گروه بین الملل – خط نیوز: در حالی که دور جدید گفتگوهای هسته ای از روز دوشنبه در سوئیس آغاز شود یک دیپلمات اروپایی از دستور کار طرفین برای دستیابی به توافق نهایی در دو مرحله خبر داد. خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات ارشد اروپایی نوشت: ایران و گروه ۱+۵ به ویژه در هفته‌های اخیر پیشرفت زیادی در مذاکرات هسته‌ای داشته‌اند.
این دیپلمات ارشد اروپایی که به شرط عدم افشای نام با خبرنگاران گفت‌وگو می کرد گفت اظهارنظر درباره اینکه آیا رایزنی‌های هفته آینده به گشایشی در چارچوب توافق هسته‌ای منجر خواهد شد یا خیر، دشوار است.وی گفت: «ما واقعاً پیشرفت کرده‌ایم... به خصوص در هفته‌های گذشته، اما هنوز برخی موضوعات دشوار باقی مانده‌اند... صادقانه بگویم، نمی‌توانم اظهارنظر کنم«.
اما در ادامه این گفتگو، دیپلمات ارشد اروپایی اذعان کرد که دستور کار فعلی مذاکرات دستیابی به توافق سیاسی تا پایان ماه مارس است: توافق سیاسی به منزله به دست آوردن درک کلیدی از وضعیت فعلی ما در برخی از موضوعات اصلی مانند حجم غنی‌سازی است.وی البته اذعان کرد که در صورت توافق بر سر چارچوب توافق سیاسی نیاز به گفت‌وگوهای بیشتری بعد از ۳۱ مارس خواهد بود. اظهارات این دیپلمات ارشد اروپایی درباره دستور کار مذاکرات هسته ای درباره رسیدن به توافق سیاسی البته پیش از این مورد تاکید وزیر امور خارجه ایران قرار گرفته بود.
محمد جواد ظریف ۱۳ اسفند پس از مذاکرات با همتاری آمریکایی خود در پاسخ به سئوالی درباره توافق سیاسی به شبکه ان بی سی آمریکا گفت:
«ما بسیار نزدیک هستیم، بسیار نزدیک، و می‌توانستیم بسیار دور باشیم، اما اگر بشود همانطور که رئیس‌جمهور اوباما گفت، تصمیم سیاسی برای رسیدن به آری را بگیریم، بسیار نزدیک هستیم.اما این تصمیم سیاسی را باید همه بگیرند، نه اینکه فقط توسط یک کشور اتخاذ شود و همه هم باید از اعمال فشار غیرضروری برای جلوگیری از یک تصمیم سیاسی که باید از سوی همه برای رسیدن به یک توافق اتخاذ شود، خودداری کنند.» همزمان با اظهارات صریح ظریف درباره نزدیک بودن توافق سیاسی، رئیس نهاد ریاست جمهوری نیز خبر داد که «این مذاکرات به مرحله‌ای رسیده که نتیجه آن هر چه باشد، یک پیروزی تاریخی برای ملت بزرگ ایران محسوب می‌شود و این مایه افتخار و سربلندی برای کشور است.»
هر چند حصول توافق سیاسی با مختصات اعلام شده، کاملا برخلاف مصالح ملی است با این حال فلسفه دو مرحله ای شدن توافق نیز مورد سئوال است. موضوعی که رهبر معظم انقلاب صریحا تیم تیم مذاکره کننده را از انجام آن نهی کردند.
آیت الله خامنه ای در دیدار فرماندهان نیروری هوایی ارتش در دهه فجر صراحتا به موضوع دو مرحله ای شدن توافق اشاره کرده و آن را رد کردند: اگر توافقی انجام شود، باید در یک مرحله و در بردارنده کلیات و جزئیات، با یکدیگر باشد. مفاد این قرار داد نیز باید روشن، واضح و غیرقابل تفسیر و تأویل باشد و مفاد توافق نباید به گونه ای باشد که طرف مقابل که عادت به چانه زنی دارد، در قضایای مختلف بهانه جویی کند.
با این حال پس از اظهارات رهبری انقلاب، سخنگوی وزارت امور خارجه و سخنگوی دولت به صورت تلویحی از دستور کار تیم مذاکره کننده هسته ای برای دو مرحله ای شدن توافق نهایی خبر دادند.
مرضیه افخم ۲۹ بهمن ماه در نشست خبری خود با خبرنگاران، با جعل واژه تفاهم سیاسی به جای توافق سیاسی گفت: مذاکره کنندگان برای اینکه بتوانند روی جزییات بحث کنند، ابتدا نیازمند این هستند که یک تفاهم سیاسی را داشته باشند. این تفاهم سیاسی برای برخی داشت به منزله توافق سیاسی شکل می‌گرفت که یعنی توافق در یک مرحله و بند دوم توافق پایان ژوئن. ما تأکید کردیم اینها همه تفاهم هست و ما یک توافق را در مذاکرات خواهیم داشت. لذا اینکه تیم‌های مذاکره کننده چه توافقی کنند که روش مذاکره را تعیین کنند که براساس آن روش اول یک تفاهم و چارچوبی را داشته باشند بعد به جزییات برسند، در مذاکرات مشخص می‌شود.
آنگونه که از اظهارات خانم افخم مشخص است وی با استفاده از واژه «تفاهم» به جای توافق ، تنها به دنبال پاک کردن صورت مساله است، چرا که با تغییر واژگان پیامدهای دو مرحله ای شدن توافق و یا «تفاهم - توافق» تغییر پیدا نمی کند.
محمدباقر نوبخت یک هفته پس از اظهارات افخم نیز به موضوع توافق سیاسی گفت: ما از نظر زمانی مقید هستیم تا حداکثر ۱۱ فروردین مذاکرات با گروه ۱+۵ را هم در جزییات و هم در کلیات به سرانجام برسانیم.
البته با توجه به ضرب الاجل ۷ ماهه مذاکرات تمدید توافق ژنو یعنی تا آخر ژوئن (تیرماه ۹۴) و همچنین اظهارات مقامات آمریکایی، توافق نهایی در ۱۱فروردین صورت نخواهد گرفت و در این تاریخ و در مرحله اول، یک توافق کلی و سیاسی منعقد می شود تا شرایط برای مقامات آمریکایی به منظور چانه زنی و کسب امتیاز بیشتر برای امضای توافق نهایی در تیرماه فراهم آید.
البته با توجه به اظهارات جدید وزیر امور خارجه آمریکا و تایید این مساله که توافق نهایی تنها برای دولت اوباما لازم الاجراست، تیم مذاکره کننده ایران رویه پیشین خود برای دستیابی به توافق اولیه تا یازده فروردین را ادامه می دهد و یا آنکه تا مشخص شدن جزییات توافق نهایی از امضای هر گونه سند تعهد آوری خودداری می کند؟
رجا
