کد مطلب: 65321
چهارشنبه ۱۶ مهر ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۵۸
ابعاد عاطفی و معرفتی اربعین امسال را در کنار بارقه‌های فرهنگ سیاسی-تمدنی جدید ببینیم
مشتاقی و مهجوری
بی‌قرار فرارسیدن اربعین 99 بودیم. این دفعه فرق داشت. می‌خواستیم بار دل را در غم شهادت سردار و سال پر فرازونشیب پشت سر، همراه با کاروان زینبی، بعد از 40 روز در محضر امام خود سبک کنیم و با کوله‌باری پرامید قدم به قرن تازه هجری خورشیدی بگذاریم. کرونا، برنامه‌ریزی‌های را به هم ریخت و ما را بیشتر در ژرفای حکمت امیرالمومنین (ع) غوطه‌ور کرد که فرمود: «خداوند سبحان را به درهم شكستن عزم‌ها و فرو ريختن تصميم‌ها و برهم خوردن اراده‌ها و خواست‌ها شناختم». حالا اربعینی در محرومیت و اشتیاق مملو از پیشرفت در شناخت ابعاد معرفتی، ابعاد عاطفی، ابعاد سیاسی و اجتماعی و فرهنگی پیش روی ماست.
به گزارش خط نیوز به نقل از صبح نو؛ این روزها فضای مجازی در داغ فراق اربعین، داغ‌تر از همیشه شده است. کاربران بسیاری از کشورهای مختلف در اظهار این هجران و دوری، مطالبی در صفحات خود منتشر می‌کنند و در این میان در صفحات ایرانی‌ها به عنوان پرتعدادترین زائران اربعین، بعد از عراقی‌ها بیش از همیشه غوغاست. بسیاری از کاربران با مرور خاطرات خود از شرکت در راهپیمایی اربعین سال‌های گذشته در تويیتر و اینستاگرام، سعی می‌کنند درد این هجران را تسکین دهند. بسیاری دیگر نیز با طلب نیابت زیارت از کاربران عراقی، حسرت‌شان را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند تا شاید غم دوری سبک‌تر شود. در این میان بازار شعر و اشک داغ است. یکی از کاربران تويیتر نوشته است: «به اشک چله گرفتم که محترم باشم/ ولی نشد که شب اربعین حرم باشم»
بعد عاطفی اربعین پرفراق
بعد عاطفی این فراق شاید مشهودترین بعد اربعین ویژه سال 99 باشد؛ بعدی که طبیعتا هر زائر دردمندی را در وهله نخست به خود درگیر می‌کند و او را وامی‌دارد تا در صفحات اجتماعی خود به‌نوعی این مساله را بازتاب دهد. از ابراز دلتنگی برای خستگی‌های قدم‌زدن در مشایه و نگاه کردن به شماره ستون‌هایی که قدم‌قدم زائران را به بین‌الحرمین نزدیک می‌کند، گرفته تا اظهار بی‌قراری برای حرکت به سمت مرزها حتی در این شرایط در صفحات کاربران بازتاب دارد؛ حتی ترس از ادامه‌دار بودن این فراق تا سال دیگر و تداوم شرایط ناشی از بیماری کرونا موضوع دیگری است که مردم در شبکه‌های اجتماعی به آن پرداخته‌اند. ترس‌ها، دلتنگی‌ها و بی‌قراری‌ها جهات مختلف بعد عاطفی اربعین امسال است.
مطیع دستور ولی
رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز در آخرین دیدار خود با پیشکسوتان دفاع مقدس با اشاره ضمنی به همین بعد عاطفی ضمن همدردی با زوار هجران‌زده بر ضرورت تبعیت از دستورات ستاد کرونا تاکید کردند. ایشان فرمودند: «حالا بحث اربعین پیش آمده، بعضی‌ها خب عاشق امام حسین(؟ع؟) هستند، عاشق اربعینند؛ [خب،] معلوم است، همه ما [هستیم]؛ حالا خیلی از شماها که خودتان رفته‌اید، بنده که محروم بودم و مشتاق هم بودم -گر چه دوریم به یاد تو سخن می‌گوییم. امّا خب رفتن برای راهپیمایی اربعین، فقط متوقّف به صلاحدید مسوولان ستاد ملّی مربوط به کروناست. اگر گفتند نه -که تا الان گفتند نه- باید همه تابع باشند، همه باید تسلیم باشند. اینکه مثلاً فرض کنید ما بلند شویم برویم لب مرز اظهار ارادت به حضرت بکنیم، نه [نمی‌شود]؛ از داخل خانه اظهار ارادت کنیم.»
بعد معرفتی اربعین 99
اما همه داستان این هجران، بعد عاطفی آن نیست. چشمان تیزبین بسیاری از وعاظ و منبری‌ها این روزها به ابعاد معرفتی این فراق دوخته شده و تلاش می‌کنند منظری را که می‌بینند پیش چشم مخاطب خود نیز ترسیم کنند. کرونا از یک‌سو امکان حضور فیزیکی را از زائران حسینی اربعین گرفته و از سوی دیگر با افزایش داغ دوری آنان را بیشتر از هر سال به ابعاد اندیشه‌ای برخورداری از برکات اربعین متوجه کرده است.
این بعد دیگر و عمیق‌تر اربعین 99 است که رهبری نیز در ادامه بیانات خود در دیدار پیش‌گفته، توجه مردم را به آن معطوف کرده و خاطرنشان کردند: «دو، سه زیارت مهم روز اربعین وارد است؛ روز اربعین، همه مردم بنشینند زیارت اربعین را با حال، با توجّه بخوانند و شِکوه کنند پیش امام‌حسین (؟ع؟) و بگویند یا سیّدالشّهداء، ما دل‌مان می‌خواست بیاییم، نشد، وضع این‌جوری است، تا یک نظری بکنند، یک کمکی بکنند.» این حال و توجه نه‌تنها در کسب برکات معرفتی اربعین برای خواننده این ادعیه بدون تردید موثر است بلکه همانطور که رهبری اشاره کرده‌اند می‌تواند راهی برای گشایش وضع جهان و برون‌رفت از بلای عظیم کرونا باشد.
وحدت اسلامی، امر دفعی نیست
اما پیاده‌روی اربعین فراتر از ابعاد عاطفی و معرفتی، ابعاد مهم سیاسی نیز برای امت اسلامی داشته است که همواره کارشناسان بسیاری بر آن شرح‌های مختلفی نوشته‌اند. این بعد ماجرای اربعین 99 نیز می‌توانست بعدی نگران‌کننده باشد، چنانکه برخی کارشناسان مسائل بین‌الملل و منطقه که خود از زوار اربعین بوده‌اند در مورد شرایط امسال اظهاراتی از این دست داشته‌اند؛ اما حالا با نزدیک شدن به روز اربعین به نظر می‌رسد حتی برکت اربعین از این مساله نیز از برخی زوایا عبور کرده است.
وحدت مسلمانان پدیده‌ای دفعی نیست که پس از دست‌کم یک‌دهه پیاده‌روی پرشور زوار در طریق، با یک‌سال فراق فراموش شود. از قضا
فضای مجازی نشان می‌دهدکه ارتباط زائران عراقی با زائران دیگر کشورها از جمله ایرانی‌ها مستحکم‌تر شده و آنها با دلداری دادن زوار در فراق تلاش می‌کنند از غم این هجران بکاهند. از سوی دیگر برخی از ایرانی‌هایی که به دلایل مشخصی مانند ضبط برنامه‌های تلویزیونی، توفیق مشرف شدن به زیارت اربعین را داشته‌اند نیز روایت می‌کنند که علقه میان عراق و ایران جدی‌تر شده است.
وقوف امت اسلامی بر فرهنگ سیاسی نوین
موسوی‌مطلق یکی از سخنرانان مذهبی که برای ضبط برنامه در کربلا حضور دارد، تصریح می‌کند: «زائران عراقی نیز امسال حال و هوای متفاوتی دارند. آنان هر سال با برادران ایرانی خود در این مسیر حضور داشتند اما امسال تازه فهمیدند چه علاقه‌ای به ایرانیان داشتند. این زائران زمانی که می‌فهمند ما از ایران هستیم، می‌گویند به ایرانیان این پیام را بدهید که ما امسال نایب‌الزیاره آنان هستیم و دل‌مان برای آنها تنگ شده است. آنها ابراز دوستی می‌کنند و می‌گویند ما در محضر سیدالشهدا و در حرم، جای آنها سلام خواهیم داد.»
وحدت شیعیان و فراتر از آن مسلمانان که دستاورد راهپیمایی اربعین و جوشش ملت‌های مختلف اسلامی در قالب یک امت است، امسال به گونه‌ای تعمیق خود را نشان داده است که به جرات می‌توان گفت اگر شرایط کرونا واقع نشده بود، نمی‌توانستیم بر وجود این همبستگی به این صورت و تا این اندازه واقف و خودآگاه شویم. فرهنگ سیاسی امت اسلامی بعد از اربعین 99 دیگر مساله‌ای آرمانی به شمار نمی‌آید بلکه وجود آن برای تک‌تک آدم‌ها مسجل شده است.
