مرتضی گراوند در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اهمیت این اثر ارزشمند باستانی، اظهار کرد: از هزاره اول قبل از میلاد یعنی از دوره آشوریان به حضور معبدی با نام "ایشتار" در کنگاور اشاره شده که همان معبد آناهیتا است.
وی ادامه داد: سال 37 میلادی هم یک جغرافیانویس یونانی به نام "ایزودور خارکسی" که از مسیر راه ابریشم عبور می‌کرده، از این بنا به عنوان "معبد آرتمیس" یاد می‌کند و مورخین ایرانی و عرب هم آن را کاخ خسرو و یا کاخ شیرین و خسرو می‌دانند.
مدیرپایگاه ملی معبد آناهیتا ادامه داد: این تاریخ نگاشته‌ها به ما می‌گوید که از هزاره اول قبل از میلاد تا قرون سوم و چهارم میلادی همواره از معبد آناهیتا به عنوان یک بنای مذهبی در منطقه کنگاور یاد شده و این روند تاریخی نشان می دهد که این منطقه از اهمیتی ویژه برخوردار بوده است.
گراوند یادآورشد: سرانجام در سال 1347 سازمان میراث فرهنگی وقت، پنج طرح ملی بزرگ را در تخت جمشید، معبد آناهیتا، بیشاپور، جرجان و هفت تپه در نظر می گیرد تا در آنها کاوش های باستان شناسی شروع شود.
وی با بیان اینکه سرپرستی تیم کاوش در معبد آناهیتا را مرحوم سیف الله کامبخش فرد برعهده می گیرد، گفت: زمانی که این باستان شناس ایرانی به کنگاور می آید، تمام عرصه معبد آناهیتا پوشیده از واحدهای مسکونی بود، بنابراین کار تملک 220 واحد را انجام، آنها را تخریب و کاوش های خود را شروع می‌کند که همه این اتفاقات طی سالهای 1347 تا سال 1356 روی می‌دهد که طی آن سه مصطبه و ستون‌های معبد آناهیتا از دل خاک نمایان می‌شود.
مدیرپایگاه ملی معبد آناهیتا ادامه داد: پس از انقلاب اسلامی و در سال 1367 نیز فعالیت های باستان شناسی در این بنای باستانی از سر گرفته می شود که تا سال 1378 ادامه پیدا می کند و بعد از آن عملا معبد آناهیتا به یک خواب طولانی مدت عمیق می رود.
وی با بیان اینکه طی این سال‌ها این بنای باستانی به شدت مورد بی مهری قرار می گیرد و توجهی به آن نمی‌شود، گفت: سال 1396 به تدریج پایگاه معبد راه اندازی می شود و دوباره فعالیت آن از سرگرفته می‌شود، با این حال تا به امروز پس از گذشت بیش از دو دهه هیچ فعالیت باستان‌شناسی در این منطقه انجام نشده است.
گراوند یادآورشد: این درحالیست که معبد آناهیتا سازه ای بسیار سنگین و مهم است که می توان از آن به عنوان بزرگترین بنای تک سنگی و بزگترین بنای مذهبی ساخته شده در ایران برای الهه آب ها یاد کرد، چراکه آب در ایران باستان بسیار مقدس بوده و هدیه ای از سوی پروردگار به ملت ها برای رویش و پرورش و پاکی است.
وی با تاکید براینکه یکی از نیازهای اساسی کنونی معبد آناهیتا از سرگیری کاوش‌های باستان شناسی در آن است، گفت: متاسفانه فعالیت‌های میدانی باستان‌شناختی در جهت شناخت عناصر معماری این اثر بیش از دو دهه است که متوقف شده، بنابراین برای روشن شدن وضعیت ساختار اثر باید در آن کاوش انجام شود و پس از انجام هر کاوش به سرعت کار مرمتی روی آن انجام گیرد.
مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا یادآور شد: از طرفی در بحث توریست و گردشگر نیازمند ایجاد زیرساخت هایی در این محوطه تاریخی هستیم تا بتوانیم ماندگاری گردشگران را افزایش دهیم و محوطه را نیز ساماندهی کنیم، چرا که فضای آن بسیار به هم ریخته است.
وی ایجاد فضاسازی مناسب، راه دسترسی و نصب تابلوهای معرفی را از دیگر نیازهای این محوطه تاریخی عنوان و اضافه کرد: همچنین راه‌اندازی موزه باستان شناسی علاوه بر اینکه می‌تواند در معبد آناهیتا جذب گردشگر داشته باشد، به ایجاد شغل در آن هم کمک می‌کند.
گراوند یادآورشد: متاسفانه علیرغم اینکه معبد آناهیتا یکی از نخستین پایگاه‌های پژوهشی ایران در قبل از انقلاب بوده و زمانی جزو 10 مرکز پایگاه پژوهشی نخست در ایران به شمار می رفته، اما اکنون جزء آخرین پایگاه ها از نظر ساماندهی، مرمت، کاوش و حتی جذب گردشگر است و پایین تر از پایگاه‌هایی قرار گرفته که در زمان اوج معبد آناهیتا اصلا وجود نداشته‌اند.
وی از معبد آناهیتا به عنوان کم برخوردارترین پایگاه پژوهشی در استان یاد کرد و گفت: علیرغم اینکه برای این محوطه تاریخی چارچوب تعریف شده، اما در حال حاضر هیچ تفاوتی با آثارتاریخی فرهنگی که دور از دسترس هستند، ندارد.
گراوند با بیان اینکه معبد آناهیتا تنها قطب گردشگری فرهنگی کنگاور به شمار می‌رود، افزود: این بنا در ورودی شرقی استان کرمانشاه قرار گرفته و مردم حق دارند از گردشگری پایدار آن که بر اقتصاد محلی آنها تاثیر می‌گذارد بهره‌ای ببرند، اما متاسفانه سال‌ها از سوی مسئولان استانی و کشوری به علت عدم تخصیص اعتبار مورد بی‌توجهی قرار گرفته و به جسدی تبدیل شده که بلند کردن آن نیازمند اعتبارات ویژه است.
وی خاطرنشان کرد: در سفر اخیر وزیر میراث فرهنگی به استان و بازدیدی که از این بنای تاریخی داشت، قول‌هایی برای تخصیص اعتبار ویژه و مستقل به معبد آناهیتا داشت که امیدواریم این وعده تحقق پیدا کند.
مدیرپایگاه ملی آناهیتا کل اعتبارات پایگاه آناهیتا را برای سال 1400 حدود 300 میلیون تومان اعلام و اظهار می‌کند: این اعتبارات اسناد خزانه 1403بوده که آن را هم صرف ساخت 25 تابلو برای معرفی اثرکرده ایم.
وی با بیان اینکه طبق برآوردهای انجام شده خروج آناهیتا از این خواب طولانی مدت حدود 52 میلیارد تومان اعتبار می خواهد، گفت: از این میزان حدود 20 میلیارد تومان باید صرف تملک املاک واقع در عرصه معبد شود.
گراوند اضافه کرد: همچنین برای حفاظت و مرمت بنا که کار سنگینی است، هرساله حدود پنج میلیارد تومان و برای کاوش باستان شناسی آن هرساله حدود یک و نیم تا دو میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
وی افزود: از طرفی باتوجه به بهم ریختی محیطی که دراین بنا وجود دارد، برای ساماندهی آن و خارج کردن نخاله‌ها، به حدود پنج میلیارد تومان و برای ایجاد مسیرهای دسترسی، پارکینگ و بازارچه صنایع دستی در ضلع جنوبی به حدود سه میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
به گفته مدیرپایگاه ملی معبد آناهیتا راه‌اندازی یک موزه تخصصی دراین محوطه تاریخی که طرح آن از سال 1397 توسط مشاورین تدوین شده نیز حدود چهار میلیارد تومان می‌خواهد.
وی در پایان یادآورشد: امیدواریم حداقل در سال اول حدود 10 میلیارد تومان به ما اعتبار بدهند که شاهد شروعی برای ایجاد تحولات در این بنای ارزشمند تاریخی باشیم تا بتوانیم آن را به عنوان تخت جمشید دوم در غرب کشور معرفی کنیم.
