خط نيوز - تدبیری بیندیشیم تا این لذت از بین نرود

در دوران کرونایی که بسیاری از رویدادهای فرهنگی میان برگزار شدن و نشدن یا شکل برگزاری، دچار تردید بودند، ستاد برگزاری جشنواره نمایش عروسکی ترجیح داد همه دو دلی‌ها را کنار بگذارد و به جای اینکه منتظر تصمیم‌های ستاد مقابله با کرونا بماند، این جشنواره را در فضای مجازی برپا کند. حالا این جشنواره به پایان رسیده، کارها دیده شده و واکنش مخاطبان هم مشخص شده است. به همین دلیل سراغ چند تن از کارگردان‌های شرکت‌کننده در جشنواره رفتیم و دیدگاه‌های آنان را جویا شدیم. همه آنها اما بر این نکته تاکید دارند که هیچ چیزی جای اجرای زنده تئاتر را نمی‌گیرد. آنچه در ادامه می‌خوانید، گپ و گفت ایسنا با چند تن از شرکت‌کنندگان است. دست تماشاگر باز بود فاطمه (ریحانه) باغبادی که با نمایش «یه گوله ماه نقره‌ای» در بخش کودک و نوجوان جشنواره شرکت دارد، می‌گوید: اول که بحث فضای مجازی مطرح شد، خیلی راضی نبودم ولی بعد از پخش آثار جشنواره متوجه شدم شیوه خوبی است. بویژه برای گروه‌های خارج از تهران که در دوره‌های قبلی به سختی می‌توانستند کارهای جشنواره را ببینند. او یادآوری می‌کند: به جز این در دوره‌های قبلی گاهی ساعت اجرای نمایش‌هایی که علاقه‌مند به تماشای آنها بودیم، تداخل می‌کرد و به ناچار باید یک نمایش را انتخاب می‌کردیم ولی در این دوره دست تماشاگر باز بود و فرصت زیادی برای دیدن کارها داشت. باغبادی درباره ارزیابی فیلم نمایش خودش هم توضیح می‌دهد: خودم فیلمبرداری نکردم و اگر این کار را کرده بودم، شاید فیلم با کیفیت‌تری تهیه می‌شد. ما عین اجرای زنده فیلمبرداری کردیم یعنی بدون کات دادن ولی کسانی که کات داده بودند، فیلم‌های بهتری به دست آورده بودند. او که نمایش خود را برای گروه سنی کودک اجرا کرده است، درباره جذب تماشاگر این گروه سنی می‌گوید: سعی کردم رنگ و لعاب بیشتری به کار بدهم با استفاده از موسیقی، مخاطب را پای اجرا بنشانم ولی نمی‌دانم نظر تماشاگران کودک چه بوده است. باغبادی درباره اجرای صحنه‌ای این نمایش نیز می‌گوید: اگر این کار زنده اجرا می‌شد، حتما بازخورد بهتری می‌داشت چون ارتباط بدون واسطه با تماشاگر همیشه نتیجه بهتری دارد بخصوص که نمایش من با ترکیبی از عروسک و بازیگر اجرا می‌شد ولی در فضای مجازی، بازیگران را حذف کردم چون حسم این بود که عروسک‌ها باید بیشتر دیده شوند. با این حال بسیار مشتاقم و امید دارم که همین نمایش را در قالب کار زنده روی صحنه ببرم. همه در حال تجربه‌اندوزی بودیم اما آرین ناصری مهر که با نمایش «چطور برگردم خونه» در بخش خردسال این دوره از جشنواره حضور داشته است، می‌گوید: یکسری انتقادات به شکل برگزاری جشنواره در فضای مجازی منتشر شد که من هم می‌پذیرم چراکه تئاتر یعنی اجرا زنده ولی برگزاری جشنواره را در فضای مجازی به عنوان اتفاقی مثبت تلقی می‌کنم زیرا می‌دانم هدف برگزارکنندگان، روشن نگه داشتن چراغ نمایش عروسکی است و برگزاری جشنواره به این شکل به هیچ عنوان کار راحتی نبوده است و می‌دانم اگر جشنواره به شکل حضوری برگزار می‌شد، ستاد برگزاری آن، کمتر به زحمت می‌افتادند. ولی در این شیوه ناچار شدند کارها را فیلمبرداری کنند و با اصناف دیگری وارد همکاری شوند و ... او که به عنوان مربی تئاتر در آموزشگاه‌ها و مدارس فعالیت دارد، ادامه می‌دهد: به دلیل همین فعالیت، می‌دانم بچه‌ها در این مدت به فضای مجازی عادت کرده‌اند. ضمن اینکه بسیاری از دوستان هنرمند تلاش کردند در این دوره کرونایی با اجراهای لایو اینستاگرامی و شیوه‌های دیگر، تئاتر را زنده نگه دارند. این کارگردان اضافه می‌کند: نمایش ما روز اول فیلمبرداری شد و هم ما و هم دوستان تجربه کمتری داشتیم. شاید اگر روزهای بعدی فیلمبرداری می‌کردیم، کارمان پخته‌تر و با کیفیت‌تر می‌شد. به هر حال این حد ریسک، قابل پذیرش است. دوستان جشنواره هم که از فضا نیامده‌اند. همه ما در حال تجربه‌اندوزی بودیم. ناصری مهر ادامه می‌دهد: برای ارایه تئاتر در فضای مجازی نیاز به فیلمبرداری خاص و دکوپاژ و ... داریم. قبلا این نوع کارها را به عنوان فیلم تئاتر می‌شناختیم. در آن تجربه‌ها، گروه فیلمبرداری چندین بار کار گروه نمایشی را دیده بود و به آن تسلط داشت ولی در شکل فعلی، سختی‌هایی بود و اگر بخواهیم بعدا این رویه را ادامه بدهیم، باید برایش تدابیری بیندیشیم. ناصری مهر تاکید می‌کند: قطعا به اجرای زنده فکر می‌کنم. هرچند در دوران کرونایی، گروه‌های سنی کودک و خردسال قدری به فضای مجازی خو گرفته‌اند ولی از بین رفتن حس و حال تئاتر، اجراگران و مخاطبان را اذیت می‌کند. این مربی درباره دشواری‌های تئاتر برای مخاطب خردسال توضیح می‌دهد: همه گروه‌های سنی ویژگی‌های خود را دارند . چون مربی خردسال و کودک هستم، طبیعتا گرایشم اجرای تئاتر برای همین گروه‌های سنی است. من نمایش خود را بر اساس داستانی اجرا کردم که برای خردسالان بسیار جذاب است و فکر کردم این قصه به شکل تئاتر هم برایشان جالب و شگفت‌انگیزخواهد بود. یک خیمه‌شب بازی آپارتمانی رضا فقیهی، کارگردان نمایش «آدم‌های با فرهنگ» که در بخش فضای باز جشنواره حضور دارد، نیز معتقد است: تئاتر چه در قالب کار محیطی و چه در قالب اجرای صحنه‌ای طبعا با مخاطب معنا پیدا می‌کند ولی ممکن بود جشنواره به دلیل کرونا لغو شود بنابراین بردن آن به فضای مجازی در این شرایط، اتفاق خوبی بود. هرچند مشخص نیست چند تماشاگر کارها را می‌بینند. او که خود در پی اجرای زنده این نمایش است، درباره دیگر کارهای جشنواره امسال می‌گوید: سطح کیفی کارها خوب بود و نشان می‌داد به سمت تخصصی‌تر شدن می‌رویم. فقیهی با اشاره به اینکه پیش از شروع کرونا قرار بود بخشی به عنوان فضای مجازی در فراخوان این دوره جشنواره گنجانده شود، یادآوری می‌کند: این ایده دبیر مرحوم جشنواره خانم گلزار محمدی است و حتی بعد در دوران پساکرونا هم باید حفظ شود چون فضای مجازی نقش مهمی پیدا کرده و در زمینه نمایش عروسکی می‌تواند مفید باشد. این کارگردان درباره کار خودش نیز توضیح می‌دهد: گرچه شیوه اجرایی ما به خیمه شب بازی بسیار نزدیک است، ولی قصه کاملا بروز است و در آپارتمان می‌گذرد. امیدوارم روح گلزار از اجرای بچه‌ها راضی باشد فاطمه جلیلی معز که با نمایش «دستمال من زیر درخت آلبالو گم شده» در این دوره از جشنواره حضور دارد، دیگر کارگردانی است که با او هم صحبت می‌شویم. او که نمایش خود را با همسر و فرزندش آماده کرده، می‌گوید: به دلیل شرایط موجود، نمایش را به صورت خانوادگی آماده کردیم و خوشبختانه مشکلی پیش نیامد و بازخورد خوبی هم از اجرای‌مان در فضای مجازی گرفتیم ولی جادوی صحنه و حسی که تماشای تئاتر دارد، با هیچ چیزی قابل قیاس نیست. او با قدردانی از ستاد برگزاری جشنواره ادامه می‌دهد: آنها کوشیدند نفس تئاتر عروسکی برقرار بماند اما متاسفانه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان برگزار نشد. تعطیلی هر جشنواره به ضرر بدنه تئاتر است که درآمدشان از این راه تامین می‌شود و علاقه‌شان هم همین حوزه است. جلیلی معز با اشاره به بازی پسر 8 ساله‌اش در این نمایش اضافه می‌کند: شاید حضور او سبب شد تماشاگران کودک بهتر با کار ارتباط برقرار کنند. این کارگردان درباره برگزاری جشنواره در فضای مجازی توضیح می‌دهد: اتفاق خوبی بود ولی اصولی دارد که باید رعایت شود به این معنا که باید فیلمبرداری تخصصی داشته باشیم و چارچوبی طراحی کنیم تا حس و حال دیدن سریال به مخاطب دست ندهد. او یادآوری می‌کند: دوره‌های گذشته همیشه اقشاری بودند مانند افراد معلول که یا امکان حضور در جشنواره را نداشتند یا به سختی می‌توانستند نمایش‌ها را ببینند ولی برگزاری جشنواره در فضای مجازی سبب شد آنها هم راحت‌تر از قبل بتوانند تماشاگر کارها باشند. بنابراین بخش فضای مجازی در کنار اجراهای حضوری تئاتر خوشایند است منوط به اینکه تدابیری برایش داشته باشیم تا لذت تئاتر از بین نرود. او ادامه می‌دهد: در این دوره، کارهایی که در تهران فیلمبرداری شده بودند، به دلیل امکانات و شناخت بیشتری که وجود داشت، کیفیت بالاتری داشتند و این موضوعی است که در دوره‌های بعدی باید مد نظر داشته باشیم. جلیلی معز در پایان با قدردانی از ستاد برگزاری جشنواره، از گلزار محمدی، دبیر فقید این جشنواره یاد می‌کند و می‌گوید: امیدوارم روح گلزار عزیز از اجرای بچه‌ها شاد باشد. انتهای پیام