مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» به‌کارگردانی محمدهادی نعمتی و تهیه‌کنندگی عبدالله ضیغمی اثر جدیدی درباره واقعه کشتار سربرنیتسا و قتل‌عام مسلمانان بوسنی توسط صرب‌هاست که اخیراً تولید شده است.
کارگردان این مستند با حضور در راهپیمایی مارش میرا که همه‌ساله از هشتم تا یازدهم جولای برگزار می‌شود روایتگر تاریخی شده است که در آن مسلمانان بوسنیایی به‌شیوه‌ای مظلومانه به شهادت رسیدند. به‌گفته کارگردان این مستند در مراسم رونمایی از این فیلم 75دقیقه‌ای توسط جمعی از دوبلورهای واحد دوبلاژ صداوسیما دوبله شد و طی دو قسمت در همین روزها از شبکه سه سیما پخش خواهد شد که البته زمان پخش دقیق آن هنوز معلوم نشده است.
به‌مناسبت فرا رسیدن ایام راهپیمایی مارش میرا از هشتم تا یازدهم جولای، با محمدهادی نعمتی کارگردان مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» گفت‌وگو کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید:
نعمتی در مقدمه این مصاحبه درباره اتفاق تاریخی کشتار مسلمانان بوسنیایی توضیح داد و گفت: بوسنی از 3 قوم اصلی تشکیل شده است؛ صرب‌ها، کروات‌ها و بوشیناک‌ها که مسلمانان بوسنی هستند و نزدیک به 50 درصد از جمعیت بوسنی را تشکیل می‌دهند. پس از فروپاشی یوگوسلاوی و مرگ «یوسیپ تیتو» رئیس‌جمهور آن، کشور بوسنی براساس همه‌پرسی‌ای که برگزار می‌کند، اعلام استقلال می‌کند و سازمان ملل نیز آن را به‌رسمیت می‌شناسد، اما تنها دو روز پس از این اعلام استقلال، صرب‌ها از یک سو و کروات‌ها نیز از سویی دیگر به مسلمانان بوشیناک حمله می‌کنند.
دفاع ایران از مسلمانانی که خلع سلاح شده بودند!
وی اضافه کرد: در بحبوحه جنگ میان صرب‌ها، کروات‌ها و مسلمانان بوسنی، سازمان ملل جنگ بین آنان را یک جنگ داخلی قلمداد کرده و براساس قوانین خود کل کشور را تحریم تسلیحاتی می‌کند. این اتفاق در حالی است که مسلمانان بوسنی هیچ اسلحه‌ای در اختیار ندارند و عمده تجهیزات نظامی آنان به دلیل تعمیرات از آنان گرفته شده است، اما صرب‌ها از طریق صربستان و کروات‌ها از طریق کرواسی تجهیز می‌شدند. در این بین، مسلمانان بوسنی تنها می‌مانند، بدون آنکه تجهیزات نظامی برای دفاع از خود داشته باشند. در چنین شرایطی است که ایران برای دفاع از مسلمانان بوسنی وارد این جنگ شده و از طریقی به آنان اسلحه می‌رساند.
کارگردان مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» با اشاره به واقعه کشتار سربرنیتسا گفت: در شرایطی که مسلمانان بوسنی تحت فشار دو قومیت دیگر هستند، سازمان ملل منطقه‌ای نزدیک به صربستان به نام سربرنیتسا را به عنوان منطقه امن جنگی اعلام می‌کند و همین موضوع باعث می‌شود که غیرنظامی‌ها در آنجا مستقر شوند. این منطقه فاصله بسیار اندکی با صربستان داشته و عمده افرادی که در آنجا مستقر می‌شوند، مسلمانان بوسنی‌اند. شواهد نشان می‌دهد که صرب‌ها قصد حمله به سربرنیتسا را دارند و به همین دلیل نماینده‌ای از مسلمانان بوسنی با نماینده سازمان ملل صحبت کرده و از آنان می‌خواهد که ناتو با بلند کردن هواپیماهایش در برابر این جنایت ایستادگی کند، اما بنابر دلایل واهی نظیر تعطیل بودن سازمان ملل و ... زمان از دست می‌رود و صرب‌ها به این منطقه حمله می‌کنند. در این شرایط، مسلمانان بوسنی به کمپ سازمان ملل پناه می‌آورند، اما اتفاقی که در این کمپ رخ می‌دهد فراتر از تصور است.
مستند , شهید آوینی , نادر طالب زاده , کشور ترکیه , رجب طیب اردوغان ,
خیانت بزرگ و قتل عام 8500 مسلمان بوسنیایی
وی درباره خیانت بزرگ سازمان ملل به مسلمانان بوسنی گفت: صرب‌ها با حمله به کمپ سازمان ملل، نزدیک به 14- 15 نفر از هلندی‌ها که مسئول این کمپ بودند را به اسارت می‌گیرند؛ به همین دلیل مذاکراتی رخ می‌دهند و در نهایت به این نتیجه می‌رسند که این 14-15 نفر از دست صرب‌ها آزاد شده و در ازای آن 24 هزار نفر از پناهندگان تحویل صرب‌ها شوند. در اینجاست که قتل عام بزرگی علیه مسلمانان از سوی صرب‌ها آغاز می‌شود. آنان زنان و کودکان را به شهرهای دیگر می‌فرستند و در مدت 3 روز (از هشتم تا یازدهم جولای) نزدیک به 8500 نفر از مردان مسلمان بوسنیایی در انبارهایی اطراف کمپ سازمان ملل قتل عام می‌شوند. خاطرم هست زمانی که برای ساخت مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» به این انبارها رفته بودم، هنوز هم رد خون خشک شده این افراد روی دیوار انبارها باقی مانده و قابل رویت بود.
این مستندساز در پاسخ به سؤالی درباره نقش ایران در جنگ بوسنی و ابهاماتی که بعضاً از سوی برخی افراد در این موضوع مطرح می‌شود، گفت: توجه به یک نکته در این بین بسیار مهم است و آن هم این است که حضور مستشاری ایران در این منطقه اصلاً به دلیل جنگ‌افروزی نبوده است. وقتی نیروهای مستشاری ایران وارد بوسنی می‌شوند، در گروه‌های 50 نفره به بوشیناک‌ها آموزش می‌دهند که چگونه از خود دفاع کنند. وقتی مروری بر جغرافیای تاریخی این جنگ می‌کنید می‌بینید هر جایی که ایرانیان حاضر بودند نه تجاوزی صورت گرفته، نه قتل فجیعی رخ داده و نه جنایت جنگی رخ داده است، در حالی که هر جایی که سازمان ملل نقش‌آفرین بوده، حداقل یک قتل عام رخ داده است.
جمهوری اسلامی ایران پیامآور صلح در بوسنی است، نه جنگ‌افروز
وی تأکید کرد: عمق جنگ علیه مسلمانان بوسنی بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که بیان می‌شود. برای مثال، درست است که واقعه کشتار سربرنیتسا در دادگاه بین‌المللی لاهه به عنوان یک نسل‌کشی ثبت شده است اما از این دست نسل‌کشی‌ها در این جنگ بسیار زیاد رخ داده است. آمور ماروشویچ که نماینده مجلس بوسنی و مسئول تفحص شهدا است، در مصاحبه‌ای که در مستند منتشر شده بیان می‌کند که "قتل‌عام‌های گسترده‌ای در مناطق تحت نفوذ سازمان ملل در این جنگ رخ داده است که هیچ کدام در دادگاه لاهه به عنوان نسل‌کشی ثبت نشده است." بنابراین جمهوری اسلامی ایران نه تنها در این منطقه جنگ‌افروزی نکرده، بلکه پیامآور صلح نیز بوده است.
نعمتی با اشاره به راهپیمایی صلح «مارش میرا» که همه ساله در بوسنی برپا می‌شود و در مستند خود نیز تصاویری از آنها را آورده است، گفت: وقتی کشتار 8 هزار مسلمان بوسنیایی پس از آن مذاکرات آغاز می‌شود، تعدادی از آنان متوجه خیانتی که در حقشان شده است، می‌شوند و به سمت جنگل فرار می‌کنند. آنان فاصله‌ای نزدیک به 110 کیلومتری را پیاده‌روی کرده تا بتوانند جان خود را در امان نگه دارند. این مسیرِ جنگلیِ بسیار طولانی همراه با خطرات زیادی برای آنان است؛ از جاهایی که مین‌گذاری شده تا یگان‌های ارتش صرب که به سمت آنان شلیک می‌کردند. همین موضوع باعث می‌شود که خیلی از آنان کشته شده و یا به دلیل طولانی‌بودن و سختی راه جانشان را از دست بدهند.
وی خاطرنشان کرد: راهپیمایی مارش میرا به یاد آنان و در مسیری برعکس آن برگزار می‌شود.همه ساله جمعیتی بیش از 15 هزار نفر در این راهپیمایی شرکت کرده و از توزلا تا سربرنیتسا را طی 3 روز پیاده‌روی می‌کنند.
دیپلماسی منفعلانه در بوسنی و جوانانی که رشادت ایران را نشنیده‌اند!
این مستندساز در بخش دیگری از این مصاحبه درباره کم‌توجهی به بوسنی در سال‌های اخیر از سوی جمهوری اسلامی ایران گفت: برای ساخت این مستند 15 روز در بوسنی بودم و راهپیمایی مارش میرا را از نزدیک دیدم؛ به نظرم دیپلماسی که در این منطقه به کار گرفته‌ایم منفعلانه بوده و حتی در مواردی خلاف آن چیزی است که انتظار داریم. به عبارت دیگر، اگر صدای بوسنی در رسانه‌های ما شنیده نمی‌شود، تقصیر رسانه‌های ما نیست، بلکه عده‌ای دوست ندارند این صدا شنیده شود. همین اتفاق باعث شده است که بسیاری از قدیمی‌های بوسنی که خدمات ایران به آنان را به یاد دارند، عاشق ایران باشند، اما نسل جوان هیچ اطلاعی نداشته و درباره نقش ایران در نجات دادن جان مسلمانان بوسنی بی‌خبر‌ند.
وی اضافه کرد: برای مثال، شغل بخشی از مردم بوسنی قطعه‌سازی برای کارخانه‌های صنعتی و اتومبیل‌سازی آلمانی است و خیلی از آنان پس از پایان جنگ برای قدردانی از خدمات جمهوری اسلامی ایران درخواست می‌کنند که در پروژه‌های صنعتی آنان مشارکت داشته باشند، اما ما بدون توجه به این فرصت از کنار آن گذر می‌کنیم. چنین اتفاقی اکنون در سوریه در حال تکرار است و پس از پایان جنگ در آنجا میدان را خالی کرده‌ایم. فکر می‌کنم بوسنی فعلی بسیار شبیه به سوریه 25 سال بعد باشد.
ترکیه خود را ناجی بوسنی جا زده است
نمعتی از فعالیت‌های پرقدرت رسانه‌ای ترکیه در بوسنی خبر داد و گفت: بی‌توجهی ما به ادامه حرکت خود در بوسنی باعث شده است که کشورهای دیگر به دروغ جای خالی ما را پر و نقش ناجی بوسنی را بازی کنند. برای مثال، اکنون ترکیه حضور بسیار فعالی در بوسنی دارد و با کار رسانه‌ای بسیار قوی خودش را در دل مردم آن محبوب می‌کند. خاطرم هست 3 سال پیش که برای تصویربرداری از مارش میرا به بوسنی رفته بودم، تُرک‌ها در راهپیمایی حاضر شده و با راه‌اندازی موکب‌هایی در این مسیر، پرچم خودشان را به راهپیمایان می‌دانند و حتی همان سال اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه شخصاً در این مراسم حضور پیدا کرد.
مستند , شهید آوینی , نادر طالب زاده , کشور ترکیه , رجب طیب اردوغان ,
وی تأکید کرد: ترکیه به گونه‌ای در بوسنی رفتار می‌کند که گویا رهبر جمع کردن جنگ در آنجا بوده است، این موضوع در حالی است که طبق اسناد، ترکیه در آن زمان عضو ناتو بوده و به همین دلیل هیچ کمکی به مسلمانان بوسنی نکرده است. شاید تعدادی از مسلمانان تُرک بوده‌اند که به صورت گروهی در بین مردم حاضر شدند اما حاکمیت ترکیه اقدام خاصی انجام نداده است.
تصاویر آرشیوی حاج نادر و یادی که از «خنجر و شقایق» زنده شد
کارگردان مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» با اشاره به استفاده بخشی از راش‌های مرحوم نادر طالب زاده در این مستند گفت: نادر طالب‌زاده با شروع جنگ در بوسنی وارد این منطقه شده و قریب به 5 سال در آنجا حاضر بوده است که ماحصل آن مستند «خنجر و شقایق» است که به همت او و شهید آوینی تولید می‌شود. او راش‌های خود از حضور در این جنگ و مردم بوسنی را در زمان حیاتش در اختیارمان گذاشت که در مستند از آنها استفاده کردیم. این تصاویر گام بسیار بلندی برای تولید این فیلم بود. بخش دیگری از تصاویر نیز آرشیوی است که از جاهای مختلف پیدا کردم و در نهایت تصاویر راهپیمایی را نیز خودم گرفتم.
بخش پایانی مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» برگرفته از یکی از مهم‌ترین سخنان شهید آوینی درباره بوسنی و جنگ علیه مسلمانان در این منطقه است که در قالب نریشن روی فیلم استفاده شده است.
مستند , شهید آوینی , نادر طالب زاده , کشور ترکیه , رجب طیب اردوغان ,
سخنان تأمل‌برانگیز آوینی: فروپاشی یوگسلاوی یعنی سقوط لیبرال دموکراسی
نعمتی درباره این سخنان آوینی می‌گوید: آوینی در آنجا می‌گوید با فروپاشی یوگسلاوی، معادلات در غرب برهم ریخته است، چرا که ایدئولوژی در دل خود دارد که با ایدئولوژی لیبرال دموکراسی غربی‌ها در تضاد جدی است. او معتقد است که حضور مسلمانان بومی در قلب اروپا ضربه بزرگی به اروپا و تهدیدی جدی برای سقوط لیبرال دموکراسی حاکم بر این منطقه است. معتقدم حرف آوینی بسیار جدی است و باید سرمشقی برای حضور ما در این منطقه و کارهای ایدئولوژیک باشد.
وی بیان داشت: این نریشن عاشقانه که در مستند «خنجر و شقایق» نیز استفاده شده است، فیلم ما را از حالت گزارشی بودن خارج و آن را به اثری استراتژیک تبدیل کرد.
این مستندساز در بخش پایانی سخنان خود گفت: منطقه بالکان و کشورهای مسلمان در این منطقه از اهمیت بسیار بالایی برخورداراند، به‌گونه‌ای که حتی می‌توان گفت ابرقدرت‌های دنیا به ویژه ناتو، آمریکا و روسیه در این منطقه سرشاخ با یکدیگرند.
وی تأکید کرد: فراموش نکنید که صرب‌ها و حامیان آنان نمی‌خواهند هیچ مسلمان بومی در اروپا زندگی کند و تنها مسلمانان حاضر در این قاره، همان مهاجرین مسلمان باشند که به نوعی شهروند درجه دو کشورها شناخته شده و قدرت زیادی ندارند. در حقیقت معتقد بودند که این قوم باید به کلی نابود شود و با همین انگیزه نیز به قتل عام مسلمانان بوسنی دست زدند. این اتفاق در حالی است که کشور بوسنی و به صورت کلی منطقه بالکان یکی از مناطق بسیار مهم برای ورود اسلام به اروپا شناخته می‌شود. به طوری که رهبر معظم انقلاب در یکی از بیانات خود، بوسنی را دروازه ورود اسلام به اروپا می‌دانند. درست است که این بوسنیایی‌‌ها مسلمان‌اند، اما به دلیل نظام کمونیستی یوگسلاوی سابق شریعت شیعه به آنان نرسیده است و از این نظر بسیار شبیه به قفقاز هستند.
فعالیت اصلی منافقین در آلبانی، خراب‌کردن چهره ایران است
این مستندساز بیان داشت: از سویی دیگر، شاهد حضور گسترده منافقین در کشور آلبانی هستیم که هدف اصلی‌شان از این حضور، خراب کردن چهره شیعیان ایرانی در این منطقه است. این موضوع چالش بزرگی پیش‌روی ما قرار می‌دهد. شاید بتوان گفت که آلبانی از بوسنی نیز مهم‌تر است، اما سازمان منافقین به شدت علیه ایران در آنجا کار می‌کند.
براساس این گزارش، آهنگساز این مستند علی گرگین و مشاور مستند «بدون سپر، بدون شمشیر» احسان شادمانی است و این اثر در گروه رسانه‌ای میقات تولید شده است. این گروه رسانه‌ای پیش‌تر نیز مستند «آرامش شام» و «مرثیه انجیل» را تولید کرده است.
