خط نيوز - رازها و رمزهای سوریه

درگیری داعش و النصره با یکدیگر از یک سو و درگیری این دو با عناصر ارتش آزاد به خوبی نشان داد که شکاف های عمده ای میان کشورهای مخالف اسد وجود دارد.

بحران سوریه به یک تابلو منطقه ای تبدیل شده است نه به این معنا که سوریه در منطقه ای از دشمن قرار گرفته و نیز نه به این معنا جبهه داخلی سوریه یک جبهه واقعی منطقه ای است. در منطقه ما نیمی از سواحل خلیج فارس تا سواحل شمالی مدیترانه اکثر کشورها و دولت های آن ها با سوریه و دولت آن در مواجهه فعال با تروریزم هماهنگ هستند و مقاومت دولت را در برابر این جریان تحسین می کنند، در حال حاضر بجز دولت های عربستان، ترکیه و رژیم صهیونیستی، سوریه با یک مخاصمه منطقه ای مواجه نیست. در عین حال وقایع سوریه بسیاری از رازهای منطقه ای را افشا کرده است. وقایع سوریه به خوبی نشان داد که عربستان سعودی به دلیل عملکرد ضدانسانی اش در شرایط رو به شکست و انزوا قرار گرفته است. سعودی ها ضمن اینکه از هر حرکتی که به سقوط دولت دمشق منجر شود، حمایت می کند در عین حال بطور خاص بعنوان مهمترین حامی «جبهه النصره» نیز شناخته می شود. جبهه النصره یک جریان تکفیری وهابی است که در عین برخورداری مالی، سیاسی و اطلاعاتی از عربستان، تحت امر رهبری القاعده ایمن الظواهری قرار دارد. «الجولانی» فرمانده این گروه حدود 4 ماه پیش در بیانیه ای رسمی و در واکنش به مواضع «ابوبکر البغدادی» رهبر شاخه عراقی القاعده اعلام کرد که تحت بیعت الظواهری قرار دارد و نمی تواند به «داعش» - دولت اسلامی عراق و شام - بپیوندد پس از آن ما شاهد شدت گرفتن درگیری ها میان داعش و النصره بودیم و خبرها بیانگر آن است که در طول این چند ماه دست کم هزار نفر از طرفین در منطقه حلب به دست یکدیگر کشته شده اند. از آن طرف حمایت سعودی از یک شاخه القاعده در عراق سبب نگرانی هایی در ترکیه، قطر، آمریکا، انگلیس و فرانسه گردید چرا که این حمایت به معنای بر هم زدن بازی و نادیده گرفتن و محوریت شورای مخالفین سوریه و شاخه نظامی آن - ارتش آزاد- به حساب می آید. درگیری داعش و النصره با یکدیگر از یک سو و درگیری این دو با عناصر ارتش آزاد به خوبی نشان داد که شکاف های عمده ای میان کشورهای مخالف اسد وجود دارد و در واقع جز درباره سرنگونی دولت دمشق، توافق دیگری میان آنان وجود ندارد و در اینجا بود که برگزاری نشست ژنو 2 در هاله ای از ابهام قرار گرفت و خود به یک نقطه اختلافی تبدیل گردید. ژنو 2 و ژنو 1 اساساً یک ابتکار آمریکایی و انگلیسی بود و دو هدف عمده را دنبال می کرد. هدف اول آن این بود که به اختلافات رو به افزایش مخالفان خاتمه داده و بار دیگر آنان را ذیل یک فرمول معین و فرماندهی واحد قرار دهد و نقطه فرمان این فرماندهی هم پنتاگون باشد. هدف دوم این بود که جدی بودن تغییر رژیم در سوریه که پس از پیروزی های وسیع ارتش سوریه در هاله ای از ابهام قرار گرفته بود را یادآوری نماید. در حالی که زمان برگزاری اجلاس ژنو 2 آبان ماه اعلام شده اما هیچ نشانه ای از کاهش اختلافات و درگیری ها میان مخالفان مسلح دولت سوریه دیده نمی شود. اختلاف نظر سعودی ها و آمریکایی ها هم به اوج رسیده و مذاکرات جان کری وزیر خارجه آمریکا با مقامات سعودی به نتیجه ای نرسیده و دولت ریاض برای اولین بار و بطور رسمی از کاهش سطح روابط عربستان و آمریکا خبر داده است. سعودی ها معتقدند از یک سو محوریت شورای مخالفین و ارتش آزاد در مذاکرات ژنو 2 به محوریت آینده ترکیه در سوریه منجر می شود و محوریت یک کشور غیرعرب در سوریه با منافع عربی سازگاری ندارد. بندر بن سلطان رئیس دستگاه اطلاعاتی عربستان که بطور کلی هدایت پرونده سوریه را از سوی ریاض در دست دارد به کری گفته است ما به همان دلایلی که نفوذ گسترده ایران در سوریه را نمی پذیریم، زیر بار نفوذ ترکیه در سوریه هم نخواهیم رفت. از سوی دیگر سعودی ها می گویند مذاکرات ژنو 2 مذاکره برای حل و فصل بحران سوریه به نفع جانشینان اسد نیست بلکه مذاکراتی است برای بازسازی وجهه مخالفان و این می تواند موفقیت دولت اسد و ایران را تحکیم بیشتری ببخشد چرا که در نتیجه این بازسازی چهره و مشروعیت، مخالفان متعهد می شوند که در روش های مواجهه با هواداران دولت سوریه، اقدامات خشن را کنار بگذارند. سعودی ها در یک جمعبندی معتقدند که آمریکایی ها هیچ طرح واقعی منسجمی برای آینده سوریه ندارند و نمی توانند برنده بحران سوریه باشند از این رو به مرور و در چند گام، دولت کنونی سوریه را بار دیگر می پذیرند و مخالفان آن را در میانه میدان رها می کنند. مواضع سعودی در مورد بحران سوریه نه فقط سبب نارضایتی غرب بلکه نارضایتی ترکیه و قطر را هم در پیش داشته و در داخل سوریه نیز با واکنش اکثر مخالفان اسد مواجه شده است این در حالی است که جدیت و اصرار عربستان بر حمله آمریکا به سوریه و اعلام رسمی پذیرش هزینه های آن نارضایتی شدیدی را در میان مسلمانان منطقه و حتی طیف هایی نظیر طالبان که از متحدان عربستان به حساب می آمدند، پدیدآورده است. امروز می توان زمزمه مخالفت با سعودی از بلندگوهای مساجد تحت حمایت سعودی در منطقه و از زبان ائمه جمعه و جماعت این مساجد شنید. این موارد بخوبی نشان می دهند که سعودی ها رو به انزوا هستند. از یک منظر دیگر تحولات سوریه حقانیت مواضع جبهه مقاومت را نشان داد. تا پیش از این از یک سو گمان می شد که ایران و حزب الله در مقابل «تغییر مسالمت آمیز» در سوریه قرار داشته و بر ادامه حیات دولت سوریه بر مبنای حفظ منافع خود تأکید دارند. بر این اساس وقتی حزب الله لبنان در یک نبرد جانانه و در طی 4 هفته هزاران عنصر ورزیده جبهه النصره و داعش را در شمال استان حمص- منطقه استراتژیک القصیر- شکست داد، مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی از آن به عبور حزب الله از خط قرمزهای خود- عدم ورود به درگیری های داخلی- تعبیر کرده و با خوشحالی از پایان یافتن اقتدار آن خبر دادند. امروز از سیطره این دو جریان تروریستی در حمص خبری نیست و ارتش سوریه با سیطره بر این منطقه مانع پشتیبانی لجستیکی و تسلیحاتی سعودی ها از طریق آب های مدیترانه و خاک لبنان می شوند. درگیری های داخلی مخالفان در سوریه و کشته شدن شمار زیادی از عناصر تکفیری سعودی نشان داد که ورود حزب الله به صحنه امنیتی سوریه برای مهار حرکت جریانی است که اگر بر سوریه حاکم شود، امنیتی برای ملت های منطقه و بخصوص مردم سوریه باقی نمی گذارد. یک نظرسنجی بیان کننده آن است که طی هفته های گذشته بر میزان محبوبیت اسد و نصرالله در منطقه افزوده شده است. سنی های منطقه در این نظرسنجی ها به نصرالله حق داده اند که برای مهار النصره و داعش وارد عمل شود. در همین هفته های گذشته گروه های زیادی از ارتش آزاد به ارتش سوریه پیوسته اند. اگر سران امنیتی تل آویو امروز به جمعبندی بنشینند حتماً جمعبندی مرداد خود را کنار می گذارند و خواهند گفت که حزب الله از خطوط قرمز خود عبور نکرد و وارد درگیری های داخلی نشد بلکه وارد یک درگیری شد که طرف مقابل آن به هیچ وجه معرف و نماینده یک جریان داخلی به حساب نمی آید. نه جبهه النصره مواضع سنی های سوریه را پشتیبانی می کنند و نه «داعش» معرف ملت های منطقه است و در این میان مقابله حزب الله با جریانهای محلی و منطقه ای القاعده نه تنها از محبوبیت آن نمی کاهد بلکه بر محبوبیت داخلی و منطقه ای آنان می افزاید و از این رو وقتی حزب الله در القصیر بر هزاران عنصر کارکشته القاعده پیروز شد، بسیاری از مخالفان نصرالله، اهمیت آن را از پیروزی تاریخی حزب الله در جنگ 33 روزه بزرگتر دانستند. آنان گفتند حزب الله با پیروزی خانه به خانه و کوچه به کوچه بر چریک هایی که از عناصر ارتش اسرائیل قوی تر می باشند، نشان داد که به راحتی می تواند مناطق شمالی فلسطین را آزاد کند و به تل آویو برسد. از یک منظر دیگر، بحران سوریه آینده مقاومت را روایت کرد. حتماً شنیده اید که دولت های سطح سوم و دوم اتحادیه اروپا گفتگوهایی را با دولت دمشق برای احیاء روابط سیاسی و دیپلماتیک انجام داده و اعلام کرده اند که به زودی دیپلمات های خود را به سوریه اعزام می نمایند و احیانا شنیده اید که همه کشورهای اروپایی، تماس های امنیتی را با دولت سوریه برقرار کرده و مخالفت خود را با تغییرات سیاسی در سوریه از طریق توسل به شیوه های قهرآمیز و یا با محوریت سیاسی کشورهای خارجی اعلام کرده اند و حتما از تماس های دولت های قطر و ترکیه با دمشق به بهانه کمک به آزادی گروگان های لبنانی و خلبان های ترکیه ای خبر دارید. این مسائل به خوبی سرنوشت بحران سوریه را به تصویر می کشند. در واقع این ها اعتراف عملی غرب به این است که قدرت تغییر حتی در یک چارچوب توافق شده بین المللی و منطقه ای را هم ندارد و در نهایت پس از حدود 30 ماه هزینه و البته تحمیل خسارت و درد به ملت مظلوم سوریه، ناچار است به عقب برگردد. این صحنه تا حد زیادی در جریان تهدیدات نظامی شهریورماه علیه سوریه به تصویر درآمد در آن مقطع آمریکایی ها نتوانستند درستی منطق و روش خود را حتی برای شرکای خود جا بیاندازند. این موضوع بعدا نه به صورت مخالفت با حمله نظامی بلکه به صورت موافقت با ادامه حیات دولت بشار اسد خود را نشان داد و البته سوریه و جبهه مقاومت حالا می تواند و باید برای برقراری روابط مجدد و بازسازی مناسبات شرایطی را تعیین کنند. البته بحران سوریه طبعا در ماه های آینده هم به نوعی تداوم پیدا می کند ولی دیگر از این حرف که بشار اسد به سقوط نزدیک شده خبری نیست. تابلو سوریه برای ما هم حامل درس هایی است: مقاومت هزینه دارد ولی میوه آن بسیار شیرین و عزت آفرین است در حالی که سازش هزینه های بسیار بیشتری دارد و میوه آن هم نوعا بسیار تلخ خواهد بود. کسانی که در مقابل ما قرار دارند با مقاومت ما قطعا عقب می نشینند ولی با کم آوردن ما حتما جری تر می شوند و به استدلال ها و التماس ها و... ما توجه نخواهند کرد و شرایط را برای ذلت بیشتر ما پیچیده تر می کنند، پس بایستیم تا از میوه های شیرین پیروزی استفاده کنیم. یادداشت کیهان/سعدالله زارعی