هر ساله با افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه‌های سراسر کشور، شاهد ورود خیل عظیمی از مشتاقان رشته‌های فنی و مهندسی به این عرصه هستیم. داوطلبانی که با هدف یادگیری، کسب مهارت و فعالیت در حوزه های مرتبط، گام در این مسیر می گذارند. اما آیا همه این افراد فرصت فعالیت در حرفه‌های تخصصی خود را پیدا می‌کنند؟
به گزارش ایسنا، روز گذشته روز مهندس بود، در واقع پنجم اسفند ماه هر سال، به یاد دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی، روز مهندس نامگذاری شده است. دانشمندی که در علوم فقه، فلسفه، ریاضی، پزشکی، نجوم، معماری و ستاره شناسی تبحر خاصی داشت و مطالعات گذشته او، امروزه نیز محل استناد است.
اگرچه امروزه معنای واژه مهندسی با گذشته تفاوت بسیاری کرده است، اما همچنان عده زیادی هستند که تحصیل در این حوزه را در صدر انتخاب های خود قرار می دهند. بعضا افرادی هم هستند که صرفا برای اینکه پیشوند مهندس به اول اسمشان اضافه شود، پا در این مسیر پر پیچ و خم می گذارند. دانشجویانی که بعد از پشت سر گذاشتن یک دوران سخت و پر استرس، وارد محیطی می شوند که قرار است به زعم بسیاری، نانشان را در روغن غوطه ور کند!
اگرچه تلاش به عنوان یک عامل مهم، شرط اصلی برای رسیدن به اهداف مورد نظر است، اما در این میان نباید نقش عوامل دیگر در دستیابی به این اهداف را نادیده گرفت. تعداد مهندسان بیکار و کسانی که در رشته های غیرمرتبط با رشته تخصصی خود مشغول به فعالیت هستند، امروزه در جامعه کم نیست. کافیست نگاهی به اطرافتان بیندازید و متوجه خیل عظیم مهندسان بیکار شوید. پای درد دلشان که بنشینید و سفره دلشان را که برای شما باز کنند؛ از روزگاری می‌گویند که با هزار امید و آرزو وارد دانشگاه شدند، اما هرچه گذشت متوجه شدند که شرایط آن طور هم که فکر می کردند نیست.
کاهش حس کنجکاوی و انگیزه در میان دانشجویان، مشکلات نظام آموزشی کشور، شرایط خانوادگی، مشکلات اقتصادی و... تنها چند مورد از دلایلی هستند که مهندسان امروزه را با مهندسان گذشته های نه چندان دور بسیار متفاوت کرده است. شرایطی که بسیاری را وادار کرده است که قید اهدافشان را بزنند و عطای مهندس شدن را به لقای دست و پنجه نرم کردن با این مشکلات ببخشند.
دغدغه حضور در بازار کار و فعالیت در رشته های مرتبط با حرفه تخصصی، بی شک اصلی ترین دغدغه دانشجویان، خصوصا در رشته های فنی و مهندسی است. دغدغه‌ای که اگر چاره‌ای برای آن اندیشیده نشود، می تواند در آینده ای نه چندان دور کشور را با مشکلات متعددی روبرو کند.
خلاء آموزش‌های مهارتی در رشته های مهندسی
علیرضا کیانی، یکی از فارغ التحصیلان رشته مهندسی مکانیک است که مدتی است به شغل آزاد روی آورده است.
وی در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به مشکلات متعددی که در مسیر حرکت دانشجویان این رشته قرار دارد، گفت: معیار اصلی من برای ورود به این رشته مهندسی، بازار کار آن بود و در این زمینه تحقیقات زیادی کردم و از افراد مطلع نیز در این مورد جویا شدم؛ هرچند که رشته مورد علاقه من مهندسی عمران بود، اما با توجه به اینکه در زمانی که من خواهان ورود به دانشگاه بودم، رشته های مهندسی برق و مکانیک به نسبت سایر رشته ها متقاضی بیشتری داشتند، من نیز تصمیم گرفتم که برای ادامه تحصیل خود رشته مهندسی مکانیک را انتخاب کنم.
وی فضای دانشگاه را با آنچه قبل از ورود به دانشگاه در ذهن داشته، بسیار متفاوت دانست و گفت: من اوایل دانشگاه را محیطی می دانستم که فرصتی را برای یادگیری به صورت جامع و کاربردی در اختیار دانشجویان قرار می دهد، اما بیشتر درس های ما به صورت تئوری ارائه می شد و زمینه های یادگیری برای کسب یک مهارت به طور کافی فراهم نبود. خوشبختانه در دوره کارآموزی فرصتی فراهم شد تا بتوانم به کسب مهارت بپردازم.
وی ادامه داد: اگر داوطلبان ورود به دانشگاه، در همان ابتدا در تمامی زمینه ها تحقیقات کافی انجام دهند و در مورد رشته انتخابی خود اطلاعات لازم را کسب کنند، می توانند مسیر خود را بهتر و با آگاهی بیشتری انتخاب کنند.
کیانی انگیزه را یکی از عوامل مهم برای ادامه دادن این مسیر دانست و افزود: خانواده ام از من به عنوان کسی که در دانشگاه معدل بالایی داشتم و جزو دانشجوهای نمونه به حساب می آمدم انتظار زیادی داشتند و امیدوار بودند تا بتوانم در حرفه ای متناسب با رشته تحصیلی‌ام مشغول به کار شوم؛ اما متاسفانه این امر محقق نشد و هم اکنون به شغل آزادی روی آورده ام که با رشته تخصصی من ارتباطی ندارد.
وی با بیان اینکه از تصمیم خود مبنی بر روی آوردن به این شغل رضایت کامل دارم، اضافه کرد: در حال حاضر از درآمدم راضی هستم و اگر از شرایطی که در دانشگاه وجود دارد آگاه بودم از همان ابتدا به جای رفتن به دانشگاه وارد بازار کار می شدم.
کیانی گفت: معمولا بسیاری از افراد بعد از اخذ مدرک دیپلم خواهان ورود به دانشگاه هستند و این در حالی است که نسبت به شرایط بازار کار نسبتا بی اطلاعند. من در ابتدای تحصیل نسبت به رسیدن به آنچه مد نظرم بود بسیار امیدوار بودم، اما متاسفانه شرایط به گونه دیگری رقم خورد.
"علی" یکی دیگر از دانشجویانی است که میزان امید خود را برای اینکه بتواند در آینده شغلی متناسب با رشته تخصصی خود به دست آورد، 60 درصد می داند. او معتقد است در حال حاضر دولت و نظام آموزشی ما بیشترین نقش را در ایجاد شرایط حاکم دارند و می گوید: تا زمانی که فرصتی برای کسب مهارت و بکارگیری آموخته هایم وجود نداشته باشد، انگیزه ای برای ادامه حرکت در این مسیر نخواهم داشت.
اما "محمد" بیشترین کوتاهی را متوجه خود می داند و می گوید: در برهه هایی از زمان در خصوص انجام برخی از کارهایم کوتاهی کرده ام و فکر می کنم اگر تلاشم را بیشتر می کردم، امروز امید بیشتری برای بدست آوردن یک شغل مرتبط با رشته تحصیلی ام در خود می دیدم.
با کمبود مهندس باکیفیت روبرو هستیم/پایه علمی ضعیف، بزرگترین مشکل دانشجویان مهندسی
به گزارش ایسنا، شناخت چالش ها و موانعی که رشته مهندسی و دانشجویان این رشته در مسیر دستیابی به شغل مرتبط با تخصص شان با آن مواجهند و البته زمینه ها و عوامل ایجادکننده این آسیب ها در راستای استفاده حداکثری از این ظرفیت جای بررسی و آسیب شناسی فراوان دارد.
رئیس بنیاد نخبگان استان مرکزی معتقد است که شاخه مهندسی نیازمند تقویت خود در زمینه مباحث تئوری و ارتباط با علوم کاربردی است.
دکتر حامد دیلمی عضدی، در این باره به خبرنگار ایسنا، گفت: با توجه به اینکه ارتباط صنعت و دانشگاه در حال حاضر در وضعیت ایده آلی نیست، نیاز است که دانشگاه ها به این نکته توجه خاصی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه امروزه فرصت کافی برای فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی وجود ندارد تا بتوانند آموخته های خود را به کار بگیرند، گفت: من معتقدم برای برون رفت از این وضعیت، دانشجویان رشته های فنی و مهندسی باید به اصالت گذشته برگردند. توجه بیشتر به این رشته ها و افزایش کیفیت آموزش این دروس نیز می تواند در عبور از این شرایط مفید واقع شود. در دانشگاه های ما باید آن چیزی که شاخصه های اصلی یک مهندس را تشکیل می دهند، به دانشجویان انتقال داده شود.
دیلمی عضدی با اشاره به اینکه ظرفیت دانشگاه ها خصوصا در رشته های فنی و مهندسی رو به افزایش است و از طرفی در حال حاضر تصور عده ای بر این است که پذیرش دانشجو در رشته های فنی و مهندسی با نیازهای کنونی بازار منطبق نیست، افزود: در واقع نکته ای که در حال حاضر باید به آن توجه کرد این است که ما با کمبود فارغ التحصیل خوب مهندسی روبرو هستیم.
وی در ادامه با بیان اینکه تعریف دانشجویان از مباحث کاربردی در مواردی با اپراتوری یکسان است، گفت: آموخته های یک مهندس فاصله ای با کاربرد آنها ندارد و ما زمانی که از علوم کاربردی صحبت می کنیم، لزوما منظورمان علوم عملی نیست. متاسفانه بزرگترین مشکلی که دانشجویان مهندسی ما امروزه با آن درگیر هستند، پایه های ضعیف علمی است و نیاز است تا این پایه های علمی تقویت شوند و در کنار آن نیز نگاه کاربردی به مسائل داشته باشیم. نمی توان به بهانه کاربردی کردن مباحث، محتوای علمی را از مهندسی گرفت.
رسوخ روحیه بی تفاوتی در میان دانشجویان/حساس باشیم
رئیس بنیاد نخبگان استان مرکزی با تاکید بر اینکه افرادی که وارد محیط دانشگاه می شوند در مقایسه با یک دهه گذشته بسیار متفاوت هستند، اضافه کرد: ورودی دانشگاه ها، همان خروجی های آموزش و پرورش هستند و متاسفانه روحیه کنجکاوی و کسب علم به شدت در بین دانشجویان کمرنگ شده و روحیه بی تفاوتی جای آن را گرفته است و این خود باعث می شود تا در هیچ امری جدیت به خرج ندهند. هر چقدر ورودی دانشگاه ها ضعیف تر باشد، به تبع خروجی آن نیز ضعیف خواهد بود. دانشجویان امروزی، فارغ التحصیلان و مهندسان آینده خواهند بود و این نکته ای است که نیاز است همگی ما نسبت به آن حساسیت داشته باشیم.
برای فارغ التحصیلان کیفی همیشه بازار کار مهیاست
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اراک، رشته مهندسی مکانیک را یکی از رشته هایی دانست که به نسبت سایر رشته ها، بازار کار نسبتا خوبی داشته است و گفت: در سال های گذشته مواجه شدن صنعت کشور با مشکلات مختلف روی بازار کار این رشته تاثیر بسزایی داشته است. زمانی که فرصت های شغلی کاهش پیدا می کنند، درصد دسترسی فارغ التحصیلان به فرصت های شغلی کاهش می یابد و بر همین اساس نیاز است که دانشجویان ما خود را تقویت کنند. برای فارغ التحصیلان کیفی همیشه بازار کار مهیاست.
دیلمی عضدی تقویت دانشجویان در دورس دانشگاهی را مهمترین و اولین قدم برای افزایش کیفیت فارغ التحصیلان بیان کرد و افزود: سرفصل های رشته های مهندسی تقریبا در تمامی دنیا مشترک هستند و دروسی که دانشجویان فرا می گیرند، در صنعت بسیاری از کشورها نقش آفرین است. از آنجا که تمامی این دروس کاربردی هستند، باید به نحوه آموزش آنها توجه داشت.
وی با اشاره به اینکه برنامه های بنیاد نخبگان روی قشر کمی از دانشجویان متمرکز است، اظهار کرد: برای دانشجویانی که از خدمات بنیاد نخبگان استان مرکزی استفاده می کنند، بازدیدهایی به صورت عمومی و خصوصی تدارک دیده شده است تا شرایط برای ارتباط نخبگان و مستعدین با جامعه هدف فراهم باشد. در خصوص تسهیلاتی که به دانشجویان داده می شود نیز سعی شده است تا این ارتباط با صنایع به خوبی بسترسازی شود.
رئیس بنیاد نخبگان استان مرکزی، صنعت و ظرفیت های استان مرکزی را فرصت خوبی برای فارغ التحصیلان رشته های مهندسی دانست و گفت: صنایع استان در گذشته با مشکلاتی روبرو بوده اند، اما خوشبختانه در چند سال اخیر با شکل گیری شرکت های دانش بنیان با ایده های خلاقانه و نوآورانه پیشرفت های خوبی در این حوزه حاصل شده است. شرکت های بزرگ با سختی های خاص خود روبرو هستند، اما شرکت های دانش بنیان گرچه سرمایه مالی بسیاری ندارند اما سرمایه فکری قوی دارند و می توانند بازار خوبی را برای فارغ التحصیلان ایجاد کنند.
وی گفت: در صورتی که دانشجویان نیز قدری همت به خرج دهند و ایده ها و تفکرات خود را با جدیت دنبال کنند، با حمایت هایی که از سوی مجموعه استان از آنها صورت می گیرد، می توانند شرایط نسبتا خوبی را برای خود فراهم کنند.
به گزارش ایسنا، اگر فرایند مهندس شدن را به منزله عملکرد یک دستگاه نه چندان پیچیده در نظر بگیریم، آموزش های ناقص پیش از دانشگاه و دوران دانش آموزی، رویکرد تجمل گرایانه خانواده ها به تحصیلات عالیه فرزندانشان و چشم و هم چشمی های آنها، رویاپردازی های مبتنی بر نگرش های سطحی در میان خانواده ها و حتی معلمان مدارس به عنوان مشوقین دانش آموزان برای انتخاب رشته های مهندسی که به انتخاب های غلط می انجامد، رسوخ روحیه تن پروری و خمودگی در میان جوانان، نواقص سیستم آموزشی در دانشگاه ها و خلاء های مهارت آموزی، عدم وجود فرایندهای هدایت تحصیلی در طول دوران علم آموزی از مدرسه تا دانشگاه، خلاء های نظارتی و قانونی در حوزه آموزش عالی و در ادامه خلاءهای قانونی موجود در فرایندهای اشتغال و سرمایه گذاری و ... و بسیاری از عوامل دیگر که می شناسیم و متاسفانه گاهی چه مردم و چه مسئولان مان هنوز نمی شناسند یا نمی خواهند بشناسند، دست و پای فارغ التحصیلان مهندسی را در میان چرخدنده های انتخابشان گرفتار کرده و آنچه می طلبند راهی برای فرار کردن است، بویژه اینکه مدتهاست که تحصیلات دانشگاهی انگی بر پیشانی شده نه تاجی بر سر! و فارغ التحصیلان بسیار زیاد و البته عموما فاقد مهارت دانشگاه ها در وانفسای بیکاری باید مدارک دانشگاهی شان را کنار گذاشته و به کار با مدرک دیپلم شان رضایت دهند، چراکه اینروزها بسیاری از بنگاه های اقتصادی به دنبال نیروی کار ارزان هستند و این یکی از مصادیق به فنا دادن سرمایه ها در سیستم آموزشی کشور است.
انتهای پیام
