خط نيوز - تابستان روشن با مدیریت هوشمند وزارت نیرو/ وقتی کاسبان برجام نگران ناترازی تامین برق می‌شوند!

پس از یک دهه بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت برق

تابستان روشن با مدیریت هوشمند وزارت نیرو/ وقتی کاسبان برجام نگران ناترازی تامین برق می‌شوند!

خط قرمز وزارت نیرو خاموشی در بخش خانگی است و تابستان پارسال و امسال با وجود اوج‌گیری مصرف برق در کشور هیچ‌گونه خاموشی را شاهد نبوده‌ایم.

به گزارش خط نیوز به نقل از جهان نيوز: عواقب بیش از یک دهه بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت برق گریبان همه را گرفته است، از بخش خانگی و صنعتی گرفته تا دولت و مسئولان وزارت نیرو که از ماه‌های آغازین امسال، نگران بیدار شدن غول خاموشی در تابستان بودند. بر اساس آمار، بخش خانگی در تابستان امسال بیشترین همکاری را با وزارت نیرو داشته است، به طوری که تا دوم مردادماه سال‌جاری ۲۵ میلیون قبض برای مشترکان خانگی صادر شده و از این تعداد ۹ میلیون قبض معادل ۳۵ درصد کل قبوض مشمول پاداش صرفه‌جویی برق شده‌اند. علاوه بر این در پایتخت نیز از هر دو خانه، یکی پاداش صرفه‌جویی برق گرفته است. به گفته کارشناسان صنعت برق، سرمایه‌گذاری اندک در صنعت برق در طول یک دهه اخیر موجب ناترازی تولید نسبت به مصرف شده است، به ویژه اینکه امسال به دلایلی نظیر افزایش یک تا دو درجه‌ای دما در پیک تابستان و همچنین رشد معمول ۵ درصدی سالانه میزان مصرف نسبت به سال گذشته، شرایط سخت‌تری را پیش روی شهروندان و صنایع قرار داده است. به گزارش جوان، دولت در سال گذشته با انتقال خاموشی‌ها از بخش خانگی به صنعت و تخصیص مشوق‌هایی برای مصارف خانگی توانست میزان مصرف و تولید برق را مدیریت کند، هر چند کارشناسان معتقدند تکیه بیش از اندازه دولت بر مدیریت مصرف به جای مشوق‌های سرمایه‌گذاری در بخش تولید هیچ‌گاه علاج عقب‌ماندگی تولید برق نیست و دولت صرفاً باید از این گزینه در کنار سایر راهکار‌ها از جمله سودآوری طرح‌های نیروگاهی، تغییر قیمت خرید تضمینی برق، راه‌اندازی بورس انرژی واقعی و توجه به پرداخت مطالبات و تعهدات به طور همزمان برای جبران عقب‌ماندگی در این بخش استفاده کند، در غیر این صورت چنانچه در پنج سال آینده حتی بخش صنعت در تمام تابستان هم تعطیل شود، باز هم امکان تأمین برق بخش خانگی وجود ندارد، بنابراین دولت باید چاره‌ای اساسی برای توسعه صنعت برق بیندیشد. مدیرعامل شرکت «توسعه برق و انرژی سپهر» در این خصوص می‌گوید: دولت مردمی برنامه‌های مختلفی را برای توسعه صنعت برق ارائه کرد، اما در دو سال گذشته، منتج به سرمایه‌گذاری و ایجاد نیروگاه نشد چراکه اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به انجام تعهدات توسط وزارت نیرو در سال‌های گذشته از بین رفته است، به این معنا که قیمت برق، نحوه پرداخت‌ها و قرارداد‌های یک‌طرفه باعث شده است صنعت برق غیرسودده باشد و این در حالی است که ارزش دارایی‌های نیروگاه‌ها بسیار بالاست. مدیریت در مصرف خانگی منجر به رشد تولید در صنعت شد اهمیت مدیریت مصرف برق خانگی و مصرف بهینه انرژی در این بخش بر کسی پوشیده نیست؛ اینکه ۴۳ درصد میزان مصرف برق در اوج بار تابستان مربوط به استفاده از سیستم‌های سرمایشی است، اهمیت توجه به افزایش بهره‌وری لوازم سرمایشی و متعاقب آن کاستن از میزان برق مصرفی این وسایل را برای جبران ناترازی‌ها دوچندان می‌کند. با چنین شرایطی و بر اساس اعتقاد صاحبنظران و کارشناسان، بخش اعظمی از میزان مصرف برق در اوج بار انرژی را سیستم‎های سرمایشی به ویژه کولر‌های آبی و گازی به خود اختصاص می‌دهند و مدیریت مصرف در این حوزه علاوه بر کمک به اقتصاد خانوار می‌تواند اثرات مثبتی برای مدیریت ناترازی در فصل گرما داشته باشد. با درنظرگرفتن این امر، بی‌تردید مدیریت مصرف بخش خانگی نقش مهم و انکارناپذیری را در جبران ناترازی برق کشور داشته و به همین ترتیب تأمین برق بخش صنایع وابستگی شدیدی به میزان مصرف برق در بخش خانگی دارد. خط قرمز وزارت نیرو خاموشی در بخش خانگی است و تابستان پارسال و امسال با وجود اوج‌گیری مصرف برق در کشور هیچ‌گونه خاموشی را شاهد نبوده‌ایم و در کنار آن دولت در تأمین برق صنایع موفق‌تر از گذشته ظاهر شد، به طوری که از ابتدای امسال تاکنون تأمین برق مورد نیاز صنایع ۱۲ تا ۲۰ درصد نسبت به سال‌های گذشته رشد یافت. دربازه زمانی ۱۳ خرداد تا ۱۰ تیرماه ۱۴۰۲ (ژوئن ۲۰۲۳) رشد تولید ایران در بخش فولاد به ۴/۱۷ درصد رسید و کشور با رکوردشکنی رشد تولید از دهمین فولادساز بزرگ دنیا در سال گذشته به رتبه ۷ فولادسازان بزرگ دنیا رسید. در همین رابطه می‌توان گفت که علاوه بر تأثیر مثبت مصرف بهینه برق در بخش خانگی بر عملکرد صنایع کشور، مقایسه اقدام‌های انجام‌شده برای رفع ناترازی موجود در صنعت برق کشور بیانگر انجام کار‌های مفید و مؤثر در این باره است که اثرات مثبت خود را در زندگی مردم، کسب‌وکار، تولید کشور، تجارت، بهداشت و درمان نشان داده است. ۹ میلیون قبض مشمول پاداش صرفه‌جویی اما همکاری خوب هموطنان در سال جاری و مشارکت در طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی نتایج و دستاورد‌های خوبی را در بخش خانگی به همراه داشت، به طوری که تا دوم مردادماه سال‌جاری ۲۵ میلیون قبض برای مشترکان خانگی صادر شده و از این تعداد ۹ میلیون قبض معادل ۳۵ درصد کل قبوض مشمول پاداش صرفه‌جویی برق شده‌اند. بر اساس این گزارش، متوسط رقم پاداش برای مناطق گرمسیری کشور ۲۷۰ هزار تومان و برای مناطق عادی به ۷۵ هزار تومان به ازای هر قبض می‌رسد و مشترکانی که پاداش صرفه‌جویی برق دریافت کرده‌اند، به طور متوسط ۲۱ درصد در مصرف برق صرفه‌جویی کرده‌اند. اما بیشترین میزان پاداشی که به یکی از مشترکان خوش‌مصرف تعلق گرفت، مبلغی بالغ بر یک‌میلیون‌و ۲۵۰ هزار تومان بود که دلیل اصلی دریافت چنین پاداشی خاموش کردن کولر‌های گازی اضافی در منزل وی بوده است. همچنین در همین بازه زمانی و در پیک مصرف امسال نسبت به سال گذشته در استان خوزستان شاهد کاهش مصرف ۱۷۳ مگاواتی برق بوده‌ایم، به عبارت دیگر ۹/۱ درصد مصرف برق در این استان نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. از هر دو خانه تهرانی یکی پاداش صرفه‌جویی گرفته است همچنین به گزارش روابط عمومی وزارت نیرو، کامبیز ناظریان، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ با اعلام اینکه بالغ بر ۵۰ درصد از مشترکان خانگی شهر تهران مشمول دریافت پاداش ریالی مدیریت مصرف برق شده‌اند، می‌گوید: مجموع رقم پاداش تخصیص داده‌شده به مشترکان خانگی برق در شهر تهران که موفق شده‌اند مصرف برق خود را نسبت به سال گذشته کاهش دهند به رقم قابل توجه ۱۴۵ میلیارد تومان بالغ شده که نشان‌دهنده همکاری قابل ملاحظه تهرانی‌ها در اجرای طرح مدیریت مصرف برق در ساعات اوج بار بوده است. ناظریان تعداد قبوض مشمول پاداش را در شهر تهران حدود ۲ میلیون قبض عنوان می‌کند و می‌افزاید: میانگین کاهش مصرف برق توسط مشترکانی که مشمول پاداش شده‌اند در شهر تهران حدود ۲۵ درصد بوده است. مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ با اشاره به اینکه افزایش کلی مصرف برق در کشور تمامی رکورد‌های ثبت‌شده پیشین را شکسته است، می‌افزاید: در چنین شرایطی بدون شک همراهی مشترکان خانگی توانسته است نقشی قابل ملاحظه در کنترل شرایط مزبور و حفظ پایداری شبکه انرژی داشته باشد و این مهم همراه با تلاش‌های شبانه‌روزی فعالان صنعت برق کشور و همچنین همکاری مشترکان صنعتی و اداری، به روشن نگه‌داشتن چراغ خانه‌های هموطنان‌مان کمک کرده است. وقتی کاسبان برجام نگران ناترازی تامین برق می‌شوند! روزنامه اعتماد می‌گوید ناترازی در تامین و مصرف برق به اقتصاد کشور آسیب می‌زند. به گزارش کیهان، این روزنامه در گزارشی نوشت: «یکی از تعطیلات جدیدی که به تازگی با آن رو‌به‌رو شده‌ایم مربوط به تعطیلات دو روزه‌ای بود که سخنگوی دولت علت آن را شدت گرمای هوا اعلام کرد. اما بلافاصله پس از انتشار این خبر برای تعطیلی سراسری روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه، یک منبع آگاه در وزارت نیرو اعلام کرد علاوه‌بر شدت گرما، کاهش تولید برق هم از دلایل دیگر این تصمیم بوده است. تصویر «ناترازی در انرژی برق» را می‌توان در این آمار دید: سال 1399 به ازای هر مشترک روزانه یک دقیقه خاموشی وجود داشت و این میزان در سال 1400 بیش از 9 برابر شده و به 9.2 دقیقه رسیده است. از سال قبل خاموشی در بخش خانگی کاهش یافته، اما کمبود برق خود را به شکل تعطیلی صنایع که بخش مولد اقتصاد است، نشان داده است. یک کارشناس صنعت برق درخصوص کمبود سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه برق گفت: منابع درآمدی لازم در کشور برای تولید برق نیروگاه‌ها وجود ندارد و عدم همخوانی در نرخ‌گذاری‌ها در بخش خرید و فروش برق و اینکه قیمت خرید برق چندبرابر قیمت فروش آن شده است باعث‌شده تا سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش سوددهی کافی نداشته باشد تا جایی که امروز می‌بینیم دولت تنها یک‌هفتم قیمت برق واقعی را از مردم می‌گیرد. این در حالی است که نیاز کشور به تولید برق بسیار بالاست و با توجه به رشد 7 درصدی مصرف برق سال جاری نسبت به سال گذشته که رقم کمی هم نیست باید به فکر سرمایه‌گذاری‌های جدید بود. گرچه تعطیلی دو روزه غافلگیرانه‌ای که پشت‌سر گذاشتیم برای یک‌سری اصناف، مانند آنها که در حوزه گردشگری هستند، با رونق همراه بود، اما بخش‌هایی از اقتصاد نیز از آن ضرر کرده‌اند. تولید ناخالص داخلی ایران در تابستان سال گذشته 3448 هزار میلیارد تومان بود. اگر به اندازه تورم امسال همین رقم را در نظر بگیریم که بالاتر برود، عدد 4807 هزار میلیارد تومان به دست می‌آید. یعنی روزانه 51700 میلیارد تومان. به عبارتی در همین دو روز احتمال اینکه اقتصاد ایران بیش از 100 هزار میلیارد تومان زیان دیده باشد؛ زیاد است. هرچند این فقط یک تخمین است و در اقتصاد غیرشفاف ایران، نمی‌توان به‌طور دقیق در این‌باره پیش‌بینی داشت». در همین زمینه روزنامه سازندگی در تحلیلی نوشت: «ایران با ناترازی مصرف انرژی دست به ‌گریبان است اما دولتمردان اصرار دارند کمبودی نیست. با این حال کشور را در زمستان به بهانه آلودگی هوا (اما به‌دلیل واقعی کمبود گاز) و در تابستان بهانه گرما (اما به‌دلیل واقعی کمبود برق) تعطیل می‌کنند. ما با این کمبود آب، برق، گاز و بنزین رو‌به‌رو هستیم و زیرساخت‌های صنعتی و انرژی کشور نیازمند باز‌سازی هستند اما به‌دلیل تحریم‌ها امکان باز‌سازی وجود ندارد. دولت‌ها هر زمان با ناترازی انرژی مواجه می‌شوند، کشور را تعطیل می‌کنند. مسئله کشور فقط ناترازی برق نیست. ما کمبود گاز و آب هم داریم. به کمبود بنزین هم دوباره دچار شده‌ایم و این روند کمبود و ناترازی در همه عرصه‌های تامین انرژی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. ما با دولتی مواجه هستیم که مانع شکل‌گیری بازار است. بازار با واقعی کردن قیمت‌ها به رفتار مصرفی شکل می‌دهد. دولت‌ها هر زمان که با ناترازی انرژی مواجه می‌شوند، دکمه «تعطیلی» کشور را فشار می‌دهند و مردم را روانه خانه و منزل خود می‌کنند. از دوره کرونا به این‌سو، «تعطیل کردن کشور» به یکی از ابزارهای دم‌دست دولت‌ها تبدیل شده است و تصمیم‌گیران بدون توجه به آثار این سیاست از آن به‌عنوان آبی روی آتش استفاده می‌کنند. تنها برق نیست که گرفتار ناترازی عمیقی شده است». انتشار این تحلیل‌ها در نشریات زنجیره‌ای غربگرا در حالی است که پسرفت در زمینه تولید برق، میراث دولت آقای روحانی است که وزیر نیروی آن، نیروگاه‌‌سازی را همکاری با مافیا وانمود کرده و رد می‌نمود! دولت روحانی، پایین‌ترین رکورد توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی را در مقایسه با دولت قبل و بعد از خود داشته و بنابراین روشن است که موضوع بازدارنده تحریم با همه اهمیتش، علت اصلی کاهش تولید برق در دولت روحانی نبوده است. متاسفانه دولت سابق در زمینه توسعه نیروگاه‌ها، پایین‌ترین سهم را در مقایسه با دولت‌های قبلی داشته و به تعهدات خود طبق برنامه ششم توسعه عمل نکرده است. این در حالی است که اگر به سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» (ابلاغ‌شده در سال 92) اهتمام می‌شد، اکنون باید به شکل پایدار، مازاد تولید برق داشتیم و از صادرات آن درآمد ارزی کسب می‌کردیم. علت این عقبگرد، تعهدی است که دولت قبل در «توافق پاریس»، بدون اطلاع یا تصویب مجلس به غرب (بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز‌های گلخانه‌ای در دنیا) داد و متعهد به کاهش مصرف سوخت فسیلی و گاز‌های گلخانه‌ای شد، بی‌آنکه جایگزینی برای تامین انرژی پایدار (از جمله برق هسته‌ای و انرژی‌های تجدیدپذیر) بیندیشد. دولت روحانی در یک دوره هشت‌ساله، پسرفت در هر دو حوزه قدیمی و جدید تامین برق را پذیرفت. خانم ابتکار‌ رئیس‌ وقت سازمان محیط‌‌زیست در‌باره تعهد داده شده به غرب گفته بود: «در‌ دولت‌ یازدهم‌ با‌ برنامه‌ریزی‌ انجام ‌شده‌، حرکت‌ نزولی‌ استفاده‌ از‌ سوخت‌های‌ فسیلی به‌ویژه‌ در‌ نیروگاه‌‌ها‌ آغاز‌ شده‌ است». غربی‌ها از یک‌طرف با توافق آب و هوایی پاریس، به طرف ایرانی گفتند پالایشگاه و نیروگاه نسازید و از سوخت فسیلی استفاده نکنید؛ و از طرف دیگر، با توافق برجام، دنبال آن بودند که ایران نتواند از فناوری هسته‌ای برای تامین برق بهره‌مند شود. در حقیقت این وضعیت پسرفت دوگانه و موازی در زمینه تولید برق در حالی اتفاق افتاد که ادعا می‌شد برجام از جمله موجب رونق اقتصاد و تولید منابع انرژی در کشور خواهد شد. در همان حال وزیر نیروی دولت روحانی ادعا می‌‌کرد «ساخت نیروگاه برای ۲۰۰ ساعت، توجیه اقتصادی ندارد و زیر بار فشار مافیای نیروگاه‌سازی نمی‌‌‌روم». با وجود این میراث خسارت‌بار که موجب قطع طولانی‌مدت و بی‌برنامه برق صنایع و خانه‌ها در سال‌های 1398 و 1399 شد، دولت جدید و وزارت نیرو به‌واسطه برخی توانستند ضمن افزایش تولید، میزان مصرف را مدیریت کنند. ظرفیت‌های جدید تولید انرژی از جمله برق هم در برخی استان‌های مختلف فعال شده یا در حال طراحی و برنامه‌ریزی است.