حانيه مسجودي
چندي است صحبت از احتمال توافق آمريکا و ايران نقل محفل رسانه‌ها و کارشناسان شده، اما رفتار ضدونقيض هميشگي آمريکا چه بعد از باراک اوباما و چه قبل از ترامپ هدف آنها را آشکار کرده است. چندي پيش آمريکا ناو هواپيمابري به بهانه افزايش تحرکات ايران درمنطقه به خليج فارس فرستاد تا ايران را تهديد نظامي کند و بعد از آن طبق سياست اين کشور يا يک مثال واضح‌تر رفتاري که درمقابل با کره‌شمالي پيش گرفتند با رويکردي به اصطلاح آرام‌تر اين بار به سراغ دغدغه هميشگي‌شان، ايران، آمدند و دونالد ترامپ از آمادگي براي گفت‌وگو با ايران و برکناري جان بولتون، وزير دفاع آمريکا خبر داد.
اما به نظر مي رسد سياست مقاومت جمهوري اسلامي ايران در مقابل زياده خواهي هاي دولتمردان آمريكايي موجب شد تا پروژه گفت و گوي مشروط آنها به سرانجام نرسد و ترامپ و تيمش از مواضع اوليه خود كوتاه بيايند.
اينكه ناو ابراهام لينكلن برخلاف شتابي كه براي رسيدن به خليج فارس داشت در گوشه اي لنگر انداخته،
همه و همه نشان از درك صحيح نظام مقدس جمهوري اسلامي در استفاده از عنصر مقاومت و اقتدار در مقابله با دشمن كوته بين خود است كه آنها را از مواضع اوليه شان
به عقب رانده است.
به همين منظور براي بررسي سياست و استراتژي آمريکا ورئيس‌جمهور اين کشور با کارشناسان بين‌الملل به گفت‌وگو نشستيم.
*آيا ترامپ ناگزير به امتيازدهي و مذاکره با ايران خواهد شد؟
فواد ايزدي، تحليلگر حوزه استراتژيک و استاد دانشگاه تهران در پاسخ اين سوال به «رسالت» گفت: اولين نکته خود موضوع مذاکره است، آمريکايي‌ها دراصل نگفتند ما مي‌خواهيم با ايران مذاکره کنيم، تفاوتي بين اصطلاح مذاکره (negotiation) و نشست يا گفت‌وگو وجود دارد.
او ضمن توضيح تفاوت هدف مذاکره و نشست در سياست خارجي عنوان کرد: در مذاکره داد و ستد امتياز است؛ يعني دوطرف مذاکره امتيازي مي‌گيرند و امتيازي مي‌دهند و ممکن است طرف مقابل امتياز کمتري بدهد اما باز آمادگي دادن امتياز را دارند، اما درمورد ايران و آمريکا صحبت از مذاکره نيست بلکه صحبت از گفت‌وگو، نشست و ديدار است.
ايزدي با تاکيد آمريکا قصد مذاکره و امتيازدهي به ايران را ندارد، افزود: ترامپ، پمپئو و مقامات آمريکايي از اصطلاحات نشست و گفت‌وگو استفاده مي‌کنند و مي‌گويند ما آمادگي صحبت و برگزاري نشست با ايران را داريم، در اين‌جا ديگر دادن و گرفتن امتياز معنايي ندارد بلکه در اين نشست همان ۱۲ شرط شان را که در سايت وزارت‌خارجه گذاشتند مجدد بيان مي‌کنند، اين نکته قابل توجهي است که طرف مقابل درحال حاضر آمادگي مذاکره ندارد زيرا امکان دادن امتياز را ندارد.
*دليل تغيير رويه رئيس جمهور آمريکا چيست؟
اين کارشناس مسائل بين‌الملل در پاسخ اين سؤال ضمن تصريح اين موضوع که رئيس‌جمهور آمريکا تغيير رويه نداده است، گفت:رئيس‌جمهور آمريکا تغيير رويه نداده، ترامپ يک سبک سياست خارجي دارد و آن اين است که با کشور مدنظر با ادبيات تندي صحبت مي‌کند مانند کاري که با کره شمالي و کشور ما کرد و بعد، از اين ادبيات تند استفاده و کساني که به تندروي مشهور هستند مانند جان بولتون را اطراف خود جمع مي‌کند و آنها نقش پليس بد و ترامپ نقش پليس خوب را بازي مي کند و با اين روش مي‌خواهد به اهدافش برسد.
وي ادامه داد: اين سبک ترامپ است، اين که يک روز تند و يک روز نرم صحبت مي‌کند به اين معنا نيست که نگاهش تغيير يا رفتارش عوض شده باشد، اين رفتارها پيروي از همان الگو و مدلي است که براي خود تعريف کرده است، اما به دليل کم تجربگي و نفوذي که اسرائيلي‌ها در کاخ سفيد دارند بايد توجه کنند که اين سبک برخورد با ايران جوابگو و راه پيشبرد اهداف آنها نيست.
فواد ايزدي تغيير رفتار ترامپ را راهي براي رسيدن به اهدافش دانست و خاطرنشان کرد: سبک پرخاشگري، تهديد و درنهايت انعطاف روشي نيست که ايران با آن کنار بيايد، زيرا واقعيت امر اين است که آمريکا در عمل انعطافي نخواهد داشت و اگر انعطافي داشته باشند کوتاه مدت است تا بتوانند به اهداف بزرگتر خودشان برسند، ما تغييري در رفتار ترامپ نمي‌بينيم و تغييراتي که در رويه آمريکا ديده مي‌شود بيشتر ذيل سبک سياست خارجي‌اش است.
* درسياست خارجي بايد چطور رفتار کنيم که به عاقبت برجام دچار نشويم؟
تحليلگر حوزه استراتژيک با تاکيد بر درس گرفتن از برجام و ممکن نبودن تعامل ايران و آمريکا، گفت: بايد از برجام درس بگيريم، و درس مهم برجام اين است که رابطه ايران و آمريکا درست‌شدني نيست، بعضي نگاهشان به برجام اين بود که ما مشکل هسته‌اي را با نام “برجام يک” مشکلات منطقه‌اي را با نام “برجام ۲” و برنامه موشکي را تحت عنوان “برجام ۳” حل و تعاملي با آمريکا ايجاد کنيم.
وي با بيان برخي مسئولان با علم به ضرر برجام براي برنامه هسته‌اي ايران مايل به توافق با آمريکا بودند، افزود: اين را بعضي از مسئولان دولتي نوشتند، به عنوان مثال زماني که برجام مذاکره مي‌شد معاون سياسي دفتر رئيس‌جمهور نوشت اهميت تعامل با آمريکا مهمتر از پرونده هسته‌اي است و حتي خود دولت هم مي‌دانست برنامه هسته‌اي ايران با وجود برجام به شدت ضربه خواهد خورد اما با اين‌حال احساس مي‌کردند تعامل با آمريکا مهمتر از پرونده هسته‌اي کشور است، بنابراين علاقمند تعامل با اين کشور بودند.
در ادامه همچنين حسن هاني زاده، تحليلگر مسائل بين‌الملل در اين باره به «رسالت» گفت: تهديدهاي اخيررئيس‌جمهور آمريکا مبني بر حمله نظامي و اعمال تحريم‌هاي اقتصادي و نفتي عليه جمهوري اسلامي ايران با پاسخ کوبنده رهبر معظم انقلاب اسلامي و مقاومت ملت ايران روبه‌رو و با شکست مواجه شد.
او با تاکيد به از بين رفتن ارزش تهديدهاي آمريکا بر کشور و مردم، ابراز کرد: سياست چماق و هويج دولت‌هاي آمريکا درمورد ايران ديگر جايگاه خودش را از دست داده و بي اثر است، تمام تهديدها و سيگنال‌هاي مثبتي که آمريکا براي گفت‌وگو با ايران ارسال مي‌کند ديگر نمي‌تواند مردم ما را فريب دهد، باتوجه به اينکه آمريکا اخيرا ناو هواپيمابر USS Abraham Lincoln را براي تهديد ايران به خليج فارس اعزام کرده و بي‌توجهي ايران به آنها آمريکا و تيم ترامپ را بر آن داشت که سياست مماشات و همراهي را با ارسال سيگنال هاي مثبت درپيش گيرند.
هاني‌زاده افزود: اما هرگونه مذاکره با آمريکا طبق بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي براي ملت ايران سم خواهد بود؛ به اين دليل که آمريکا هيچ اقدام مثبت و گام عملي براي ابراز حسن نيت خود برنداشته است، بنابراين مذاکرات بايد در چارچوب احترام متقابل و فهم درست طرفين عملياتي شود. آمريکايي‌ها از يک سو تحريم‌هاي نفتي اعمال و از يک سو براي مذاکره سيگنال مثبت ارسال مي‌کنند. اين کارشناس با ضمن تاکيد تهي شدن برجام درعمل به دليل کارشکني آمريکا و طرفين غربي، يادآورد شد: شرط مذاکره اين است که آمريکا عملا از ملت ايران عذرخواهي و به برجام بازگردد و تحريم‌ها را بردارد و دست از تهديد نظامي بکشد، اين اقدامات مي‌تواند درسياست‌هاي ايران نوعي بازنگري ايجاد کند، ايران درطول ۵ سال گذشته مذاکرات بسيار فشرده‌اي باکشورهاي ۱+۵ انجام داد و نتيجه آن برجام بود و اکنون برجام به دليل کارشکني کشورهاي غربي و آمريکا در عمل تهي شده و هيچ‌گونه تاثير مثبتي براي ايران نداشته است.
حسن هاني‌زاده تاکيد کرد که هرگونه مذاکره با آمريکا بدون انجام شرايط ايران، محکوم به شکست است و براي ملت ايران قايده‌اي نخواهد داشت.
وي ضمن اشاره به آمادگي ترامپ براي برکناري وزير دفاع آمريکا درراستاي گفت‌وگو با ايران، بيان داشت: اخيرا به نظر مي‌رسد باتوجه به اختلافي که بين جان بولتون ورئيس‌جمهور آمريکا به‌وجود آمده، ترامپ برکناري جان بولتون را نوعي امتيازدهي به ايران محسوب مي‌کند، زيرا جان بولتون به شدت طرفدار گزينه نظامي است اما ازسوي ديگر فرماندهان نظامي آمريکا ترامپ را نصيحت کردند که از انجام هرگونه اقدام نظامي عليه ايران خودداري کند زيرا پيامدهاي بسيار سنگيني براي کشورشان و هم پيمانان آمريکا در منطقه خواهد داشت؛.
اين تحليلگر بين‌الملل با بيان اينکه برکنار کردن وزير دفاع آمريکا هم بي‌اثر است، اظهار کرد: لذا جان بولتون از اين که‌رئيس‌جمهور آمريکا از گزينه نظامي عقب نشيني کرده ناراحت است و به همين دليل اکنون ترامپ درصدد برکناري اوست؛ به همين دليل فکر مي‌کند اگر وزير دفاعش را برکنار کند ايران به مذاکره با آمريکا تمايل پيدا خواهدکرد، درحالي که بولتون، مايک پمپئو و ديگر مقامات آمريکا همه طرفدار تفکرات ضدايراني هستند و از لابي صهيونيستي دستور مي‌گيرند. برکناري جان بولتون تفاوتي براي ملت ايران نخواهد داشت.
هاني‌زاده درپاسخ به اين سوال که هدف ترامپ از تغيير رفتار چيست؟ ضمن اشاره به اهداف انتخاباتي دونالد ترامپ، گفت: درحقيقت‌رئيس‌جمهور آمريکا بايد دوگزينه را که مورد توجه مقامات اين کشور است براي پيروزي در انتخابات سال ۲۰۲۰ مورد توجه قرار دهد ؛ يکي مسئله پيشبرد و اجراي طرح معامله قرن است. قرار شد اين طرح طي ۳ ماه آينده عملياتي شود اما اخيرا وزيرخارجه آمريکا، مايک پمپئو دربرابر رهبران يهود اين کشور اعلام کرد که به دليل مقاومت ايران، ملت فلسطين و محور مقاومت امکان اجرايي کردن اين طرح وجود ندارد بنابراين اين يک گزينه پروپاگانداي انتخاباتي براي دونالد ترامپ بوده که بر آن سرمايه‌گذاري بسيار زيادي انجام شده اما با شکست مواجه شده است.
وي افزود: اکنون اما گزينه ديگر مسئله ايران است، که اين مسئله از طريق برخورد نظامي حل نخواهد شد و آمريکا اين را به خوبي مي‌داند که ايران با تهديد نظامي پاي ميز مذاکره نخواهد نشست، لذا ترامپ گزينه مذاکره با ايران را براي پيروزي در انتخابات آينده درنظر دارد و به همين دليل‌رئيس‌جمهور آمريکا تمايل دارد تا سال ۲۰۲۰ ايران را پاي ميز مذاکره بکشاند و پروسه مذاکرات را طولاني و از آن به عنوان پروپاگانداي انتخابات رياست‌جمهوري استفاده کند.
حسن هاني‌زاده با تاکيد ترامپ بدون يک پروژه قوي شانسي براي پيروزي در انتخابات سال ۲۰۲۰ ندارد، بيان کرد: به نظرمي‌رسد دونالد ترامپ در انتخابات آينده شانس بالايي براي پيروزي بدون وجود يک پروژه قوي براي پيشبرد اهداف انتخاباتي‌اش نخواهد داشت و نمي‌تواند رقباي خودش را کنار بزند، اما رهبري جمهوري‌اسلامي ، ملت و دستگاه ديپلماسي ايران به خوبي مي‌دانند که اين مذاکرات يک پروسه تبليغاتي براي ترامپ محسوب مي‌شود.
وي درپايان تاکيد کرد که گزينه نظامي با شکست مواجه شده و اکنون ترامپ سعي مي‌کند ايران را وادار به مذاکره‌اي بدون امتياز کند، درحالي که اکنون شرايط به نفع ترامپ نيست.
