نتایج یک پژوهش جدید در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه نشان داده که استفاده بیش از حد از ظروف یک‌بارمصرف و حتی استفاده مجدد از این ظروف، خطر افزایش ناباروری را به ما در زندگی روزمره پیوسته در معرض بمباران سموم و مواد شیمیایی هستیم. این مواد در غذاها، پاکت‌های بسته‌بندی مواد غذایی، حشره‌کش‌ها، افزودنی‌ها، مواد نگهدارنده، پاک‌کننده‌های خانگی، اسپری‌ها و ذرات قابل استنشاق به‌وفور یافت می‌شوند. بسیاری از این عوامل بر باروری اثر منفی دارند؛ برخی مواد شیمیایی می‌توانند باروری را مختل کنند یا از رشد و تکامل تخمک بارور شده جلوگیری کنند.
نتایج یک پژوهش جدید در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه نشان داده که استفاده بیش از حد از ظروف یک‌بارمصرف و حتی استفاده مجدد از این ظروف خطر افزایش ناباروری را به همراه دارد.
هوشنگ نعمتی متخصص پزشكی مولکولی در رابطه تأثیر استفاده از مواد پلاستیکی در کاهش باروری در خانم‌ها به خبرنگار فارس، گفت: باتوجه‌به بررسی صورت‌گرفته در سال 1398 در کشور؛ شیوع ناباروری در زوج‌های ایرانی حدود 20 درصد است که این آمار بالاتر از میانگین جهانی است و از طرفی حدود 60 درصد زوج‌های نابارور کنونی نابارور ثانویه هستند.
وی در توضیح نابارور ثانویه، افزود: ناباروری ثانویه یعنی زوج‌هایی که بارور بوده، اما به دلایلی همچون سبک زندگی، تغذیه و فاکتورهای مختلفی قدرت باروری خودشان را ازدست‌داده‌اند.
این متخصص پزشكی مولکولی در توضیح فاکتورهایی دخیل در بحث ناباروری، تصریح کرد: یکی از این فاکتورها استفاده از مواد شیمیایی در زندگی روزمره و همچنین رژیم غذایی است.
وی از تحقیقاتی که دراین‌رابطه توسط اساتید گروه پزشکی مولکولی و گروه زنان با همکاری سایر محققان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه انجام شده سخن گفت و افزود: این اساتید تأثیر 2 ماده شیمیایی که بیسفنول آ و نونیل فنول که در زندگی روزمره زیاد مورداستفاده قرار می‌گیرد، را بررسی کردند.
دبیر پژوهش دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در توضیح بیسفنول آ (BPA) آن را همان ماده نشکن و شفافی معرفی کرد که برای تهیه پلاستیک پلی‌کربنات مصرف می‌شود و افزود: این مواد در ساخت اقلام پلاستیکی سخت مانند بطری‌های شیر، بطری‌های آب قابل‌استفاده مجدد، ظروف غذا و دیگر ظروف پلاستیکی نگهداری آب و مواد غذایی و قوطی‌های فلزی غذاهای کنسرو شده استفاده می‌شود.
وی اضافه کرد: نونیل فنول هم در محصولات بهداشتی در تولید تمیزکننده‌ها، صنایع شوینده و همچنین صنایع رنگ‌سازی استفاده می‌شود.
نعمتی خاطرنشان کرد: استفاده روزافزون از این بیسفنول آ و نونیل فنول در زندگی روزمره باعث تغییراتی در بافت تخمدان و در نتیجه کاهش میزان باروری در خانم‌ها می‌شود.
این دبیر پژوهش دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اظهار کرد: مطالعه تأثیر این مواد شیمیایی بر روی بافت تخمدان با آزمایش انجام شده روی موش مورد بررسی قرار دادیم.
وی خاطرنشان کرد: این مواد به‌صورت خوراکی به موش‌ها داده شد و مطالعات ژنتیکی مانند آسیب وارد شده به DNA و بیان ژن‌های مرتبط با باروری مورد بررسی قرار گرفت.
نعمتی در مورد نتیجه نهایی آزمایش و مطالعات انجام شده، گفت: در این آزمایش مشخص شد که مواد شیمیایی موجود در مواد پلاستیکی و شوینده‌ها با تأثیر بر روی DNA و اختلالات ژنتیکی و همچنین تغییرات ساختاری بافت تخمدان رشد نرمال فولیکول‌ها را مختل کرده و با کاهش فولیکول‌های سالم و بالغ در تخمدان، در نهایت باعث اختلال در فعالیت هورمونی و کاهش باروری می‌شود؛ البته اثر مخرب این مواد متفاوت بود.
وی تصریح کرد: این مواد با تأثیر بر روی هورمون‌های بدن سبب اختلال در باروری شده و همچنین با ایجاد اختلال در مسیر بقای سلولی و مرگ سلول سمیت ایجاد می‌کنند.
این متخصص پزشكی مولکولی خاطرنشان کرد: این مواد‌های شیمیایی در محیط‌های آبی پایدارند و نسبتاً به طور زیستی انباشته و به‌راحتی تجزیه نمی‌شوند، تجزیه آن‌ها در آب‌وخاک ممکن است چندین ماه به طول انجامد. در بسیاری از کشورها مصرف بیسفنول آ و نونیل‌فنول تحت نظارت است.
وی افزود: در کشور ژاپن استفاده از این مواد تحت نظارت و در حال پیگیری است، اما در سایر کشورهای آسیایی و آمریکای جنوبی این مواد همچنان به طور گسترده در شوینده‌های تجاری و مواد پلاستیکی استفاده می‌شود.
نعمتی گفت: در اتحادیه اروپا به علت اثرات منفی این مواد شیمیایی بر سلامتی انسان و محیط‌زیست؛ تولید و استفاده از آن‌ها ممنوع شده. در ایالات متحده سازمان حفاظت از محیط‌زیست آمریکا، معیارهایی را در نظر گرفته و پیشنهاد داده که سازمان از شرکت‌هایی که داوطلبانه استفاده از این مواد را در شوینده صنعتی و مواد پلاستیکی حذف کنند حمایت و تشویق شوند و سعی بر این دارند که شرکت‌ها را ملزم کنند استفاده از این مواد شیمیایی در هرگونه محصول شوینده، پاک‌کننده و مواد پلاستیکی را به سازمان اطلاع دهند.
وی اضافه کرد: مطالعات نشان داده که میزان نفوذ مواد شیمیایی از لیوان‌های یک‌بارمصرف و بطری‌های پلاستیکی به آب محتوای آن با افزایش دما بیشتر می‌شود، بنابراین عدم نگهداری صحیح بطری‌های آب‌معدنی و همچنین استفاده از ظروف یکبار مصرف به‌خصوص برای آشامیدن نوشیدنی‌های گرم آسیب بیشتری به مصرف‌کننده می‌رساند.
نعمتی یادآور شد: مقادیر کم بیسفنول آ و نونیل‌فنول از نظر سازمان غذا و دارو بی‌خطر و ایمن تعریف شده، اما استفاده روزافزون و بیش از حد از این مواد در شوینده‌ها و مواد پلاستیکی برای سلامتی انسان خطرساز است.
دبیر پژوهش دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در پایان عرایض خود چند توصیه مهم برای مصرف‌کنندگان ظروف یکبار مصرف داشت و گفت: از گرم‌کردن غذا یا قراردادن غذاهای داغ در ظروف پلاستیکی خودداری شود. با حفظ رژیم غذایی سالم مقدار غذای خورده شده از قوطی‌های کنسرو روکش‌دار را کاهش دهید .باتوجه‌به اینکه در کودکان شیرخوار این مواد سمی از طریق شیر مادر به آن‌ها منتقل می‌شود؛ زنان شیرده می‌توانند با کاهش استفاده از ظروف پلاستیکی حاوی آب و مواد غذایی و غذاهای کنسرو شده در دوران شیردهی در عین حفظ رژیم غذایی سالم احتمال قرار گرفتن نوزادشان در معرض این مواد را کم کنند.
