به گزارش
خط نیوز به نقل از مشرق، خبر انهدام یک پهپاد متجاوز اسرائیلی پیش از ورود به مناطق مهم هسته ای نطنز در هفته جاری به یکی از مهمترین اخبار رسانه های جهان تبدیل شد.
این ماجرا طبیعتاً ابعاد مختلفی دارد اما آنچه مهم است اجرای کامل فرایند کشف، شناسایی، ردگیری، رهگیری، درگیری و بررسی آسیب به هدف بوده است که توسط یگان های پدافندی کشور شامل شبکه یکپارچه قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء و آتشبارهای موشکی سپاه مستقر در منطقه درگیری به اجراء درآمده است.
لازم به ذکر است پنهانکاری راداری از راه های مختلفی حاصل می شود که مهترین آنها شکل ظاهری جسم و جنس مواد مورد استفاده است. به علاوه، نوع رادار مورد استفاده در وسیله (هواپیما یا کشتی) که تعیین کننده میزان و الگوی انتشار امواج راداری و در نتیجه میزان قابل ردگیری بودن این امواج توسط طرف مقابل است، پنهانکاری ارتباطی شامل انتشارات مخابراتی و نیز کاهش تابش های حرارتی جسم از موارد مهم دیگر برای پنهانکاری کلی یک وسیله نظامی هستند.
هر چند در تصاویر به نمایش درآمده از پهپاد ساقط شده اثری از الگوهای طراحی پنهانکارانه دیده نمی شود که اغلب هم تأثیر نامطلوبی در ویژگی های آیرودینامیکی دارند، اما استفاده از مواد جاذب امواج راداری، رنگ ها و پوشش های جاذب انرژی امواج و نیز استفاده از پوشش های کاهنده تابش حرارتی در اطراف موتور وسیله در پهپاد منهدم شده اعلام شده است.
پهپاد منهدم شده رژیم صهیونیستی در ایرانبا توجه به اینکه گردش تاریخی طراحان رادار به سمت استفاده از طول موج های کوتاه (فرکانس بسیار بالا) پس از جنگ جهانی دوم و برای استفاده از مزیت های این طول موج ها در تشخیص دقیق موقعیت اهداف به امری فراگیر تبدیل شد طراحان هواپیماهای پنهانکار نیز به دنبال موادی برای جذب و کاستن از انرژی امواج برخوردی به بدنه هواپیما برآمدند.
در نتیجه هواپیماهای پنهانکار راداری که برای اولین بار در آمریکا توسعه یافتند از مواد مرکب و رنگ های جاذب این دسته از طول موج ها بهره می برند.
پس از این مرحله در کشورهای مقابل آمریکا برای خنثی کردن اثر مواد جاذب امواج رادار استفاده از رادارهایی با طول موج بلند (فرکانس کم) نظیر باندهای HF/VHF/UHF اما در ترکیب با فناوری های نوین در فرستنده های حالت جامد و پردازش دیجیتال مورد توجه قرار گرفت که به دلیل ناتوانی مواد مذکور در جذب این باندهای فرکانسی نتایج مطلوبی نیز به ارمغان آورد.
هر چند این رادارها به دلیل ماهیت امواج مورد استفاده دارای دقت بالایی نیستند اما امروزه به نقطه قوتی برای کشف موقعیت کلی هواپیماهای پنهانکار راداری تبدیل شده اند. پس از باندهای فرکانسی فوق، محدوده های فرکانسی باند L و S و در رادارها مورد استفاده قرار دارند که این دو باند نیز از توان مناسبی برای کشف اهداف پنهانکار راداری برخوردار هستند.
البته برای کمرنگ کردن مزیت شکل ظاهری هواپیماهای پنهانکار در منحرف کردن امواج رادار به سمت هایی غیر از گیرنده نیز راهکارهایی وجود دارد از جمله استفاده از رادارهایی با چند گیرنده در نقاط مختلف و نیز استفاده از رادارهای غیرفعال یا Passive.
با توجه تصاویر منتشر شده و نیز اعلام حدود ابعاد و وجود ویژگی های پنهانکاری راداری در پهپاد متخاصم در این گزارش به معرفی رادارهای زمین‌پایه موجود در ایران که می توانند در «فرایندهای اولیه» یعنی کشف و ردگیری چنین پهپادی مؤثر باشند می پردازیم.
بیشتر این رادارها ساخت ایران هستند و برخی دیگر که از خارج خریداری شده اند نیز عمدتاً مورد بهسازی های داخلی قرار گرفته اند تا در مجموع شبکه یکپارچه پدافند هوایی ایران با برخورداری از رادارهایی در انواع طول موج ها، توان کشف ریزپرنده ها را نیز داشته باشد.
رادار کاشف-۱ کاشف-۱ راداری تمام متحرک، میانبرد، در باند S با برد بیشینه ۱۵۰ کیلومتر و سقف ارتفاع قابل پوشش ۱۴هزار متر بوده و عملکرد آن ۲ بُعدی است به این معنی که دو مختصه مکانی هدف را نسبت به خود می سنجد که شامل فاصله مستقیم و زاویه بوده و پس از پردازش، مختصات x و y آن را نمایش می دهد که مربوط به فاصله افقی و ارتفاع اهداف است.
این رادار که با نام TM-ASR-۱ نیز معرفی شده است توان خروجی ۸۰۰ کیلووات داشته و با توجه به برد خود به عنوان رادار هشدار ثانویه در فرایند کشف اهداف به کار می رود. با توجه به فرکانس مورد استفاده، کاشف توانایی کشف اهداف با سطح مقطع راداری پائین مانند پهپادهای کوچک و موشک های کروز را هم دارد. برای تضمین عملکرد بالای کاشف در فضای نبرد قابلیت مقابله با جنگ الکترونیک (ECCM) نیز برای آن ایجاد شده است.
پس از کشف و ردیابی هدف، رادار اطلاعات را به مرکز فرماندهی و کنترل ویا آتشبارهای پدافند هوایی ارسال می کند. آنتن این رادار که از نوع سهموی (Parabolic) است قابلیت گردش ۳۶۰ درجه و با سرعت های دورانی ۳، ۶ یا ۱۲ دور بر دقیقه را به تناسب موقعیت راهکنشی (تاکتیکی) و حضور تهدیدات در منطقه دارد.
کاشف همچنین نقشه ای از کلاتر (بازتاب های عوارض سطحی) داده و می تواند مناطق حساس را به صورت تقویت شده در نمایشگرهای چندمنظوره خود نمایش دهد. کاشف توانایی کشف اولیه بیش از ۱۰۰ هدف و ردیابی در حین جستجوی ۲۰ هدف را دارد.
تمامی زیرسامانه های این رادار شامل مولد برق، اتاق خدمه و سامانه های پردازش و کنترل و ارتباطات و اجزای مکانیکی باز کردن و حرکت دادن رادار در یک کامیون مستقر شده اند که یکی از عوامل تحرک بالای این مجموعه است.
قابلیت این رادار در آماده شدن به کار و یا خروج از وضعیت کاری برای حرکت به منطقه ای دیگر بسیار بالا بوده و در زمان کمتر از ۳۰ دقیقه آماده به کار می شود. متوسط زمان بین بروز دو ایراد در کاشف-۱ بیش از ۱۰۰۰ ساعت و متوسط زمان لازم برای تعمیر ایراد در آن کمتر از ۳۰ دقیقه است.
در نتیجه علاوه بر افزایش اطمینان پذیری آن، کارکردن و تعمیرات لازم نیز در زمان کوتاهی انجام شده و رادار به چرخه عملیاتی باز می گردد. این رادار در محیطی با سرعت باد ۲۵ متر بر ثانیه (۹۰ کیلومتر بر ساعت) و رطوبت ۹۵% توانایی کارکرد دارد.
رادار کاشف-۲
کاشف-۲ با بهسازی های مختلف بر روی کاشف-۱ بوجود آمده است به طوری که برد نهایی این رادار تا ۲۰۰ کیلومتر بوده که حدود ۳۳% افزایش نسبت به نسل قبلی را نشان می دهد. کاشف-۲ توانایی ردگیری و ثبت اطلاعات تا ۱۰۰۰ هدف را دارد که افزایش ۹۰۰ درصدی آن نسبت به نمونه پیش از خود بسیار قابل توجه است. همچنین برق مصرفی آن ۳۰ کیلووات است.
فرستنده و گیرنده در این رادار کاملاً از فناوری حالت جامد بهره مند شده اند که باعث افزایش قابلیت های عملیاتی و همچنین افزایش اطمینان پذیری زیرسامانه های مربوطه می شود. از این رو قاعدتاً فاصله بین دو بروز ایراد در کاشف-۲ بیشتر از نسل قبلی شده است.
آنتن رادار کاشف-۲
یک تفاوت مشهود ظاهری در دو نسل کاشف، آنتن رادار آنها است که در نسل دوم به جای آنتنی با سطح یکپارچه از سطح مشبک استفاده نموده اند. هر دو نوع آنتن ها از سه تکه متصل به هم تشکیل شده اند که در حال حرکت از هم باز شده و در طرفین و بالای خودروی حامل قرار می گیرند.
کاشف-۲ با آنتن های جمع شده در حال حرکت در رژه نیروهای مسلح
آنتن کاشف-۲ به دلیل مشبک بودن، جرم کمتری داشته و در نتیجه به توان الکتریکی کمتری برای چرخش نیاز دارد و دوام اجزای متحرک آن نیز بیشتر گردیده و مقاومت آن در برابر باد نیز تا حدودی بهبود می یابد.
در مجموع رادارکاشف-۲ به عنوان نمونه ای میانبرد، پرتحرک، با سرعت آماده شدن بالا، ظرفیت عملیاتی بالا و قیمت مناسب که ساخت تعداد کافی از آن را ممکن می سازد پدافندی قابلیت استقرار در نواحی مختلف را داشته و با توجه به اتصال از طریق خطوط امن انتقال داده به شبکه یکپارچه کنترل و فرماندهی هوشمند مرتبط بوده و پوشش کارآمدی را به وجود می آورد.
رادار مطلع الفجر-۱ رادار مطلع الفجر-۱ از اولین نمونه های رادارهای داخلی با توانایی مناسب در کشف اهداف پنهانکار بوده است. این رادار در زمره رادارهای با برد متوسط به بالا قرار می گیرد و در باند VHF کار می کند. مطلع الفجر-۱ محصول تفکر استفاده از کلیات یک سامانه موجود برای رسیدن به سامانه ای پیشرفته و قابل، با اتکا به توانمندی نیروهای داخلی در زمینه های پیشرفته ای چون مخابرات، الکترونیک و رایانه است.
رادار مطلع الفجر-۱ در حالت آماده به کار
نحوه عملکرد سخت افزاری آنتن رادار مطلع الفجر بدین صورت است که آنتن های آن که به فرم یاگی هستند در حال حرکت به صورت جمع شده روی سقف کانتینر حاوی تجهیزات قرار داشته و پس از استقرار در ناحیه مورد نظر باز می شوند.
این مجموعه روی پایه ای که به صورت تلسکوپی جمع شده است قرار دارد که با باز شدن این پایه، مرکز آنتن ها در ارتفاع حدوداً ۸ متری سطح زمین قرار می گیرد. در مطلع الفجر-۱ از ۱۲ آنتن یاگی شکل که مشابه آنتن های مرسوم گیرنده امواج تلویزیونی هستند استفاده شده است.
برد این رادار که ۳۶۰ درجه را پوشش می دهد در حدود ۳۰۰ کیلومتر بوده و سقف ارتفاع قابل پوشش آن ۲۰هزار متر است که بیشتر از بالاترین سقف پرواز بسیاری از هواپیماهای نظامی معمول بوده و ارتفاع تاکتیکی اهداف را ارائه می دهد. مطلع الفجر-۱ قابلیت ردگیری همزمان تا ۱۰۰ هدف و نگهداری سابقه اهداف را دارد.
رادار به همراه مکانیزم های استقرار، سامانه های پردازش و کنترل، نمایشگرهای کاربران، ادوات مخابراتی و سامانه تولید برق همگی توسط یک تریلر حمل می شوند که توان تحرک بالایی به آن می دهد. این رادار از سامانه های ضدجنگ الکترونیک نیز بهره مند است و پایداری خوبی در فضای نبردهای مدرن خواهد داشت.
مطلع الفجر-۱ با آنتن های جمع شده در حال حرکت در رژه نیروهای مسلح کشور
قابلیت کدینگ بر اساس الگوهای بومی با احتمال کشف پائین، شبکه عیب یابی خودکار، قابلیت پرش فرکانسی هم به صورت تصادفی و هم تابع الگوریتم مورد نظر تا ۱۰۰ پله در کنار طراحی مدولار (ماژولار) و امکان گسترش از دیگر ویژگی های قابل ذکر سامانه مطلع الفجر-۱ است. این رادار ضمن دارا بودن قابلیت عملکرد شبانه روزی امکان استفاده به صورت شبیه ساز آموزشی را نیز داشته و کاربری و تعمیر و نگهداری آن آسان است.
رادار مطلع الفجر-۲
رادار مطلع‌الفجر-۲، يك رادار ۳ بعدی، با قابلیت تحرك مناسب، برد بلند ویژه مراقبت هوايي و هشدار زودهنگام در باند VHF است كه مي‌تواند به طور مستقل عمل کرده ويا به عنوان بخشي از يك سامانه پدافندي و البته جزئی از شبکه یکپارچه پدافند هوایی باشد.
اين رادار قابل استفاده در تمام شرايط آب و هوايي بوده و يك رادار مدرن با پردازش كوهرنت و با اجزای تماماً بهره مند از نيمه هادي ها است كه مي‌تواند اهداف هوايي را تا برد ۴۸۰ كيلومتر و همچنين اهداف با سطح مقطع پايين را آشكارسازي و ردگيري كند.
مطلع الفجر-۲ در بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه توانمندی های دفاعی در سال ۱۳۹۰
در مطلع الفجر-۲ نیز مانند نسل قبلی تمامی اجزای سامانه بر روی یک تریلر نصب شده است. تغذيه رادار مي‌تواند توسط دو ديزل ژنراتور نصب شده در تریلر يا توسط برق شهر انجام شود.
مدت زمان لازم براي آماده به كار كردن رادار توسط سه خدمه آن، كمتر از دو ساعت است. با توجه به تحرک بالای این رادار و مدت زمان مناسب راه اندازی با توجه به رده عملیاتی آن که رادارهایی بزرگ و دوربرد است قابلیت تغییر موضع تاکتیکی این رادار نیز قابل توجه بوده و برای ایجاد پوشش بهتر در نقاط مورد نظر می تواند جابجا شود.
در روش پردازش کوهرنت یا منسجم (Coherent) که در مطلع الفجر-۲ از آن استفاده شده تمامی سیگنال های ارسالی با مشخصات یکسان از نظر فاز فرستاده می شوند و از اثرات تصادفی آنها پیشگیری می شود در حالی که در روش غیرکوهرنت یا نامنسجم سیگنال های ارسالی دارای اختلاف فاز هستند.
از نتایج به کارگیری چنین روشی، توانایی تشخیص کوچکترین تفاوت سرعت اهداف بوده که ناشی از اختلاف سیگنال های بازگشتی است که در هنگام ارسال هیچ اختلافی (در واقع اختلاف فاز) با هم نداشتند. همچنین تداخل کمتر و مزایای سیگنالی بهتری در این روش نسبت به روش نامنسجم وجود دارد.
استفاده از تجهیزات الکترونیکی پیشرفته نظیر نیمه هادی ها باعث افزایش مدت زمان قابل کارکرد و کاهش احتمال بروز خرابی در این رادار شده و میزان زمان مورد نیاز برای تعویض و تعمیر قطعات آن را نیز کاهش داده است.
با توجه به تصاویر منتشر شده از بازدید رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه دستاوردهای دفاعی در تابستان سال ۱۳۹۰ بارزترین تفاوت ظاهری مطلع الفجر-۲ با نسل پیش از خود در به کار گیری تعداد بسیار بیشتر آنتن است.
مطلع الفجر-۱ تنها از ۱۲ آنتن در دو ردیف روی هم که به صورت متقارن در دو طرف پایه استوانه ای نگهدارنده چیده شده اند استفاده می کند در حالی که در نسل جدید آن از ۳۲ آنتن در دو طبقه به فاصله حدود ۲ تا ۴ متر و در هر طبقه دو ردیف استفاده شده و در هر ردیف ۸ آنتن به طور متقارن حول استوانه نگهدارنده قرار گرفته اند. بنابراین ارتفاع نهایی آنتن ها از سطح زمین باید به حدود ۱۲ تا ۱۴ متر رسیده باشد که در افزایش پوشش دهی ارتفاع پایین و نزدیک سطح زمین مؤثر است.
نمایی از مطلع الفجر-۲ و آنتن های آن در زمینه تصویر؛ کاشف-۲ با آنتن سفید رنگ تشخیص دوست از دشمن(IFF) در جلوی تصویر
با استفاده از این رادار دوربرد که ۶۰ درصد افزایش در برد نسبت به نسل قبلی داشته مساحت بسیار بیشتری از کشور با هر دستگاه از آن تحت پوشش قرار می گیرد.
تصویری مثالی از نحوه پوشش مرزها و خارج کشور با رادار مطلع الفجر-۲
رادار علیم این رادار یکی از نمونه های رادار پسیو ساخته شده در کشور است. رادارهای پسیو بدون انتشار امواج و با دریافت بازتاب های راداری ناشی از فرستنده های دیگر کار کشف اهداف را به انجام می رسانند. این فرستنده ها شامل طیف وسیعی است از جمله امواج فرستنده های رادیو و تلویزیون.
رادار پسیو علیم
این نوع رادارها مزایای قابل توجهی دارند از جمله توانمندی ویژه در کشف اهداف با سطح مقطع راداری پائین و اهداف پروازی در ارتفاع و سرعت کم. در عملکرد رادارهای بای‌استاتیک و مولتی‌استاتیک، دریافت امواجی که توسط هواگردهای پنهانکار به سمتی غیر از فرستنده منحرف شده اند یکی از روش های کشف این گونه هواگردها است. رادارهای پسیو هم در واقع نوع خاصی از رادارهای مولتی‌استاتیک بوده و در نتیجه در کشف این اهداف موفق هستند.
علیم در حالت آماده به کار
از دیگر مزیت های رادارهای پسیو هزینه تولید و هزینه عملیاتی پائین به دلیل نبود فرستنده و اجزای مکانیکی متحرک است. البته این نوع رادارها نیاز به توان پردازشی بالایی به دلیل ماهیت متنوع امواج دریافتی داشته و حداقل ۶ مرحله کار پردازش داده های دریافتی باید انجام شود تا کار ردگیری هدف به انجام برسد. بنابراین ساخت رادار علیم در وهله اول نشان دهنده توانمندی بالای متخصصان کشور در زمینه های رایانه و پردازش است.
همچنین رادارهای پسیو به دلیل اینکه انتشار امواج ندارند توسط سامانه های دشمن کشف نشده و در نتیجه از حمله دشمن در راستای سرکوب پدافند هوایی مصون باقی می مانند. کمتر بودن اجزای مورد نیاز برای راه اندازی سامانه نیز به حفاظت و اختفای بهتر این نوع رادارها کمک می کند. بدین ترتیب این رادارها در نواحی نزدیک به دشمن نیز قابل استقرار هستند.
رادار علیم ساخت ایران بردی بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر دارد که برای کشف و کمک به شکار سریع اهداف ارزشمندی چون جنگنده ها و هواپیماهای ضربتی رادارگریز و همچنین موشک های کروز که به طور معمول در ارتفاع کمتر از ۲۰ متری سطح زمین پرواز می کنند ابزار ارزشمندی در دست رزمندگان اسلام است.
رادار نبو نبو یک رادار کششی برد بلند و مخصوص هشدار زودهنگام هوایی است که در باند کار می کند. این رادار تمام دیجیتالی به عنوان یکی از پیشرفته ترین رادارهای زمین‌پایه جهان که حضور آن در ایران تعجب کارشناسان خارجی را نیز برانگیخت با استفاده از فناوری های پیشرفته ای چون آنتن آرایه کاوش الکترونیکی فعال (AESA)و البته با المان هایی در فرم یاگی و هدایت الکترونیکی امواج کار شناسایی اهداف، رهگيري و تعقيب زاويه اي تک پالس ها را نیز به انجام می رساند و قابليت تصويرسازي ۴ بعدي براي بی اثر کردن اخلالگرهاي ديجيتال را دارد.
نمونه ای از رادار نبو که ۸۴ آنتن یاگی در آن به کار رفته است
نبو قابلیت شناسایی طیف وسیعی از هواگردها شامل بیش از ۱۰۰ هداف آیرودینامیک، موشک های بالستیک و کروز را در برد و سقف پرواز کوتاه تا بلند دارد.
رادار نبو در رژه نیروهای مسلح ایران
قابلیت های مقاومت در برابر جنگ الکترونیک دشمن به اذعان منابع غربی بسیار بالا است. همچنین نحوه عملکرد این رادار مقاوت بسیار بالایی در برابر موشک های ضدرادار فراهم کرده و تا حدودی در عملکرد آنها ایجاد اختلال نیز می نماید. برای این رادار برد ۳۵۰ کیلومتر و سقف پرواز ۱۰۰ کیلومتر اعلام شده است.
رادار گاما
رادار گاما (Gamma) یکی از محصولات پیشرفته شرکت آلماز آنتی به شمار می آید. این رادار در دو گونه DEوS۱E طراحی و ساخته شده است. موسسه مطالعاتی CSIS در گزارشی مربوط به سال ۲۰۱۰ درباره وضعیت ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس در حوزه های گوناگون از جمله نظامی اشاره ای به برنامه ایران برای در اختیار داشتن گونه DE این رادار کرده است. بر اساس این پیش‌فرض، به معرفی توانایی های این گونه از رادار گاما می پردازیم.
رادار گاما
سامانه Gamma DE یک مجموع راداری آرایه فازی فعال ۳ بعدی در باند L است که وظیفه جستجو و کشف اهداف هوایی شامل پرنده های بال ثابت با سطح مقطع راداری پائین، بالگردها، موشک های کروز و مهمات هدایت شونده و همچنین موشک های بالستیک تاکتیکی کوتاه و میانبرد را بر عهده دارد. این سامانه معمولاً به منظور هدایت و کمک به هواپیماهای رهگیر و یا سامانه های یکپارچه پدافند هوایی عمل می کند.
قابلیت شناسایی اهداف با سطح مقطع راداری پائین و همچنین مقاومت بالا در برابر جنگ الکترونیک دشمن از جمله نکات مثبت این سامانه راداری به حساب می آید. یکی دیگر از قابلیت های پیشرفته این سامانه توانایی کشف بدون کمک اهداف یا NCTR است.
در این حالت رادار گاما با استفاده از ارتباط برقرار کردن بین نشانه های شناخته شده از هر هدف پروازی جداگانه، تحلیل امواج بازتابی از اهداف گوناگون و نیز مشخصه های خاص پروازی هر هواگرد و در مورد بالگردها با آنالیز تغییرات موجود در امواج، ایجاد شده توسط حرکت پره های بالگردها می تواند به شناسایی آنها اقدام کند.
برد کشفGamma DE در برابر هدفی با سطح مقطع راداری ۱ متر مربع تا ۴۰۰ کیلومتر و هدفی با سطح مقطع راداری ۰.۱ متر مربع ۲۴۰ کیلومتر اعلام شده است. این سامانه راداری توان پوشش دادن تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری از سطح دریا را دارد.
گاما می تواند در شرایط جوی سخت از دمای +۵۰ تا -۵۰ درجه سانتیگراد به عملیات بپردازد. این سامانه می تواند در رطوبت ۹۸ درصد و بادهایی با سرعت ۲۵ متر در ثانیه و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا عملیات کند. کل خدمه مورد نیاز برای کار با این سامانه ۵ نفر است.
سامانه Gamma DE و متعلقات مربوط به آن بر روی دو دستگاه کامیون حمل می شود و می تواند در مدت زمان ۵ دقیقه برای کار آماده شود. گونه کششی این رادار نیز موجود است که زمان آماده سازی آن در حدود ۲۰ دقیقه می باشد.
این رادار از یک سامانه یکپارچه تشخیص دوست از دشمن بهره می برد. استفاده از قابلیت آرایه فازی فعال این توانایی را به آن می دهد که بتواند تا زوایای مثبت و منفی ۶۰ درجه در سمت و ارتفاع عمل نماید.
رادار Vostok رادار Vostok ساخت کشور بلاروس برای اولین بار در سال ۲۰۰۷ میلادی به نمایش عمومی درآمده که سال گذشته در مستند شکار طبس مربوط به تصرف پهپاد آر-کیو-۱۷۰ تصاویری از آن پخش شد در حالی که در استفاده یگان های پدافندی کشورمان قرار داشت.
تصویر منتشر شده از رادار Vostok در ایران
Vostok راداری در باندVHF است که برای شناسایی اشیاء پرنده با سطح مقطع راداری پائین طراحی شده. این رادار با توجه به تجربیات به دست آمده از جنگ های اخیر به رهبری ناتو، ساخته و در ساخت آن تأکید خاصی بر بحث مقاومت در برابر جنگ الکترونیک شده به طوری که می تواند در شرایط جنگ الکترونیک شدید نیز به فعالیت خود ادامه دهد.
بر اساس اعلام سازنده، رادار Vostok می تواند هدفی مانند هواپیمای پنهانکار اف-۱۱۷ با سطح مقطع راداری در حدود ۰.۵ متر مربع را در شرایط بدون جنگ الکترونیک در فاصله ۳۵۰ کیلومتری و در شرایط وجود جنگ الکترونیک در فاصله ۴۰ کیلومتری کشف نماید.
رادار Vostok-E۲S
Vostok می تواند به صورت همزمان ۱۲۰ هدف هوایی مختلف را کشف و ردگیری کند. از دیگر ویژگی های این رادار که به نوعی یک مزیت بالا برای آن به حساب می آید بحث زمان کم مورد نیاز برای استقرار و یا آماده شدن آن برای حرکت است.
این رادار می تواند ظرف مدت ۶ دقیقه در محلی مستقر یا آماده انتقال از آن محل شود که توان تحرک بالایی را برای آن به همراه می آورد که در نتیجه می تواند به سرعت از محلی به محل دیگر منتقل شده و هم بقاپذیری خود را در میدان نبرد بالا برده و هم با حضور ناگهانی در نقاط مختلف و در مدت زمان پائین به عنوان یک عامل غافلگیر کننده برای دشمن به کار رود.
Vostok با توجه به نیاز جنگ های شبکه محور امروزی طرحی شده و به راحتی توان اتصال به شبکه های گوناگون پدافند و مبادله اطلاعات با آنان را دارد. این سامانه تنها به ۳ کاربر نیاز داشته و آنتن آن توان مقاومت در برابر بادهایی با سرعت ۳۵ متر بر ثانیه را دارد.
از دیگر قابلیت های رادار فوق این است که با جمع آوری اطلاعاتی مانند سطح مقطع راداری، نوع امواج رادار مورد استفاده در هدف (در صورت وجود رادار در آن)، حالت و سرعت پروازی به شناسایی نوع وسیله پرنده مورد نظر پرداخته و سپس با طبقه بندی کردن تهدیدات، نوع پدافند مناسب برای مقابله با این تهدیدات را تعیین کند.
رادار کاستا کاستا یک رادار تاکتیکی هشدار هوایی با توانایی ویژه برای کشف اهداف در پس زمینه و عوارض طبیعی و مصنوعی و محیط های آلوده به اخلال الکترونیکی است که در باند UHF کار می کند. بیشینه برد کشف این رادار که اهداف را به صورت ۳ بعدی ردیابی می کند ۱۵۰ کیلومتر، پوشش ۳۶۰ درجه در افق و ۲۵ درجه در بلندا و ارتفاع تا ۶ کیلومتر بوده و دارای توانایی ردگیری همزمان تا ۵۰ هدف است.
رادار کاستا در اختیار قرارگاه پدافند هوایی خاتم النبیاء ارتش
کاستا از توانمندی بالایی در آشکارسازی و ردیابی اهداف با سطح مقطع راداری بسیار کم برخوردار است. این رادار از نوع تمام متحرک بوده و به همین دلیل از قابلیت جابجایی بالا و توانایی حضور سریع در مکان های مورد نظر برای ایجاد پوشش راداری برخوردار است.
آنتن این رادار دارای سه بخش بوده که در حال حرکت به صورت جمع شده قرار دارند به طوری که بخش میانی در زیر و دو بخش دیگر در طرفین و بالا استقرار یافته و برای شروع به کار، این سه قسمت به طور خودکار به هم متصل شده و پایه ای که آنتن روی آن مستقر است در مجموع به ارتفاع حدود ۱۴ متر می رسد. بنا بر اعلام منابع خارجی این رادار در زمان ۲۰ دقیقه آماده به کار شده یا از حالت استقرار به حالت حرکت در جاد تغییر وضعیت می دهد.
رادار کاستا با آنتن جمع شده و در حال حرکت
رادارهای معرفی شده در این گزارش نقش کشف و شناسایی اهداف را برای شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور ایفا می نمایند. رادارهای جدید قدیر، کاوش و بشیر نیز در همین نقش طراحی و ساخته شده اند که در گزارش های مستقلی به آنها خواهیم پرداخت.
همچنین رادارهای دیگری در شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور وجود دارند که هنوز مشخصات مهمی از آنها اعلام نشده مانند رادار آرایه فازی نجم۸۰۲ و رادارهای آرش، شهاب و ثامن که برای دو نمونه آخر هم وجود قابلیت کشف اهداف با سطح مقطع راداری پائین اعلام شده است.
یکی از شیوه های عملکرد رادارهای معرفی شده در این گزارش خصوصاً نمونه های دارای طول موج بلند بنا بر نظر کارشناسان خارجی، کشف و ردگیری اولیه اهداف و مشخص کردن محدوده ای از آسمان برای تمرکز رادارهای طول موج پائین‌تر و با توان خروجی بالا برای ردگیری دقیق‌تر و سپردن هدف به آتشبارهای موشکی و توپخانه ای است.
در آتشبارهای موشکی پدافند هوایی کشور شامل سامانه های هاوک و مرصاد، رعد، سوم خرداد و طبس و سامانه های برد کوتاه مانند تور-ام-۱، یازهراء و حرز نهم نیز رادارهای مختلفی مورد استفاده قرار دارد که بعضی از آنها مانند رادار کاوش سامانه مرصاد توانایی کشف هدفی با سطح مقطع راداری ۰.۵ مترمربع را از فاصله ۱۱۰ کیلومتری دارد.
همچنین در این آتشبارها به عنوان یک ابزار جانبی از سامانه های الکترواپتیکی نیز برای ردگیری و حتی رهگیری هدف و هدفگیری و هدایت سلاح به سمت آن استفاده می شود. قدرت عملکرد سامانه های الکترواپتیکی موجود در ایران قبلاً با ردگیری پهپاد فوق پیشرفته و پنهانکار راداری و حرارتی و صوتی آر-کیو-۱۷۰ در سال ۱۳۸۸ (یعنی ۲ سال قبل از به غنیمت گرفته شدن آن توسط کشورمان) نشان شده است.
تصویری از ردگیری آر-کیو-۱۷۰ با سامانه های الکترواپتیکی در سال ۱۳۸۸
ردگیری الکترواپتیکی اهداف در سامانه پدافند هوایی موشکی مرصاد
اقتدار و صلابت عملکرد مجموعه پدافند هوایی کشور در سالیان اخیر بارها و بارها در عمل اثبات گردیده که تصرف و انهدام چندین پهپاد بیگانه از نمودهای آن است. رزمندگان پدافندی جمهوری اسلامی ایران در سپاه و ارتش حتی در هر مکان لازم اقدام به ردگیری، رهگیری و انهدام اهداف می نمایند که نمونه ای از آن انهدام ۲ پهپاد بیگانه خارج از FIR ایران در خلیج فارس در سال ۱۳۸۹ است.
