به گزارش خط نیوز به نقل از جهان نيوز: دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به تازگی برگزار شد و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور مستقر این کشور با کسب 52 درصد از آرا توانست کمال قلیچدار اوغلو، رقیب اصلی خود در جریان انتخابات مذکور را شکست دهد و برای یک دوره 5 ساله دیگر، در کرسی ریاست جمهوری ترکیه ابقا شود. تنها اندکی پس از اعلام پیروزی قطعی اردوغان در انتخابات ترکیه، ناظران و تحلیلگران و همچنین جریان‌های رسانه ای مختلف در منطقه و ورای آن، تحلیل و تفسیرهای مختلفی را در مورد انتخابات ریاست جمهوری 2023 ترکیه و آینده این کشور در سایه تداوم ریاست جمهوری اردوغان در ترکیه، مطرح کرده و می کنند.
با این همه، اینطور به نظر می رسد که اردوغان در دوره جدید ریاست جمهوری خود، با چالش ها و مشکلات اساسی رو به رو است که البته هر کدام از آن ها به تنهایی می توانند بحران های چندگانه ای را برای وی و دولتش ایجاد کنند. مساله ای که به احتمال زیاد دوره 5 ساله آتی ریاست جمهوری اردوغان در ترکیه را به سخت ترین و چالشی ترین دوران فعالیت سیاسی وی تبدیل خواهد کرد.
یک: تشدید بحران اقتصادی در ترکیه
ترکیه از سال 2018 میلادی، درگیر یک بحران اقتصاد گسترده شده است. بحران اقتصادی که سقوط قابل توجه ارزش پول ملی این کشور را به دنبال داشته(لیر ترکیه بیش از 400 درصد از ارزش خود را از سال 2018 تاکنون از دست داده است) و در عین حال، تورم قابل ملاحظه ای را نیز به ترکیه تحمیل کرده است. مساله ای که عملا سیل قابل توجهی از انتقادات را علیه اردوغان و دولت وی برانگیخته و اکنون نیز چالشی ترین موضوع علیه این دولت است.
در این راستا، بسیاری از ناظران و تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که با توجه به تضعیف ذخایر ارزهای خارجی بانک مرکزی ترکیه به دلیل مداخلات مکرر آن در بازار ارز(و تزریق ارز به این بازار) و البته پافشاری اردوغان بر سیاست های مالیِ انعطاف ناپذیر خود، به احتمال فراوان بحران اقتصادی در ترکیه شدیدتر نیز خواهد شد. در این فضا، باید توجه دشاته باشیم که اردوغان وعده ساخت 500 هزار واحد مسکونی در ترکیه و همچنین بازسازی کلیه خانه های تخریب شده بر اثر زلزله اخیر ترکیه، آن هم ظرف یک سال را نیز مطرح کرده است.
در این میان، میزان بدهی خارجی ترکیه نیز روند صعودی را از خود نشان می دهد و ترکیه تنها در سال 2024 باید چیزی قریب به 4 میلیارد دلار به روسیه برای تسویه بدهی های خود به این کشور به دلیل دریافت انرژی از آن، پرداخت کند. مسائلی که همه و همه حاکی از این هستند که اردوغان دوران بسیار سختی را از حیث مدیریت کلی اقتصاد ترکیه پیش رو دارد و احتمالا با انتقادات و فشارهای گسترده ای نیز از سوی افکار عمومی این کشور رو به رو خواهد شد.
دو: اردوغان و چالش ایجاد انسجام در ترکیه
یکی از نکات مهم و قابل تامل در قالب انتخابات ریاست جمهوری اخیر ترکیه این بوده که هم در دور اول و هم دوم، رجب طیب اردوغان با فاصله بسیار کمی از رقیب اصلی خود توانسته موقعیت برتر را داشته باشد. این مساله عملا حامل این پیام است که میزان مخالفان و منتقدان اردوغان در دولت جدید وی، به مراتب بیشتر شده و البته که آن ها اهرم های قابل توجهی را نیز جهت ایجاد چالش برای دولت اردوغان و یا پیشبرد دستورکارهای دولت وی در اختیار دارند.
در این چهارچوب، با توجه به تشددید قطبی گرایی های سیاسی و اجتماعی در ترکیه کنونی و در عین حال، اصرارهای اردوغان بر اصول مد نظر خود و عدم انعطاف پذدیری وی در این رابطه، انتظار می رود که سطح تنش‌ها و تضادهای سیاسی و اجتماعی در ترکیه در روز ها و ماه ها و سال های آتی افزایش یابد. موضوعی که خود تا حد زیادی میدان و فضای مانور دولت اردوغان را محدود می سازد و یک چالش اساسی در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی برای وی و دولتش محسوب می شود.
سه: اردوغان و مواجهه با چالش های جدی در مساله سوریه
یکی از مهمرتین مشکلات و چالش هایی که اردوغان با آن رو به رو است و احتمالا در آینده نیز تشدید خواهد شد، مساله سوریه است. سال ها دخالت های ترکیه تحت رهبری اردوغان در قالب جنگ داخلی سوریه، نتوانست ترکیه را به اهداف مطلوب خود در مورد سوریه برساند و در نهایت دولت سوریه به ریاست جمهوری بشار اسد توانست بر بحران ها غلبه کرده و اکنون نیز شاهدیم که جدای از تقویت موقعیت نظامی و امنیتی خود، در حال تقویت موقعیت سیاسی اش به ویژه درمیان کشورهای عربی است.
به بیان ساده تر، هرچه موضع دولت سوریه در منطقه رو به تعامل با طرف های مختلف حرکت می کند، موضع دولت ترکیه در رابطه با سوریه، منزوی و منزوی تر می شود و در نقطه مقابل، نقش و جایگاه کشوری نظیر ایران در قالب معادله سوریه، برجسته‌تر می گردد. جدای از این ها، نباید فراموش کنیم که اکنون چیزی قریب به 4 میلیون پناهجوی سوری در خاک ترکیه حضور دارند. پناهجویانی که قطعا حامل برخی هزینه های اقتصادی و البته امنیتی برای دولت ترکیه هستند. اردوغان وعده داده که ظرف یک سال، حداقل یک میلیون نفر از این پناهجویان را به خاک سوریه بازگرداند. حال پیشبرد این دستورکار، بدون هماهنگی و توافق دولت ترکیه با سوریه، تا حد زیادی محکوم به شکست است.
نکته قابل تامل این است که دولت سوریه نیز اعلام کرده تا زمانی که ترکیه به اشغال خاک سوریه ادامه دهد و نظامیان آن در خاک سوریه حضور داشته باشند، فضای هیچگونه مذاکره و تعاملی میان دو طرف فراهم نیست. در این نقطه، اردوغان شدیدا به تعامل با دولت سوریه نیاز دارد و در عین حال مایل نیست که در پیش چشم افکار عمومی ترکیه و همچننی جریان اپوزیسیون این کشور، مداخله نظامی تحت رهبری او در خاک سوریه، پوچ و بی‌نتیجه نیز جلوه کند.
مساله ای که در کلیت خود حاکی از چالش های گسترده برای دولت اردوغان در ادامه راه است و عملا آن را در نوعی ابهامِ منفی قرار داده است. اهمیت بحث زمانی مشخص می شود که بدانیم ترکیه کنونی با بحران اقتصادی دست به گریبان است و مطمئنا قادر نیست هزینه های مرتبط با حضور 4 میلیون پناهجوی سوری در خاک خود را نیز تحمل کند.
چهار: وضعیت نامطلوب سلامتی اردوغان
در روزهای اخیر بارها و بارها رویدادهایی رخ داده اند که حاکی از این بوده اند که وضعیت سلامتی رجب طیب اردوغان به هیچ عنوان مساعد نیست. به عنوان مثال، وی در جریان کارزار انتخاباتی خود دچار غَش شد که این مساله سبب شد وی تا 3 روز نتواند در هیچ نشست و تجمع انتخاباتی شرکت کند.
در عین حال، وی در چندین نمونه دیگر در حالی که در حال انجام مصاحبه تلویزیونی بود نیز نتوانست به دلیل نامساعد بودن احوالش به مصاحبه ها ادامه دهد. البته که تصاویر و ویدئوهای مختلفی از ضعف مفرط وی در راه‌رفتن عادی نیز منتشر شده است. مسائلی که همه و همه حاکی از این هستند که اردوغانِ 69 ساله راهی دشوار جهت انجام وظایف سنگین ریاست جمهوری ترکیه در پیش دارد و حتی برخی ناظران و تحلیلگران این گزاره را مطرح می سازند که شاید وی نتواند دوره ریاست جمهوریِ جدید خود را به پایان برساند.
پنج: اردوغان و چالش تحقق وعده های انتخاباتی اش
در نهایت باید گفت که اردوغان در بحبوحه کارزار انتخاباتی خود، وعده های مختلفی را به مردم ترکیه جهت بهبود وضعیت رفاهی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی این کشور داده که تحقق آن ها با توجه به بحران های چندگانه ای که ترکیه در شرایط کنونی با ان ها رو به رو است و در گزارش حاضر به آن ها اشاره شد، کاری بسیار سختی است.
با این همه، اردوغان باید نیم نگاهی جدی به این وعده ها داشته باشد و با درک اینکه فضای انتخاباتی و مواضع تبلیغاتی به پایان رسیده، راهی برای تحقق ولو بخشی از وعده هایش بیابد. وعده هایی که باید در سخت ترین دوران فعالیت سیاسی اردوغان محقق شوند و اگر این مساله عملی نشود، می تواند تبعات و پیامدهای بسیار وخیمی را برای وی، حزب متبوعش یعنی عدالت و توسعه و البته آینده معادلات کلان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و امنیتی در ترکیه داشته باشد.
