به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری خط نیوز ، یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، طی سخنانی در اندیشکده آمریکایی بروکینز به بحث درباره نقش آژانس در بررسی‌های برنامه هسته‌ای ایران، شامل نظارت بر اجرای توافق هسته‌ای موقت نوامبر ۲۰۱۳ بین ایران و شش قدرت جهانی پرداخت.
آمانو در این نشست ضمن تشریح فعالیت‌ها و وظایف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اقدامات این نهاد در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران گفت: "مهمترین مسائل پادمانی در سال‌های اخیر مرتبط با ایران، کره شمالی و سوریه بوده‌اند. اینها پرونده‌هایی بسیار متفاوت هستند. آنچه که در میان این پرونده‌ها مشترک است این است که این کشورها توافقات پادمانی خود را به صورت کامل انجام نداده‌اند."
وی در ادامه افزود: "موضوع ایران در آگوست ۲۰۰۲ آغاز شد یعنی زمانی که رسانه‌ها گزارش دادند که ایران در حال ساخت تأسیسات زیرزمینی و بزرگ هسته‌ای در نطنز است که به آژانس قبلا اعلام نشده است. ایران متعاقبا وجود این تأسیسات را پذیرفته و آنها را تحت نظارت آژانس قرار داد."
آمانو در ادامه گفت زمانی که در سال ۲۰۰۹ مدیر کل آژانس شد احساس کرد که "شفاف کردن موضوعات" اولین گام برای حل مسائل است و در گزارشات بعدی کرد که "مواد هسته‌ای اعلام شده توسط ایران از اهداف صلح‌آمیز خود منحرف نشده‌اند اما همچنین اعلام کردم که ایران همکاری کافی برای قادر ساختن آژانس به اینکه تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح‌آمیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، ارائه نکرده است."
وی با اشاره به اینکه در آن زمان از ایران خواسته که پروتکل الحاقی را اجراء کند و "در موضوعات مرتبط با آنچه بعدها ابعاد نظامی احتمالی خوانده شد شفاف‌سازی کند."
مدیر کل آژانس بعدی در ادامه گفت: "گام بعدی این بود که چگونه به این ابعاد نظامی احتمالی بپردازیم. کارشناسان فنی ما سال‌ها را صرف بررسی و تحلیل انبوه اطلاعاتی کرده‌اند که از مجموعه متنوعی از منابع مستقل و ایران و نیز برخی کشورهای عضو کسب کرده‌اند."
وی با اشاره به گزارشی که متعاقب این بررسی‌ها در سال ۲۰۱۱ منشتر کرد گفت: "در آن گزارش اعلام کردم که اطلاعات نشان می‌دهند ایران فعالیت‌هایی را در ارتباط با توسعه با تجهیزات انفجار هسته‌ای انجام داده است. اطلاعات همچنین نشان می‌دادند که این فعالیت‌ها پیش از پایان سال ۲۰۰۳ انجام می‌گرفتند و اینکه برخی از این فعالیت‌ها شاید ادامه داشته باشند."
آمانو با اعلام اینکه سوءتفاهم‌هایی درباره این موضوع شده است گفت: "آژانس اعلام نکرده است که ایران دارای تسلیحات هسته‌ای است. ما درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران بر اساس اطلاعاتی که داریم نتیجه‌گیری نکرده‌ایم. آنچه ما گفته‌ایم این است که ایران باید این موضوعات را شفاف نمایند زیرا اطلاعات معتبری وجود دارد که نشان می‌دهند ایران وارد چنین فعالیت‌هایی شده است."
وی با اشاره به اینکه ایران بر اساس تعهداتی که بر اساس توافقنامه موقت ژنو متقبل شده، همکاری نسبتا خوبی با آژانس داشت گفت: "با این حال از تابستان ۲۰۱۴ پیشرفت در پیاده‌سازی تمهیداتی که مورد توافق قرار گرفته‌اند، کند شد. دو اقدام مهم که باید دو ماه پیش انجام می‌شدند هنوز انجام نگرفته‌اند. آژانس از ایران دعوت کرد که تمهیدات عملی جدیدی برای گام‌های بعدی همکاری پیشنهاد دهد اما هنوز این کار را انجام نداده است."
وی مدعی شد که بررسی ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران وابسته به همکاری این کشور است. "من اعلام کرده‌ام که آژانس پس از دستیابی به فهمی خوب از تصویر کامل درباره ابعاد نظامی احتمالی گزارشی به شورای حکام ارائه خواهد کرد و پس از آن تصمیم‌گیری درباره اقدامات آتی بر عهده شورا خواهد بود."
آمانو گفت که دو مسیر مذاکراتی درباره برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد: مذاکرات ایران و آژانس؛ و مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ که آژانس نیز بر اساس توافقنامه موقت ژنو در آن دخیل است.
وی در ادامه اعلام کرد که ایران اکنون پروتکل الحاقی را اجراء نمی‌کند که برخلاف قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت است. "اجرای پروتکل الحاقی از جانب ایران برای اینکه آژانس اطمینان معتبر درباره عدم وجود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در کشور ارائه کند، ضروری است. مواد هسته‌ای ایران که تحت نظارت آژانس قرار دارند دارای اهداف صلح‌آمیز هستند اما نمی‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که تمام مواد موجود در ایران دارای اهداف صلح‌آمیز هستند. برای نیل به این اطمینان ایران باید در مسائل مرتبط با ابعاد نظامی احتمالی شفاف‌سازی کرده و پروتکل الحاقی را اجرا کند."
