«مميزي» يكي از بحث‌هايي است كه از آغازين روزهاي شروع بكار دولت يازدهم سر زبانها افتاده است و هنوز كه هنوز است ادامه دارد.

به گزارش رجانيوز، علي جنتي، وزير ارشاد دولت تدبير و اميد كسي است كه اين بحث را آغاز كرد و با پرداختن‌هاي هر از گاه خود در تنور رسانه‌اي شدن آن دميد. او كه در ابتدا با قاطعيت از برچيده شدن مميزي قبل از چاپ و انجام آن بعد از انتشار كتاب سخن گفته بود، پس از چندي با همان قاطعيت حرف خود را پس گرفت و اعلام كرد كه مميزي در همان مرحله قبل از چاپ باقي خواهد ماند. البته اين اظهار نظر وزير ارشاد هيچ وقت در حكم پاياني بر حرف و حديث‌ها در اينباره نبود.

علاوه بر بحث‌هايي كه در فضاي رسانه‌اي و مجازي كشور پا گرفت، در دنياي واقعي هم مميزي به ژاي ثابت برخي نشست‌ها تبديل شد تا آنجا كه میزگرد «ممیزی کتاب بایدها و نبایدها» هفته گذشته برگزار شد و تعدادي از ناشران آن اصل وجود مميزي را زير سوال بردند و حتي يكي از آنها مدعي شد هر نوع كتابي بايد چاپ شود، حتي اگر خود او هم راضي نباشد آن كتاب را به خانواده‌اش بدهد!

همه اين فضاسازي‌هاي رسانه‌اي و غير رسانه‌اي در شرايطي صورت مي‌گيرد كه «مميزي» نه يك روال غير رسمي كه يك قانون محكم و استوار است و براي تغيير آن جز ساز و كارهاي قانوني راهي وجود ندارد. با اين حالي برخي مسئولان اجرايي بدشان نمي‌آيد كه ساز و كارهاي رسانه‌اي را دنبال كنند.

محمدرضا سرشار، نويسنده باسابقه و رييس انجمن قلم ايران در همين‌باره به خبرگزاري فارس گفت: اولین نکته درباره این بحث آن است که کلا اینکه با وجود اینهمه مشکلات در عرصه فرهنگ که به وزارت ارشاد مرتبط می‌شود، چرا آقای وزیر همه توجه‌ها را به سمت مساله‌ای متمرکز می‌کند که اساسا دغدغه مردم متعهد نیست؟ ‌خود این مساله انحراف افکار از مسیر اصلی است که دانسته و نادانسته اتفاق می‌افتد.

وی افزود: ما در میان تشکل‌ها و جریان‌های مذهبی و متعهد به انقلاب اسلامی چنین مساله‌ای را به عنوان دغدغه نداریم. حالا جای سوال است که چه شده وزیر محترم ارشاد همه مساله‌ها را رها کرده و سراغ این مساله رفته است؟

این نویسنده درباره میزگرد ممیزی کتاب بایدها و نبایدها که هفته گذشته در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شده بود و نظر ناشران حاضر در آن جلسه، اصل ممیزی را زیر سوال برده و حتی استدلال را به آنجا کشانده بودند که هر کتابی باید منتشر شود حتی اگر به خانواده خود ندهند، گفت: نکته این است که مگر چند ناشر در آن جمع حضور داشتند؟ مگر کل ناشران چند درصد از کل مردم کشور هستند؟ این گونه نیست که همه ناشران با امر موافق باشند، من هم مدیر مسئول انتشارات انجمن قلم ایران هستم و بسیاری دیگر از ناشران نیز چنین نظری دارند.

سرشار اظهار داشت: نکته دیگر این است که این بحث ربطی به موافقت کردن یا نکردن ناشران ندارد، این مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است و در یک کشور افراد باید تابع قوانین باشند اگر بنا است قانون ممیزی تغییر کند باید از مجرای خودش یعنی مجلس یا شورای انقلاب فرهنگی تغییر کند. این طور نیست که عده‌ای جمع شوند و بگویند ممیزی نباشد. این طور سنگ روی سنگ بند نمی‌شود و این جای تعجب دارد کسانی که متولی امور نشر هستند و به نوعی هدایت افکار عمومی را برعهده دارند این قدر بیگانه با قوانین مدنی باشند.

رئیس انجمن قلم افزود: من قبلا در یادداشتی گفتم نه رئیس جمهور نه وزیر ارشاد و نه هیچ مسئول دیگری نمی‌توانند این قانون را نادیده بگیرند مگر اینکه از راه مجلس یا شورای انقلاب فرهنگی در آن تغییری ایجاد شود. چه برسد به ناشران. نظر رهبری هم همین است که ممیزی باید قبل از چاپ باشد، نظر امام هم همین بود. نظر ما هم به عنوان انجمن قلم ایران هم همین است و خود ناشران هم به طور کلی ممیزی بعد از چاپ را عمدتا قبول ندارند. به این دلیل که کتابی که بعد از چاپ غیر قابل انتشار تشخیص داده شد، ضررش مستقیما متوجه ناشر می‌شود و این گونه اظهار نظرها غیر منطقی است.



نظر صریح امام درباره ممیزی قبل از چاپ چیست؟

اما محمدرضا سرشار در اين گفتگو به نكته‌اي اشاره كرده است كه نشان مي‌دهد راهي كه برخي مديران فرهنگي كشور در پيش گرفته‌اند نه تنها از نظر قانوني صحيح نيست بلكه با نظرات صريح امام خميني و رهبر انقلاب هم در تعارض است.

او مي‌گويد: نکته دیگر این است که امام (ره ) به صراحت گفتد ممیزی باید قبل از چاپ باشد و در همین راستا مشخصا با دست اندرکاران ارشاد در زمان خود صحبت کرده بودند تا ممیزی قبل از چاپ باشد و من مستندات این سخن را به زودی در یادداشتی منتشر خواهم کرد.

اشاره سرشار به بخشي از سخنان امام راحل در ديدار سردبیر و اعضای هیأت تحریریّه مجلۀ سروش است كه در سيزدهم دي ماه سال ۵۹ انجام شده است:

«...و نوشته‌هایى که می‌خواهد طبع بشود، یک چند نفرى که مى‌دانید، یقین دارید که آنها آدم‌هایى هستند که مستقیم هستند و در راه مسیر ملت و کشور هستند و وابستگى به هیچ جا ندارند، آنها نوشته‌ها را مطالعه کنند، درست دقت کنند در آن و بعد از اینکه دقت کردند در روزنامه یا در مجله نوشته بشود. این طور نباشد که یک وقت بنویسند و منتشر بشود، بعد بفهمند که این نوشته بر خلاف بوده است؛ این یک چیزى است که لازم است. این مثل مطلبى است که کتاب وقتى نوشته مى‏شود، قبل از اینکه انتشار پیدا بکند باید اشخاص کارشناس به شیطنت‌هایى که شیاطین مى‏خواهند بکنند باید توجه بکنند که یک وقت در کتاب- فرض کنید که- اولش خیلى خوب، وسط‌هایش هم خوب و یک وقت‏ مى‏بینید که یک جایى جورى از کار در مى‏آید که مسئله این طور نبوده است که ما تصور مى‏کردیم.

باید کتاب‌هایى که نوشته مى‏شود و همین طور چیزهایى که منتشر مى‏شود، اینها باید درست توجه بشود و افراد مطّلع، مدبِّر و کسانى که از مکتب‌ها اطلاع دارند و مسیر آنها را مى‏دانند، اینها توجه بکنند و کتاب‌ها را مطالعه کنند قبل از انتشار و خود مجله را قبل از انتشار، درست مطالعه بکنند که مبادا یک وقتى یک جایش خلاف در آید، آن وقت براى شما دست بگیرند که خیر، این مجله هم مثلاً انحرافى است. این، هم صلاح خود شماست و هم صلاح ملت است.»

حضرت امام خميني(ره) در اين سخنان به صراحت بر وجود مميزي قبل از چاپ تاكيد دارند و توجه به تاريخ اين بيانات يعني سال ۵۹ كه جمهوري اسلامي در سال‌هاي ابتدايي تاسيس خود بوده است و سياستهاي مختلف نظام در بخش‌هاي گوناگون در حال تدوين بوده است، بر حكومتي بودن اين فرمايشات دلالت دارد.



رهبر انقلاب: بايد جلوِ كتابهاى مضرّ را گرفت

اما علاوه بر بنيانگذار انقلاب اسلامي، مقام معظم رهبري هم بر مسئله مميزي قبل از چاپ بارها تاكيد كرده‌اند كه براي نمونه به بخشي از بيانات ايشان در پايان بازديد از نمايشگاه بين المللي كتاب تهران در اردیبهشت ۱۳۷۷ اشاره مي‌كنيم:

«من به آقايان مسئوولان مسائل فرهنگى هم دائماً اين نكته را گفته‌ام و باز هم مى‌گويم كه ما بايستى بدانيم يك دولت، همچنان كه نسبت به بسيارى از امور مردم مسؤول است - كلكم مسؤول عن رعيته - مسؤول وضع معيشتشان، وضع اقتصادشان، وضع سياستشان، وضع فرهنگشان، وضع تحصيلاتشان، وضع بهداشتشان؛ مسؤول وضع ذهنشان هم هست. يعنى اگر ديديم كه فرضاً در جامعه‌ى ما كتابى هست كه هنرش فقط اين است كه احساسات جنسى را در جوانان تحريك كند، اين مضرّ است. اين را نمى‌شود به عنوان اين‌كه يك فرآورده‌ى فرهنگى است، آزاد بگذاريم كه هر كه خواست، توليد و عرضه كند؛ نه، اين بحثِ خواست نيست؛ مثل مواد مخدّر است. مواد مخدّر هم خيلى طالب دارد. خيليها هستند كه اگر شما مواد مخدّر را به آنها داديد، استقبال مى‌كنند و مصرف مى‌كنند؛ اما بعد كه معتاد شدند، شما را لعنت مى‌كنند. خيليها هستند كه اگر مواد مخدّر را از آنها بگيريد، ممكن است با شما دست به يقه هم بشوند؛ ولى بعد كه با اين كار توانستند از آن بيمارى نجات پيدا كنند، شما را دعا خواهند كرد. بنابراين، خواست، يك امر مطلق نيست؛ آن خواستى كه بر طبق مصلحت است، مطلوب است. تشخيص مصلحت هم به عهده‌ى آن كسى است كه مسؤول است.

...به نظر من در باب نظريه‌پردازى نبايد محدوديتى وجود داشته باشد. بيشتر بايستى براى نقد و ارزيابى و جدا كردن سره از ناسره همّت شود؛ اما در زمينه‌ى كار عملياتى، بايد جلوِ كتابهاى مضرّ را گرفت. ما كتاب عملياتى داريم. كتاب عملياتى اين است كه عملاً يك نفر را دچار مشكل مى‌كند؛ مثل همان احساسات جنسى كه اوّل گفتم. اين‌جا بحث نظريه نيست. اين كسى كه خواند، خودش به طور طبيعى تحت تأثير قرار مى‌گيرد. جلوِ اين را بايد گرفت؛ اين اصلاً چيز قابل نقدى نيست. اين ملاك است؛ يعنى آن نوشته‌اى كه وقتى وارد بازار فرهنگ شد، مشغول عمليات مى‌شود و قابل اين نيست كه به آن جواب داده شود، مضرّ است و بايستى جلوش را گرفت.»


خلاف قانون بودن، اولویت نداشتن در فهرست مشکلات مبتلا به صنعت نشر کشور و همچنین مغایرت صریح با نظرات امام خمینی و رهبر معظم انقلاب سه دلیلی است که محمدرضا سرشار درباره بحث‌هاي اين روزها درباره حذف مميزي به آن اشاره مي‌كند.

در پايان بايد گفت كه علي رغم اينكه حذف مميزي خلاف سخنان امام خميني و رهبر معظم انقلاب و مغاير با قانون مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي است، مشخص نيست چرا از طريق برخي مديران فرهنگي به آن دامن زده شده و عملاً فرصت فضاسازي به جمع محدودي از نويسندگان، ناشران و رسانه‌هاي داده مي‌شود؟

خط نيوز