روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با تاکید براینکه اسم طرح‌های تحقیقاتی، مجری طرح و بودجه آن‌ها به طور شفاف در "نیماد" بیان شده و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقات نیز گزارش سالیانه کارهای تحقیقاتی خود را در سامانه عتف بارگذاری می‌کنند، اعلام کرد: نسبت به آنچه تاکنون در ایران دیده شده، شفافیت نیماد ۱۰۰ درصد است، اما نسبت به آنچه باید باشد، جای کار زیادی دارد.
به گزارش ایسنا، روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت درباره مصاحبه منتشر شده از سوی ایسنا با دکتر سید مؤید علویان، رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی بقیة‌الله (عج) و ادعاهای وی جوابیه‌ای را در اختیار ایسنا قرار داده است که در ادامه متن آن را می‌خوانیم.
در این جوابیه آمده است: «مهم‌ترین نکته در پاسخ به ادعایی که از سوی دکتر مؤید علویان در بحث "نیماد" و بودجه‌های پژوهشی معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت مطرح شده، این است که معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت به فرد بودجه نمی‌دهد، بلکه بودجه این معاونت - که حدود ۱۲۰ میلیارد تومان است- برای کمک به زیرساخت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هزینه می‌شود.
این مبلغ در وزارت بهداشت برای توسعه آزمایشگاه‌های جامع، خرید منابع الکترونیکی همچون مجلات الکترونیک و ایجاد زیرساخت‌های پژوهشی هزینه می‌شود. آنچه مورد تاکید است، این اعتبار بر اساس ظرفیت دانشگاه و ماموریت‌های نظام توزیع می‌شود؛ یعنی هم دانشگاه علوم پزشکی تهران بر اساس ظرفیت خود اعتبار می‌گیرد و هم دانشکده علوم پزشکی ایرانشهر برای بنیه گرفتن و محرومیت‌زدایی از این بودجه استفاده می‌کند».
در این جوابیه با اشاره به اینکه از چند سال پیش وزارت بهداشت یک "Granting body" یا "بنیاد حمایت مالی از طرح‌های تحقیقاتی" ایجاد کرده، آمده است: «این بنیادها در دنیا سابقه قدیمی دارند که از محققان کشور خودشان یا کشورهای دیگرحمایت می‌کنند؛ به عنوان مثال NIH در آمریکا یا INSERM در فرانسه.
این بنیادهای تحقیقاتی بودجه‌های پژوهشی خودشان را به صورت رقابتی و شفاف به محققان می‌دهند؛ یعنی در اینجا پول پژوهش به فرد داده می‌شود. این بنیاد مالی در وزارت بهداشت هم حدود ۵ سال است که شکل گرفته، البته قبلا در دوره دکتر محمد فرهادی که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بودند، "مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور" نام داشت.
اتفاقاً در دوره‌ای که دکتر مؤید علویان، معاون درمان وزارت بهداشت بود، این موسسه از سوی دولت وقت منحل شد. البته این بنیاد مجدداً در دولت دکتر روحانی احیا شده است.
آنچه مشخص است، این است که بر خلاف ادعای دکتر علویان که "نمی‌دانیم در نیماد چه پولی را برای چه طرحی به چه کسی می‌دهند"، در سایت نیماد تک تک طرح‌های تحقیقاتی که تصویب شده به همراه اسم طرح، بودجه تحقیقاتی و فرد مجری مشخص شده است و این ادعا کاملاً کذب است و نه تنها ایشان بلکه تک تک ۸۵ میلیون ایرانی می‌توانند مشخصات این طرح‌ها را ببیند.
نکته مهم دیگر اینکه رؤسای ۷ کمیته نیماد، از بزرگ‌ترین محققان کشور هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به دکتر قوام‌زاده، دکتر صحرائیان، دکتر عبدالله کریمی و دکتر لاریجانی و دکتر احمدرضا دهپور به عنوان برجسته‌ترین محققان و اطبای کشور نام برد.
نکته‌ای که بر آن پافشاری می‌کنیم، این است که اولین مصوبه موسسه هیئت امنای نیماد این بوده که اعضای نیماد شامل رئیس، دبیر و رؤسای کمیته‌های نیماد نمی‌توانند طرح مصوب در نیماد داشته باشند و مدعی هستیم که این امر در نیماد برای اولین بار در ایران اتفاق افتاده است.
نسبت به آنچه تاکنون در ایران دیده شده، شفافیت نیماد ۱۰۰ درصد است؛ اما نسبت به آنچه باید باشد، جای کار زیادی دارد.
ادعای دیگر دکتر علویان این است که معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت دانشگاه‌ها را مجبور کرده اطلاعات خودشان را در یک بانک اسپانیایی به منظور شرکت در رتبه‌بندی‌های جهانی وارد کنند!.
چندین رتبه‌بندی معتبر بین‌المللی برای دانشگاه‌ها از جمله نظام رتبه‌بندی شانگهای، تایمز و لایدن در دنیا وجود دارد و این‌ها هیچ اطلاعاتی از دانشگاه‌ها نمی‌خواهند و در حقیقت آنچه از دانشگاه‌ها و محققان آن‌ها در دنیا دیده می‌شود؛ یعنی تعداد مقالات منتشره، استنادات آن‌ها، ضریب تأثیر مجلات، چاپ مقالات در مجلات یک درصد برتر دنیا و مجلات برجسته، hot paper شدن مقالات و ... است و بر اساس اطلاعات وارده شما قطعا نیست.
بنابراین رتبه‌بندی دانشگاه‌ها بر اساس این موارد انجام می‌شود؛ نه اطلاعات وارده محققان.
بانک اسپانیایی که ایشان مطرح می‌کند و نشان از ناقص بودن اطلاعات ایشان دارد، مربوط به یک نظام رتبه‌بندی اسپانیایی به نام "سایمگو" است؛ این نظام هم دانشگاه‌ها را بر اساس معیارهای گفته شده رده‌بندی می‌کند. در واقع اینکه مطرح می‌شود رتبه شانزدهم دنیا در تولید علم هستیم، بر اساس همین رتبه‌بندی و بر اساس تعداد مقالات نمایه شده در پایگاه‌هایی همچون "اسکوپوس" است».
در این جوابیه با بیان اینکه برای دانشگاه‌های کشور به منظور جذب دانشجوی خارجی و در جهت بین‌المللی سازی دانشگاه و از همه مهمتر مرجعیت علمی، این رتبه‌بندی‌ها مهم است، توضیح داده شده است: «این موضوع نیز مربوط به دوره ۶ساله نیست و حداقل ۱۵ سال است که دانشگاه‌ها برنامه بین‌المللی سازی دارند؛ یعنی به دانشگاه‌ها گفته می‌شود بر روی چه چیزهایی سرمایه‌گذاری کنند تا رتبه آن‌ها در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی افزایش پیدا کند. بعبارتی این خواسته نظام است که انشاءالله ما روزی دانشگاه با رتبه زیر ۱۰۰ در دنیا داشته باشیم (البته اگر دکتر علویان موافق باشند و اجازه دهند!)
به عنوان مثال هر چند ماه یک بار، یک دانشگاه مطرح می‌کند که نامش به رتبه‌بندی‌های بین‌المللی راه پیدا کرده یا جایگاهش در این رده‌بندی‌ها ارتقا پیدا کرده است که این مایه افتخار محسوب می‌شود.
این بین‌المللی‌سازی در واقع در حوزه معاونت تحقیقات انجام نمی‌گیرد، اگرچه ما کمک می‌کنیم به این امر و هیچ کدام از این موارد بر اساس اجبار وزارت بهداشت نیست؛ بلکه نیاز دانشگاه است که جایگاه خود را در رتبه بندی‌های بین‌المللی ارتقا بدهد.
ادعای دیگر ایشان این است که وزارت بهداشت با تخلفات پژوهشی برخورد نمی‌کند؛ محققان کشور می‌دانند که شروع این موضوع با ۵۸ مقاله‌ای بود که تقلبات علمی آن‌ها در BMC و Springer چهار سال پیش آشکار شد.
نمی‌خواهیم نبش قبر کنیم، اما می‌دانیم مقاله‌ای که متقلبانه بودن آن چهار سال پیش روشن شده و ۶ سال پیش پذیرفته و چاپ شده است، مربوط به ۸ سال پیش است. بنابراین اصولا در دولت فعلی صورت نگرفته است؛ گرچه این یک تجربه تلخ برای جامعه علمی ما بود و نمی‌خواهیم بگوییم این دولت یا دولت قبلی.
شرح آنچه متاسفانه اتفاق افتاده، این است که دکتر موید علویان یکی از مؤسسین موسسه انتشاراتی به نام "کوثر" است. درگیری که انتشارات "کوثر" با بعضی از شرکت‌های داخلی داشته، باعث افشاگری این ۵۸ مقاله در خارج از کشور می‌شود و در حال حاضر پرونده شکایت این شرکت‌ها از "کوثر" و بالعکس در قوه قضاییه وجود دارد که به این موضوع هم کاری نداریم که چگونه این اتفاق افتاد؛ اما در گزارش BMC آمده که یک خبرچین (WHISTLE blower) این موضوع را افشا کرده است که بحث رقابت مالی بین شرکت‌ها مطرح می‌شود.
بخش عمده‌ای از نویسندگان این ۵۸ مقاله مربوط به وزارت علوم بودند و با بخشی از نویسندگان که مربوط به وزارت بهداشت بوده‌اند، شدیدترین برخوردها صورت گرفته است؛ به عنوان مثال دو استاد تمام که جزو نویسندگان ۵۸ مقاله افشا شده از سوی BMC بودند، از مرتبه استادی به دانشیاری تنزل رتبه پیدا کردند، دو استادیار قراردادی اخراج شدند و یک معاون پژوهشی دانشگاه که بیشترین تخلف در مجموعه وزارت بهداشت را مرتکب شده بود، از سمت خود برکنار شد و تک تک این افراد برای یک سال در کمیته اخلاق وزارت بهداشت حضور پیدا می‌کردند و جواب دادند که چرا چنین اتفاقی افتاده و هنوز که هنوز است، برخی از این افراد نتوانسته‌اند ارتقا پیدا کنند».
در این جوابیه با اشاره به ادعای دکتر علویان مبنی بر اجبار اساتید و اعضای هیأت علمی به نوشتن مقاله در مجلات بین‌المللی، اعلام شده است: «آنچه اعضای هیأت علمی برای ارتقای خود انجام می‌دهند، بر اساس دستورالعمل شورای عالی انقلاب فرهنگی است و دستورالعمل ارتقای اعضای هیات علمی مصوبه وزارت بهداشت نیست. ما هم از این منظر به آن نگاه می‌کنیم که مقام معظم رهبری به طور مشخص می‌گویند رشد علمی ایران نباید متوقف شود. به طور مشخص در ۲۰۱۳ بعد از دور دوم ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد، به علت تحریم‌هایی که اتفاق افتاده بود و سوءمدیریت در دولت ایشان، برای اولین بار رشد علمی ایران کاهش پیدا کرد و به حالت ایستا رسیدیم که در آن ارتقای جایگاه نداشتیم. در این زمان مقام معظم رهبری به شدت تاکید کردند که رشد علمی ایران نباید کاهش پیدا کند. آیا به غیر از این است که رتبه علمی ایران از طریق چاپ مقالات بین‌المللی و نمایه شدن مجلات در پایگاه‌های اسکوپوس و مدلاین و ISI افزایش پیدا می‌کند؟ اگر بگوییم مقالات از این پس در مجلات داخلی که در پایگاه‌های بین‌المللی نمایه نمی‌شوند، چاپ کنید، خلاف خواسته مقام معظم رهبری نخواهد بود.
در دستورالعمل ارتقای اعضای هیات علمی نمی‌گوییم مجله داخلی یا خارجی؛ بلکه اگر مجله داخلی در "اسکوپوس"، "مدلاین"، یا "آی اس آی" نمایه شود، آن را بین‌المللی می‌دانیم. بنابراین مرز کشیدن بین مجله داخلی و خارجی یک نوع مغلطه‌بازی است و ما چنین چیزی نداریم.
بخش زیادی از رشد علمی ایران به خاطر مقالاتی که است که اساتید در طول دوره آموزشی و پژوهشی خود نوشته‌اند.
دکتر علویان اصرار دارند کمیته‌ای بی‌طرف در وزارت بهداشت تشکیل شود که ببینند چند طرح در طی این سال‌ها تصویب شده؛ احتمالاً اطلاعات ایشان ناقص است؛ چرا که تمام دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی که بودجه پژوهشی می‌گیرند از جمله "نیماد" آخر سال بایستی اطلاعات سالیانه خود را در سامانه عتف بارگذاری کنند. بنابراین حرف ایشان جنبه پوپولیستی دارد؛ چرا که هر سال همه باید گزارش دهند چه طرحی را برای چه کسی تصویب کردند.
ایشان مدعی هستند وقتی مجلات ایرانی مورد تحریم خارج از کشور قرار گرفتند، مورد حمایت معاونت تحقیقات قرار نگرفتند. در بحث retract شدن ایشان مدعی هستند؛ چرا وزارت بهداشت با این موضوع برخورد نکرده و حالا برعکس می‌گویند چرا از مجلات خاطی که عمدتا مربوط به انتشارات "کوثر" است، حمایت نمی‌شود. در دو سال گذشته ۱۵ مجله انتشارات "کوثر" از Pubmed و حداقل دو مجله همین انتشارات از scopus به دلیل خطاهای علمی خارج شدند که در حقیقت بیشترین صدمه را به مجلات ایرانی زد. اگر مجله‌ای از ایران خطا بکند، مثل این است که فردی خطا بکند و مقاله‌اش ریترکت بشود، مسلما وزارت بهداشت هم باید با آن برخورد کند، نه آنکه آن را مورد حمایت قرار دهد. دکتر موید علویان در اینجا نگاهش بصورت بالعکس حمایتی می‌شود!
در خصوص صحبت دکتر علویان پیرامون اینکه وزارت بهداشت محققان را مجبور می‌کند که در نشریات خارجی مقاله چاپ کنند، باید بگوییم که اگر شما به سایت انتشارات "کوثر" که خود ایشان از موسسین آن است، سربزنید، یکی از قسمت‌هایی که این انتشارات بیشترین درآمد را از آن کسب می‌کند ادیت زبان انگلیسی برای ارسال مقالات خارجی است؛ یعنی برای هر مقاله ۷۰۰ هزار تومان»!
در ادامه جوابیه روابط عمومی معاونت تحقیقات وزارت بهداشت با اشاره به اینکه رشد علمی در دولت احمدی‌نژاد کاهش پیدا کرده بود، آمده است: «این کاهش رشد علمی دغدغه رهبری بود. هیچ‌گاه علوم پزشکی ایران در منطقه اول نبوده؛ اما از سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ برای اولین بار علوم پزشکی کشور از لحاظ تعداد مقالات و استنادات در منطقه اول است و این تازه در سایه تحریم‌ها رخ داده است.
اگر علت را بپرسید به نظر ما این موضوع یک علت دارد و آن هم این است که ما در سال حدود ۲۰۰۰ نفر از محققان برجسته کشور را به صورت مستقیم حمایت مالی می‌کنیم. "نیماد" چهار سال است که در اسفند ماه از فرهیختگان علوم پزشکی کشور دعوت می‌کند و هر کدام از این افراد گرنت ۲۵ میلیونی دریافت می‌کنند، اتفاقا دکتر علویان سه بار این گرنت را از "نیماد" دریافت کرده است (و هنوز شفافیت آن را درک نکرده و یا همکار اصلی یک پروژه تحقیقاتی مصوب دیگر در همین نیماد است)، ۷۰۰ نفر هر سال این گرنت را دریافت می‌کنند و ما از ۴۰۰ نفر از استادیاران جوان مستقیما حمایت مالی می‌کنیم، از افرادی که دانشجوی phd by research هستند هم به صورت مستقیم حمایت می‌کنیم، علاوه بر آن گرنت‌های دیگری هم در "نیماد" از جمله گرنت اصلی – گرنت با اعتبار محدود و گرنت محققین جوان به افراد داده می‌شود. مجموع محققانی که در سال از آن‌ها حمایت می‌شود به ۲۰۰۰ نفر می‌رسد و این‌حمایت مستقیم از ۲۰۰۰ نفر در اقصی نقاط کشور همچون گناباد و خلخال و زاهدان رمز موفقیت علوم پزشکی کشور در منطقه پس از ۴۰ سال است. ما فکر می‌کنیم که با مدیریت و تاکید بر نیروی انسانی این موفقیت در دولت فعلی رخ داده است».
انتهای پیام
