صدا و سیمای جمهوری اسلامی نزدیک به یک سال است با بحران مالی مواجه است. دولت دهم در سال پایانی استقرارش در جدال با مدیران رسانه ملی اقدام به کاستن بودجه سال ۹۲ این نهاد کرد. پس از این اقدام دولت دهم، صدا و سیما با مشکلات مالی فراوانی مواجه شد اما این افق برای مدیران رسانه ملی وجود داشت که با تغییر دولت، مشکلات مالی صدا و سیما مرتفع خواهد شد. رئیس دولت یازدهم در مناظره‌های انتخاباتی به حوزه مدیریتی رسانه ملی از همان ابتدا واکنش نشان داد و پس از به قدرت رسیدن، اطرافیان وی رسانه ملی را مورد هجمه و انتقاد قرار دادند. اطرافیان دولت روی موضوع عدم هماهنگی میان دولت و عملکرد رسانه ملی تاکید داشتند. هجمه‌های دولتی با انتقادات صریح ترکان درباره واگذاری اراضی نمایشگاه بین‌المللی تهران به سازمان صدا و سیما آغاز شد و در ۳ ماه استقرار دولت، رسانه ملی تقریبا تمام سعی خویش را به کار بست تا معضلات اقتصادی این نهاد سبب تغییر رویکرد در مواجهه با دولت‌ نشود اما عدم یاری‌رسانی دولت سبب شد صدا و سیما پس از چندی در مقابل دولت دست‌ها را به نشانه تسلیم بالا ببرد و در جهت تعامل اجباری تبليغاتي با کارگزاران فرهنگی‌ـ‌سیاسی دولت یازدهم گام بردارد. این اتفاق در حالی افتاد که اگر بودجه سازمان صدا و سیما (افزایش و کاهش) در حوزه اختیارات دولت نباشد، قطعا رسانه ملی در مواجهه با هر دولتی به صورت مستقل‌تری عمل خواهد کرد و مجبور نخواهد شد طبق سناریوی از پیش نوشته دولتی‌ها عمل کند. نمونه مصداقی که رسانه‌های داخلی به آن واکنش نشان دادند به گفت‌وگوی اخیر رئیس دولت باز‌می‌گردد. رسانه ملی مجبور شد در آخرین گفت‌وگوی رئیس دولت با رسانه ملی، مجریان گزینشی (با سوالات فرمایشی) را رهسپار این برنامه کند تا به این صورت از دولتمردان نورسیده دلجویی کند، هرچند چنین دلجویی آنطور که به نظر می‌رسد مطلوب مدیران رسانه ملی نیست. با این ترفند دولتی‌ها، رسانه ملی از رسالت اصلی خویش در مواجهه با دولت و برآورده شدن مطالبات مردمی دور خواهد ماند اما دولتی‌ها خواهان بی‌واکنشی رسانه ملی در مقابل تصمیمات کلان دولتی و صرفا خواستار رپرتاژ رسانه‌ای هستند.

کاهش بودجه، شوک بزرگ سال ۹۲

میزان بودجه صدا و سیما در سال ۹۲ (توسط دولت دهم) از ۱۶۲۲ میلیارد تومان (میزان بودجه سال ۹۱) به ۹۰۵ میلیارد تومان تقلیل یافت. این اتفاق سازمان صدا و سيما را با بحراني غيرمنتظره مواجه ساخت. معاونت سیما (در نشست نوروزی سال ۹۲ با اصحاب رسانه) اعلام كرد: دولت دهم تقریبا ۵۰ درصد از بودجه سازمان صدا و سیما کاسته است و سازمان با يك بحران جدي مواجه است. پس از کاهش بودجه رسمی، برخی منابع آگاه گفتند، دولت دهم مكلف شده بود ماهانه ۱۴ میلیارد تومان به صدا و سیما پرداخت کند.

دولت دهم ماه اول پس از این ابلاغ رسمی ۷میلیارد تومان و در ماه بعدی تنها ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به صدا و سیما پرداخت کرد و البته این روند در دولت یازدهم برای یاری رساندن به رسانه ملی متوقف ماند. این در شرایطی است که در قانون بودجه سال ۹۲ قید شده بود ۷۲ میلیارد تومان بودجه ویژه هم بايد برای تحقق هدف‌های استراتژیک مانند «تولید ملی و حمایت از سرمایه ایرانی» پرداخت شود اما اطلاعات تکمیلی نشان می‌دهد تا پایان ماه هشتم سال میزان مقرری دریافتی ماهانه سازمان صدا و سیما همچنان پرداخت نشده و مشخص است تصمیمات اتخاذ شده از جانب دولت دهم، توسط دولت یازدهم همچنان ادامه دارد. در سوی دیگر دولت یازدهم توقع دارد خدمات رسانه‌ای سازمان صدا و سیما را تحت اختیار داشته باشد تا در صورت عدم محقق شدن وعده‌های کلیدی، حجم انتقادات رسانه‌ای را کنترل کند. پرواضح است این تلاش در قالب انتقادات مختلفی از جانب رئیس دولت و اطرافیانش نسبت به رسانه ملی به صورت مستمر مطرح می‌شود و عدم حمایت مالی از رسانه ملی دستاویزی می‌شود تا رسانه ملی در مقابل دولت تسلیم شود اما تجربه دولت نهم نشان داده که به هیچ‌وجه تعاملات میان رسانه ملی و دولت نباید یکسویه‌ باشد.

رسانه ملی مجبور به تسلیم شد؟

روابط عمومی سیما اخیرا اعلام کرده است با هدف حمایت همه‌جانبه از دولت، پرهیز از سیاه‌نمایی، یکسونگری و تبیین اقدامات دولت یازدهم برنامه‌های متنوعی در شبکه‌های سیما روی آنتن خواهد رفت. به گزارش روابط عمومی سیما، هر یک از شبکه‌های سیما با توجه به ماموریت و گروه مخاطبان خود در انعکاس فعالیت‌ها و برنامه‌های دولت یازدهم تلاش می‌کنند تا گوی سبقت را از یکدیگر بربایند. کافی است به عبارت‌هایی که روابط عمومی سازمان اعلام کرده دقت بیشتری داشته باشیم تا بازتاب این تسلیم یکسویه به دلیل مشکلات متعدد مالی بیشتر به چشم‌ آید و در این رهگذر به هیچ عنوان نمی‌توان سازمان صدا و سیما را مقصر برشمرد. براساس گزارش اداره کل اطلاعات و برنامه‌ریزی معاونت سیما، شبکه یک سیما اختصاص گروهی ویژه برای پوشش تصویری بازدیدها و سخنرانی‌های رئیس قوه مجریه را در دستور کار قرار داد. به همین منظور دعوت از وزرا و مسؤولان عالیرتبه در اولویت برنامه‌های مختلف شبکه اول سیما قرار خواهد گرفت تا فرصت اطلاع‌رسانی اهداف و برنامه‌های مختلف در اختیار دولت یازدهم قرار گیرد. در ضمن روابط عمومی سیما اعلام کرده است برنامه‌های سیما به‌گونه‌ای طراحی و پخش می‌شود که توجه به دغدغه‌های مردم و مسؤولان با پرهیز از افراط و تفریط از رویکردهای اصلی برنامه‌سازی در آن لحاظ شود. همچنین برنامه پربیننده مناظره به منظور فرآیند حل مسائل در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و... با دعوت از مسؤولان مربوط تلاش می‌کند فارغ از مطالبات مردم نمایشی رسانه‌ای باشد. طی فراخوان همیاری صدا و سیما با دولت مقرر شده شبکه دو سیما به عنوان شبکه زندگی، در برنامه‌هایی مانند «جعبه سفید»، «روز از نو»، «عصر خانواده» و «زنده‌باد زندگی» بویژه در ایام هفته دولت به تبیین رویکردهای مثبت دولت در حوزه‌های اجتماعی پرداخته و شبکه ۳ در حوزه فرهنگ و ورزش رویکردهای متفاوت دولت را به نمایش گذارد. در بخش‌های جدید سازمان مقرر شده است که حتی برنامه‌هایی نظیر «شب آفتابی»، «تهران ۲۰» و «در استان» معضلات اجتماعی - اقتصادی را پوشش ندهند و سعی کنند ویژگی‌های دولت یازدهم را تشریح کنند. حتی شبکه‌های غیررسمی مثل شبکه مستند موظف شده‌اند با رویکرد تبلیغاتی دستاوردهای صنعتی دولت یازدهم را به تصویر درآورند و به انعکاس اقدامات موثر دولت در زمینه صنعت اشاره کنند. شبکه نمایش نیز ملزم شده است در بسته‌های جذاب ۲۴ ساعته لحظاتی مفرح و شاد برای بینندگان خود تدارک ببیند و به دنبال تحقق شعار سال و حمایت از سیاست‌های اقتصادی دولت جدید با پخش تیزرهای مناسب از دولت و سیاست‌هایش حمایت کند. طی خبری که در روزهای اخیر منتشر شده، ضمن تغییر رسالت برنامه‌های رسانه ملی- که مشخص است برای تقویت بودجه صورت پذیرفته است- این رسانه موظف است مثل روزنامه‌های زنجیره‌ای مداح دولت باشد اگرنه خبری از بودجه نیست، از این رو بیش از ۳۰۰ ساعت برنامه‌های شبکه‌های مختلف سیما به تبیین فعالیت‌های دولت یازدهم اختصاص خواهد یافت. به گزارش روابط عمومی سیما، به منظور اطلاع‌رسانی صحیح و دقیق از برنامه‌ها و اقدامات دولت یازدهم، شبکه‌های مختلف سیما، پوشش کامل سخنرانی‌ها و سفرهای رئیس قوه مجریه را در دستور کار خود قرار دادند. همچنین تمام شبکه‌های سیما با دعوت از اعضای هیات دولت، مدیران و شخصیت‌های مرتبط با طرح‌های دولت یازدهم در برنامه‌های پربیننده و اصلی‌ترین شبکه‌های خود این فرصت را در اختیار مسؤولان قوه مجریه قرار دادند تا بدون واسطه برنامه‌های دولت جدید را برای عموم مردم تشریح کنند. حال باید از دولتمردان پرسید تشریح برنامه‌ها آیا نیاز به عملیاتی شدن دارد یا تبیین رسانه‌ای؟ گفتنی است در طول صد روز تصدی دولت یازدهم؛ شبکه‌های سیما بیش از ۳۰۰ ساعت از آنتن خود را به مسؤولان عالیرتبه دولتی اختصاص داده‌اند تا علاوه بر تشریح کارشناسانه برنامه‌های دولت جدید، موانع و مشکلات پیش رو را با مردم در میان گذارند. از ۳۰۰ ساعت برنامه‌های مختلفی که در اختیار دولتمردان قرار گرفته است بیش از ۸۸ درصد از برنامه‌های یاد شده به صورت زنده روی آنتن شبکه‌ها رفته است.

مسؤولان و دست‌اندرکاران قوه مجریه در طول ۱۰۰ روز فعالیت دولت یازدهم به بیش از ۳۶۵ برنامه تلویزیونی دعوت شدند. وزرا، مسؤولان و مدیران دولت یازدهم با حضور گسترده در برنامه‌های زنده شاخص و پربیننده شبکه‌های سراسری به تشریح برنامه‌های قوه مجریه با محوریت اقتصاد، سیاست، مسائل اجتماعی و فرهنگی و رویکردهای علمی و آموزشی پرداختند. گفتنی است بیشترین حضور دولتمردان با آمار ۳۵ درصد در برنامه‌های اقتصادی بوده و پس از آن به ترتیب مسائل اجتماعی (۲۶درصد)، سیاسی(۲۱ درصد)، علمی ـ آموزشی (۱۰ درصد) و فرهنگی (۸ درصد) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. آیا این میزان برای دولت تازه استقرار یافته کم بوده که مطالبه بیشتری از رسانه ملی دارد؟ با این حال روزنامه‌های زنجیره‌ای و مسؤولان دولت یازدهم همچنان دست از انتقاد در مواجهه با رسانه ملی برنخواهند داشت و با تحت فشار قرار دادن مدیران رسانه ملی از طریق در اختیار قرار دادن بودجه استراتژیک ۱۴ میلیاردی و تعویق اقساط بودجه مصوب سال ۹۲ مطالبات بیشتری از رسانه ملی خواهند داشت. آیا ۳۰۰ ساعت در اختیار داشتن آنتن رسانه ملی و دعوت شدن مدیران دولت در ۳۶۵ برنامه تلویزیونی آمار قابل توجهی نبوده که دولت هنوز از تحت فشار قرار دادن رسانه ملی دست برنمی‌دارد؟ اخیرا در یکی از روزنامه‌های صبح اعلام شده بود بدهی صدا و سیما به برنامه‌سازان از مرز ۴۳۰ میلیارد عبور کرده است و دولتی‌ها به تنگناهای مالی رسانه ملی اشراف دارند و از این زاویه مدیران رسانه را تحت فشار قرار می‌دهند.

خط نيوز