مشترک ارجاع داد.
۶- همچنین سند مدرنسازی راکتور اراک در مواردی نیز با برجام دارای اختلاف و تناقض می‌باشد. درحالی سند رسمی امضاء شده، کلی و بدون مشخص شدن مسئولیت‌ها و زمان اجرای مسئولیت‌های کشور ۵+۱ است که در برجام تاکيد شده است که سند رسمي ، متضمن يک نقشه راه بوده و مسئولیت‌های مشخص هر یک از اعضای ۵+۱ نیز معین شده بود. در همین راستا در متن برجام در ارتباط با ویژگی‌های این سند می‌گوید:
گروه کاری می تواند با اضافه شدن کشورهای دیگر به جمع مشارکت ایران وگروه کاری بزرگتر شود. اعضای ۱+۵ و ایران اسنادی را امضاء خواهند کرد که در آن به تعهد قوی در پروژه مدرن سازی راکتور اراک قبل از روز اجرای برجام بیان شده است که متضمن نقشه راه برای مدرن سازی راکتورخواهد بود و مسئولیت اعضای ۱+۵ راتعریف می کند و متعاقباً قراردادها منعقد می شود .
در بخشی دیگر از برجام نیز آمده است:
ایران به عنوان مالک و مدیر پروژه، نقش راهبری را ایفا خواهد کرد و گروه ۱+۵ و ایران قبل از روز اجرای توافق، یک سند رسمی که مسئولیت‌هایی که اعضای ۱+۵ بر عهده خواهند گرفت را مشخص خواهد کرد، منعقد می‌کند.
همچنین در قسمتی دیگر از برجام آمده است:
اعضای ۱+۵ و ایران، پیش از رسیدن به روز اجرا، یک سند که در آن تعهدات محکم آنها در پروژه مدرنسازی اراک بیان شده است را جمعبندی خواهند کرد که یک مسیر مطمئن رو به جلو برای مدرن سازی راکتور فراهم نموده و مسوولیت های به عهده گرفته شده توسط اعضای ۱+۵ بویژه در حوزه های کلیدی نظیر طراحی، بازبینی طراحی و صحه گذاری، ساخت قلب راکتور، طراحی، ساخت و تامین سوخت، ایمنی و امنیت، پسمانداری یا پردازش سوخت مصرف شده، همین طور تامین مواد، تجهیزات و سیستمهای ابزار دقیق و کنترل، و قراردادهایی که متعاقباً منعقد خواهد شد.
بخشی دیگر از برجام نیز در این رابطه می‌گوید:
کشورهای مشارکت کننده از گروه ۱+۵ و ایران اقدام به شروع بررسی ها راجع به یک سند رسمی که تا قبل از «روز اجرا» تکمیل خواهد شد، می نمایند که در آن تعهد محکم مشارکت کنندگان گروه ۱+۵ در طرح مدرن سازی نیروگاه آب سنگین اراک مورد تصریح قرار گرفته و مسئولیت هایی که مشارکت کنندگان گروه ۱+۵ بر عهده خواهند گرفت، تعریف می شود.
ابهامات و ضعف‌های مذکور در شرایطی رخ می‌دهد که مقام معظم رهبری در نامه خود به رئیس‌جمهور در رابطه اجرای برجام هرگونه اقدام درمورد نوسازی کارخانه اراک را منوط به « قرارداد قطعی و مطمئن درباره طرح جایگزین و تضمین» کرده است و با این شرایط به نظر می‌رسد سند رسمی بازطراحی راکتور اراک توانایی محقق کردن این شروط را نخواهد داشت.
