مصرف گاز در بخش خانگی در حال ثبت یک رکورد جهانی است و به گفته مدیران شرکت‌ملی‌گاز این میزان مصرف چهارمین تولیدکننده گاز جهان را در وضعیت بحرانی قرار داده است. باوجود برودت کم سابقه هوا و بروز اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای نظیر قطع گاز ارسالی ترکمنستان، تاکنون شبکه در اکثر مناطق پایدار نگه داشته شده و گزارشی از قطعی گسترده گاز به‌دست نیامده است اما در عین حال همچنان خطر وجود دارد و در صورت افزایش مصرف و عدم صرفه‌جویی در کشورامکان وقوع شرایط پیش‌بینی نشده محتمل است. وزارت نفت البته به‌صورت پیگیر و پیوسته جلسات خود را تشکیل داده است. با توجه به شکستن رکورد تولید گاز در کشور و کاهش زیاد دمای هوا، کنترل وضعیت در کشور از سوی وزارت نفت تاکنون مطلوب به نظر می‌رسد.
تولید یک میلیاردمترمکعب گاز در روز می‌توانست جایگاه ایران را در معادلات بین‌الملل انرژی تقویت کند و علاوه بر افزایش درآمدهای ارزی، قدرت چانه‌زنی سیاسی ایران را نیز افزایش دهد اما سهم بالای مصرف گاز بخش خانگی باعث شده تولید این میزان گاز، دستاوردی برای ایران در بازار انرژی نداشته‌باشد و این سوخت تنها صرف گرم کردن منازل و سوختن در لوله‌های بخاری با بازدهی بسیار پایین شود. مجموع گاز در اختیار کشور پس از شیرین‌سازی به حدود ۸۴۰ تا ۸۵۰ میلیون مترمکعب می‌رسد و مصرف ۷۰۰ میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده که در روزهای گذشته رخ داد، به معنای مصرف ۸۳ درصدی گاز در این بخش‌هاست و برای بخش‌های دیگر همچون صنایع عمده و نیروگاه‌ها تنها ۱۷ درصد گاز تولیدی کشور باقی می‌ماند.
طرح‌های متروک
یکی از راهکارهای مدیریت مصرف اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف گاز توسط وزار‌ت‌نفت بود، این پروژه‌ها ذیل ماده ۱۲قانون رفع موانع تولید تدوین شده‌اند. افزایش کارایی موتورخانه‌ها در کنار تعویض بخاری‌های فرسوده، دو محور اصلی این پروژه است. در ارتباط با محور اول این طرح، برای افزایش کارایی موتورخانه‌ها مبلغی نزدیک به دو میلیارد دلار از ارزش صرفه‌جویی حاصل از اجرای طرح از محل صادرات سوخت مایع در نظر گرفته‌شده که به شرکت سرمایه‌گذار ظرف مدت سه سال پرداخت خواهدشد و در بخش دوم این طرح برنامه تعویض یک میلیون بخاری فرسوده در دستور کار قرار گرفته که بنا به آمارهای اعلامی، استقبال چندانی از این دو طرح نشده‌است.
افت فشار در مناطق شمالی
با افزایش برودت هوا در روزهای گذشته، دما در مناطق شمالی کشور افت محسوسی داشته و در برخی نقاط میزان سرما به منفی ۱۷ درجه نیز رسیده‌است. سازمان هواشناسی کشور نسبت به استقرار توده هوای سرد در استان‌های شمال شرق، شرق و جنوب شرق، شمال غرب، دامنه و ارتفاعات البرز، گیلان، گلستان و مازندران تا پایان شنبه (۲۴دی) هشدار داد. این شرایط سبب افزایش مصرف منابع انرژی به‌ویژه برق و گاز، یخبندان و لغزندگی جاده‌ها و خسارت به صنعت کشاورزی شد. سازمان هواشناسی کشور توصیه کرد که مدیریت در مصرف منابع انرژی، احتیاط در سفرها، محافظت و پوشش لوله‌های آب، استفاده از ضدیخ در رادیاتور خودروها و ماشین‌آلات کشاورزی در دستور کار قرار گیرد. همچنین این سازمان ضمن اشاره به ادامه نفوذ سرما به عرض‌های جنوبی‌تر خاطرنشان کرده است که دیروز (۲۲دی) دمای هوا در حدود ۴۱۳شهر و ایستگاه هواشناسی به زیر صفر درجه رسیده و از فراگیری یخبندان در بخش وسیعی از کشور خبر داد. کاهش دما در شرق کشور محسوس‌تر است به طوری‌که دیروز فریمان در خراسان رضوی با دمای منفی ۲۸درجه سلسیوس، سردترین شهر کشور شد و دمای هوا در حداقل پنج ایستگاه هواشناسی خراسان‌شمالی و خراسان رضوی سردتر از منفی ۲۰درجه سلسیوس شد. پس از فریمان، ایستگاه‌های سراب در آذربایجان شرقی با دمای منفی۲۶.۵، باخرز در خراسان رضوی منفی۲۵.۵، قوچان در خراسان‌رضوی منفی ۲۳.۸، کوسه در خراسان شمالی منفی ۲۳.۴، گلمکان در خراسان رضوی منفی ۲۱و تایباد در خراسان رضوی با دمای منفی ۲۰.۳سردترین ایستگاه‌های کشور بوده‌اند. صبح دیروز کمینه دمای هوا در سرخس، نیشابور و مشهد مقدس نیز به حدود منفی ۱۸درجه سلسیوس رسید. با توجه به این‌که پایه گرمایش در بخش خانگی بر مصرف گاز قرار دارد، رکوردزنی مصرف قابل پیش‌بینی بود. به گفته عباس اعظمی، سخنگوی شرکت ملی گاز میزان مصرف گاز در روزهای گذشته رشد ۱۵۰میلیون مترمکعبی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته و ادامه این وضعیت می‌تواند مشکلات فراوانی را برای تامین گاز ایجاد کند.
ورود به بحران گازی
در همین خصوص محمدرضا جولایی، مدیر دیسپچینگ شرکت‌ملی گاز با تاکید بر این‌که اکنون در مرز هشدار مصرف گاز قرار داریم، می‌گوید: «چند عامل در بروز شرایط کنونی دخیل هستند، یکی موضوع تداوم همین وضع است؛ یعنی اگر یک روز رقم مصرف ۷۰۰ میلیون مترمکعب باشد مشکل نداریم اما اگر روز بعد هم مصرف در همین محدوده باشد مشکل خواهیم‌داشت، تداوم و فشار نقطه‌ای هم مهم است. در کل اگر مصرف از عدد ۶۵۰ میلیون مترمکعب بالاتر برود، وارد شرایط بحرانی گاز شده‌ایم.» مدیر دیسپچینگ شرکت‌ملی گاز تصریح کرد: «ما باید رقم مصرف را به زیر ۵۷۰ میلیون مترمکعب در روز برسانیم تا از این وضعیت خارج شویم؛ یعنی باید ۱۰۰میلیون مترمکعب کمتر از میزان کنونی مصرف داشته‌باشیم.» جولایی خاموش‌کردن شش‌ساعته بخاری توسط مردم را یکی از راهکارهای کاهش مصرف عنوان کرد که می‌تواند میزان مصرف گاز را بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب کاهش دهد.
درخواست وزیر از مردم
جواد اوجی، وزیر نفت در بازدید از مرکز دیسپچینگ شرکت‌ملی گاز گفت: اکنون روزانه نزدیک به ۷۰۵ میلیون مترمکعب (حدود ۷۰درصد گاز کشور) از پارس‌جنوبی برداشت می‌کنیم و آمادگی ۱۰۰ درصدی برای تأمین گاز با تدابیر اندیشیده‌شده است. وی با بیان این‌که افزایش ۶۰ میلیون مترمکعبی مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری معادل دو فاز پارس‌جنوبی است،از مردم خواست برای بهینه‌سازی مصرف تلاش کنند. البته وزیرنفت مشوق‌هایی نیز برای مشترکان خوش‌مصرف در نظر گرفته‌است.
به گفته وی، با هر یک درصد کاهش مصرف، مشترکان شامل ۳ درصد تخفیف گازبها می‌شوند و اگر مشترکی نسبت به مصرف پارسال خود ۳۰درصد صرفه‌جویی داشته‌باشد، گازبهای رایگان خواهد داشت.
اوجی علاوه بر مشوق‌های مالی برای کاهش مصرف، از مردم خواست برای تامین پایدار گاز، دمای خانه را روی ۱۸ تا ۲۱ درجه تنظیم کنند و با پوشیدن لباس گرم، این وزارتخانه را برای تامین انرژی یاری دهند.
در جلسه تامین پایدار سوخت چه گذشت؟
دیروز نشست کارگروه هماهنگی و تامین پایدار سوخت زمستانی سال ۱۴۰۱ با حضور محمد مخبر، معاول اول رئیس جمهور در شرکت ملی گاز ایران و جواد اوجی، وزیر نفت برگزار شد.
معاون اول رئیس‌جمهور با بیان این‌که با همراهی مسئولانه مردم در زمینه مصرف بهینه گاز تا به امروز توانسته‌ایم با وجود برودت شدید هوا و قطع گاز وارداتی از سوی کشور ترکمنستان خوشبختانه شاهد استمرار گازرسانی در کشور باشیم، تصریح کرد: با توجه به استمرار سرمای هوای طی هفته‌های آینده به‌جد از مردم فهیم کشور می‌خواهیم به مصرف بهینه گاز ادامه دهند. مخبر با بیان این‌که خوشبختانه با مدیریت و تدابیر لازم پیش از آغاز فصل سرد همه برنامه‌ریزی‌ها در زمنیه گازرسانی در کشور انجام شده بود، اظهار کرد: نوسازی ناوگان حمل و نقل، رسیدگی به وضع رانندگان کامیون‌های حمل سوخت و بسیاری موارد دیگر با مدیریت وزیر نفت انجام شده است. مخبر تصریح کرد: طبیعی است وقتی کشورهای همسایه شاهد قطع گاز بخش‌های خانگی خود به‌دلیل برودت هوا هستند، به خاطر مردم نسبت به انجام تعهدهای گازی کوتاهی کنند، از این رو با توجه به گازرسانی بدون مشکل در کشور بنده شخصا از همه دست‌اندرکاران صنعت نفت کشور تشکر می‌کنم. متأسفانه در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری مناسبی در این صنعت نشده است، زیرا اگر این کار به‌درستی انجام می‌شد امروز می‌توانستیم به کمک کشورهای همسایه برویم و این موضوع می‌توانست اقتدار اقتصادی بزرگی برای کشور به همراه داشته باشد. معاون وزیر نفت در امور گاز با تاکید بر این‌که طی فصول گرم سال تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌ها، ایستگاه‌های تقویت فشار و خطوط لوله گاز کشور به‌موقع انجام شده، تاکید کرد: تاسیسات گازرسانی در کشور با حداکثر ظرفیت بدون هیچ مشکلی در حال فعالیت هستند.
مجید چگنی با تاکید بر این‌که در فصل‌های گرم سال تعمیرات اساسی در پالایشگاه‌ها، ایستگاه‌های تقویت فشار گاز و خطوط لوله گاز کشور به‌موقع انجام شده است، افزود: هم‌اکنون همه تاسیسات گازرسانی در کشور با حداکثر ظرفیت خود بدون هیچ مشکلی فعال هستند.
معاون وزیر نفت در امور گاز با اشاره به افت فشار گاز در استان‌های گلستان، مازندران و استان‌های شمال شرقی تصریح کرد:
با تمهیدهای درنظر گرفته‌شده، خوشبختانه تاکنون هیچ قطعی گازی در این استان‌ها مشاهده نشده است. چگنی با اشاره به طول ۴۳۸هزار کیلومتری شبکه گازرسانی در سراسر کشور و راهبری این خطوط از استان تهران گفت: از همه مردم تقاضا داریم با مصرف بهینه گاز در منازل خود، ما را در تامین پایدار گاز استان‌های شمالی و غربی یاری رسانند.
