خط نيوز - ماهی گیری اردوغان در آب گل‌آلود اوکراین

شاخص‌ها نشان می‌دهد که در سایه درگیری روسیه در بحران اوکراین، بازیگران خارجی همچون آمریکا و ترکیه در سوریه قصد تجدید قوا و نقش‌آفرینی مجدد جهت تحقق اهداف شکست‌خورده خود را دارند.

به گزارش الف، بعد از آغاز جنگ روسیه و اوکراین و پیامدهای که در سراسر جهان داشت، کارشناسان ارزیابی می‌کنند که در خاورمیانه و در سطح امنیتی، سوریه بیشترین تاثیرپذیری را از این بحران داشته باشد و علت آن به رابطه نزدیک این کشور با مسکو برمی‌گردد؛ روابطی که هم‌زمان با آغاز بحران سوریه در سال 2011 تعمیق شد و روسیه در کنار ارتش سوریه و محور مقاومت به ویژه نیروهای ایرانی نقش پررنگی در شکست تروریسم ایفا کرد. در چارچوب همین روابط نزدیک، در جریان بحران اوکراین، دمشق یک موضع کاملا دفاعی از مسکو اتخاذ کرده است. اما در این بین بازیگران خارجی همچون آمریکا و ترکیه که اهداف متعددی در سوریه دنبال می‌کنند قصد دارند از بحران اوکراین به عنوان فرصتی جهت اجرای برنامه‌های خود در سوریه بهره‌برداری کنند؛ به طوری که در وهله نخست آمریکا بعد از ناکامی در شکست روسیه در اوکراین، به دنبال ضربه زدن به مسکو در سوریه است و در همین چارچوب طی چند ماه گذشته ابعاد اشغالگری واشنگتن در این کشور و حمایت از مخالفان نظام دمشق گسترده‌تر شده است. اما در طرف دیگر ترکیه قرار دارد که امیدوار است بتواند از آب گل‌آلود بحران اوکراین، در سوریه ماهی بگیرد. همچنین جنگ اوکراین موجب برجسته‌تر شدن اختلافات میان گروه‌های مختلف سوری شده؛ در شرایطی که دولت دمشق به طور کامل از عملیات روسیه در اوکراین حمایت می‌کند، کردهای شمال سوریه (تحت حمایت واشنگتن) موضعی مخالف دارند و احساس می‌کنند با شکست روسیه در اوکراین، موقعیت مسکو در سوریه نیزبه خطر افتاده و آمریکا می‌تواند وارد عرصه شود. در این میان شاخص‌ها نشان می‌دهد که ترکیه بیش از هر طرف دیگری قصد نقش‌آفرینی در سوریه را دارد و حتی برخی ارزیابی می‌کنند که ممکن است آنکارا در اندیشه حمله به شمال این کشور باشد. در همین راستا طی هفته‌های گذشته تحرکات مشکوکی از جانب عناصر وابسته به ترکیه در شمال استان حلب مشاهده می‌شود. اخیرا «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرده که قصد دارد عملیاتی علیه نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) آغاز کند. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود که درگیری‌های نظامی مجددا به عرصه سوریه و به ویژه در مناطق کردنشین برگردد. دو هفته قبل بود که شبه نظامیان وابسته به آنکارا در سوریه اقدام به برگزاری یک رژه نظامی کرده و فرماندهان آنها اعلام کردند قصد دارند قدرت رزمی خود را به نمایش بگذارند. ترکیه که بر مناطق گسترده‌ای در شمال سوریه مسلط شده، سعی دارد کنترل شهرهای تل رفعت، منبج و کوبانی را از دست نیروهای قسد خارج کند. سابقه عملیات‌های نظامی ترکیه در سوریه همچون «سپر فرات»، «شاخه زیتون» و «چشمه صلح» و «سپر بهار» که با سوءاستفاده از وضعیت متشنج این کشور بعد از بحران تروریسم و جنگ داخلی انجام گرفت نشان می‌دهد که آنکارا سیاست فرصت‌طلبی خود را کنار نگذاشته و اکنون تلاش دارد از بحران اوکراین برای بازگرداندن درگیری‌ها به سوریه استفاده کند. درواقع ترکیه طی همه این سالها روسیه را مهمترین مانع برای رسیدن به اهداف خود در شمال سوریه می‌دید و بعد از استقرار نظامیان مسکو در این کشور جایی برای خودنمایی بازیگرانی همچون آنکارا باقی نماند. همچنین اردوغان مجبور شده بود تحت فشارهای «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه، در برابر دولت سوریه تسلیم شود. اما اکنون اردوغان احساس می‌کند که از یک‌سو مسکو با درگیری در بحران اوکراین زمان کافی برای پرداختن به تحولات سوریه را ندارد و از سوی دیگر اگر توان لجستیکی روسیه در این جنگ کاهش یابد دیگر قادر به نقش‌آفرینی موثر در سوریه نخواهد بود. اطلاعات نشان می‌دهد که بعد از آغاز جنگ اوکراین، روسیه شمار سربازان و مستشاران نظامی خود را در سوریه کاهش داده و به نظر می‌رسد این وضعیت تا مدتی نامعلوم ادامه داشته باشد. این درحالی است که ترکیه اواخر آوریل گذشته اعلام کرده بود اجازه عبور هواپیماهای حامل نظامیان روسیه از حریم هوایی خود به سوریه را نخواهد داد. درحال حاضر نیروهای عملیاتی و اطلاعاتی ترکیه با هدف سازماندهی جهت پیشروی نیروهای وابسته به این کشور در شمال سوریه وارد این منطقه شده‌اند و آنگونه که رسانه‌های ترکیه گزارش می‌دهند این نیروها قصد دارند تا منبج و تل رفعت پیشروی کنند. البته باید به این نکته توجه کنیم که همه این تحولات مربوط به بازه زمانی فعلی هستند و روسیه هنوز به شکل رسمی موضع خود را در قبال تحرکات ترکیه و آمریکا در سوریه مشخص نکرده است و توازن قوای بین‌المللی در این کشور همچنان پابرجاست. از طرف دیگر شاخص‌های موجود و همچنین دیدارهایی که میان مقامات سوری و ایرانی و روسی انجام گرفته نشان می‌دهد که اتحاد استراتژیک برای تامین منافع همه طرف‌ها همچنان پابرجاست و تدابیر لازم برای مقابله با سناریوهای احتمالی اتخاذ شده است. از آن گذشته سناریوهای بازگشت درگیری‌ها به سوریه اغلب ناشی از تحلیل‌های مربوط به تاثیر بحران اوکراین بر سوریه است و بنابراین درصورتی احتمال اجرای سناریوهای مذکور وجود دارد که جنگ اوکراین بیش از حد انتظار طولانی شود. اما اگر اردوغان با تصور ضعیف شدن موقعیت مسکو در سوریه قصد تنش‌آفرینی در این کشور را داشته باشد مشخص نیست متحمل چه پیامدهایی شود؛ زیرا همانطور که اشاره شد محور متحد سوریه از مدت‌ها قبل تدابیر لازم در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است.