به گزارش خبرگزاری خط نیوز ، کمیته اطلاعاتی مجلس سنای آمریکا سه شنبه هفته گذشته خلاصه‌ای از گزارش خود درباره برنامه شکنجه «سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا» (سیا) برای بازجویی از مظنونان به انجام عملیات تروریستی را منتشر کرد. در این گزارش ۵۲۵ صفحه ای نه نامی از سازمانهای جاسوسی MI۵ و MI۶ انگلیس به چشم می‌خورد و نه اشاره‌ای به پایگاه نظامی آمریکا در بخشی از جزیره مرجانی «دیه‌گو گارسیا» که قلمروی انگلیس محسوب می‌شود ـ اما مستندات زیادی حاکی از آن هستند که محققان مجلس سنا تنها این نام‌ها را به دلایلی که آن را «امنیتی» می‌خوانند، سانسور کرده‌اند.
گزارش سنا از روشهایی زجرآور پرده برمی‌دارد که مأموران سازمان سیا در زندانهای مخفی خود از آنها برای اعتراف‌گیری از متهمان مظنون به انجام عملیات تروریستی استفاده کرده و خودشان نام «فنون پیشرفته بازجویی» را برای آن روشها انتخاب کرده‌اند.
این عبارت شاید سازمان سیا را در ذهن مخاطب ناآشنا سازمانی در تلاش برای استفاده از روشهایی جهت نیل به هدف استخراج اطلاعات از متهم جلوه دهد: دیدگاهی که با نگاهی گذرا به آن روشها به سرعت رنگ می بازند.
غرق مصنوعی، محروومیت طولانی از خواب، برهنگی اجباری متهمان، حبس در جعبه های تنگ، محرومیت حسی، تنقیه اجباری، محرومیت حسی، قرار دادن در معرض صداهای بلند برای مدت‌های طولانی و غیره تنها تعدادی از این «فنون پیشرفته بازجویی» هستند که هم از منظر تعهدات آمریکا در معاهدات حقوق بشری و هم از منظر ادبیات گلایه‌مندانه مورد استفاده این کشور در تقابل با سایر کشورها مصادیق بارز مفهوم «شکنجه» محسوب می‌شوند.
اما دولت آمریکا و سازمان سیا اگرچه به عنوان بازیگران اصلی و آغازگران این قائله در جایگاه متهمان ردیف اول قرار دارند تنها بازیگران این اعمال خشونت‌بار ـ که به زعم کارشناسان حائز تمامی ویژگیهای لازم برای اطلاق «جرائم جنگی» هستند ـ محسوب نمی‌شوند، چرا که پیشتر آشکار شده بود ۲۵ کشور اروپایی (روزنامه گاردین، ۸ دسامبر ۲۰۱۴) هر یک در اجرای این پروژه شوم در لفافه مبارزه با تروریسم تقسیم نقش کرده‌اند.
لهستان یکی از کشورهای اروپایی و احتمالاً اولین آنها بوده که درخواست سازمان سیا برای میزبانی شکنجه را اجابت کرده است: موضوعی که به محکومیت این کشور در برابر دادگاه حقوق بشر اروپا هم منجر شده است (الجزیره، ۲۴ جولای ۲۰۱۴).
اما همکاری برخی متحدان واشنگتن در قاره سبز در پروژه شکنجه سیا چندان هم آشکار نیست و گزارش کمیته اطلاعاتی مجلس سنا اصرار زیادی بر مخفی نگاه داشتن آنها دارد. هنگامی که این متحد اروپایی، انگلیس باشد ـ کشوری که از قدیم در پروژه‌های خرابکارانه مشترکش با آمریکا همواره تمایل داشته نقشش را مخفی و مرموز نگاه بدارد ـ این موضوع چندان هم عجیب به نظر نمی‌رسد.
زوایای پنهان‌مانده از نقش انگلیس در کودتای آمریکایی ـ انگلیسی ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ مورد خوبی از نقش موذیانه این متحد اروپایی آمریکا است: در حالی که حتی سازمان سیا به این عملیات خرابکارانه اعتراف کرده است (آرشیو امنیت ملی آمریکا، ۱۹ آگوست ۲۰۱۳) کماکان اطلاعات اندکی درباره نقش لندن در این باره وجود دارد.
مقامات انگلیس در روزهای گذشته هم مطابق آنچه انتظار می‌رود دست داشتن در شکنجه‌های سازمان سیا را انکار کرده‌اند و این در حالی است که مستنداتی بی‌شمار از منابع غیررسمی، از اظهارات قربانیان گرفته تا پروازهای ثبت شده سازمان سیا، از سالها پیش، از نقش برجسته انگلیس در همکاری با دولت آمریکا پرده برداشته‌اند.
اولین مستندات درباره این موضوع در ۴ ژانویه ۲۰۰۷ به دست آمد، زمانی که روزنامه انگلیسی گاردین افشا کرد یکی از ۳۰۰۰ مسیرهای پروازی بوئینگ N۳۷۹P (هواپیمای سازمانی سیا برای انتقال زندانیان) به قلمرو انگلیس در جزیره مرجانی «دیگو گارسیا» بوده است.
پس از آن نویسنده‌ای به نام «دیوید واین» در سال ۲۰۰۹ در کتابی به نام «جزیره شرم: تاریخ پنهان پایگاه نظامی آمریکا در دیه‌گو گارسیا» از یک پایگاه نظامی پرده برداشت که سازمان سیا از آن به عنوان شکنجه‌گاه متهمان مظنون به تروریسم استفاده کرده بود.
البته افشاگری‌های «دیوید واین» تنها منحصر به دوران بعد از سال ۲۰۰۱ نبود و وی نشان داد که واشنگتن از یک پایگاه نظامی ناشناخته خود در دیه‌گو گارسیا از دوران جنگ سرد تا دوران جنگ با تروریسم برای شکنجه مظنونین استفاده کرده است. در بخشی از این کتاب درباره اهمیت راهبردی این پایگاه نظامی چنین آمده است: «آمریکا از طریق دیه‌گو گارسیا می‌تواند در سرتاسر خاورمیانه و از آفریقای شرقی تا هند، استرالیا و اندونزی قدرت‌نمایی کندو این جزیره (دیه‌گو گارسیا) همراه با گوام یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در خارج از این کشور به شمار می‌رود».
یک تأسیسات نظامی در جزیره دیه‌گو گارسیااما اسناد آشکارتر از همکاری انگیس در برنامه شکنجه و آدم‌ربایی سیا هنگامی به دست آمد که کمیته اطلاعاتی مجلس سنا چند ماه پیش اعلام کرد قصد دارد خلاصه‌ای از گزارش حدود ۶۰۰۰ صفحه‌ای خود را به زودی منتشر کند. در همین هنگام بود که اسنادی به موجب «قانون آزادی اطلاعات» منتشر شد که نشان می‌داد «پیتر وست‌ماکوت» سفیر انگلیس در آمریکا دست‌کم ۲۱ نشست با اعضای کمیته منتخب اطلاعاتی سنا داشته و با آنها برای پنهان ماندن نقش انگلیس در این پروژه مخوف لابی کرده است (راشاتودی ۱۹ آگوست ۲۰۱۴).
این خبر در حالی منتشر می شد که یک ماه پیشتر یعنی در ماه آوریل اخباری به بیرون درز کرده بود که نشان می‌داد سازمان سیا برخی از زندان اصلی مظنون به تروریسم را به پایگاهی در دیه‌گو گارسیا منتقل کرده و آنها را شکنجه کرده است.
علاوه بر این مستندات، اسناد دیگری که روزنامه گاردین در سال ۲۰۱۲ افشا کرد از نقش برجسته سازمانهای جاسوسی MI۶ و MI۵ و سازمان سیا در آدم‌ربایی و شکنجه مخالفان معمر القذافی، دیکتاتور سابق لیبی پرده برداشت. ماجرا به روایت گاردین از آنجا آغاز شد که یک بمب که ممکن است حتی انگلیسی بوده باشد در دفتر «موسی کوسا»، رئیس دستگاه اطلاعاتی قذافی و وزیر خارجه وی منفجر شد. موسی کوسا بر اساس همین روایت ارتباط نزدیکی هم با MI۶ داشته است.
اسنادی که در دفتر کار آقای کوسا پیدا شدند علاوه بر نشان دادن ارتباط نزدیک وی با MI۶ از همکاری انگلیس برای آدم‌ربایی و شکنجه مخالفان قذافی هم پرده برداشتند. مارک آلن، رئیس وقت بخش عملیات ضدتروریسم MI۶ در آن زمان در تلگرامی به تاریخ ۱۸ مارس سال ۲۰۰۴ از کمک‌های وی برای دیدار تونی بلر، نخست وزیر وقت انگلیس با معمر القذافی تشکر کرده است.
آلن در این تلگرام می‌نویسد: «می‌خواستم به شما بابت انتقال امن ابوعبدالله الصدیق (نام مستعار مورد استفاده برای «عبدالکریم بالحاج» در آن زمان» تبریک بگویم. این کمترین کاری بود که ما می‌توانستیم برای نشان دادن ارتباط ویژه‌ای که طی این سالها ایجاد کرده‌ایم انجام دهیم».
بلحاج که بعد از سقوط قذافی در سال ۲۰۱۱ فرمانده شورای نظامی لیبی شد رهبر گروه «مبارزان اسلامی لیبی» بود که از گروه‌های مخالف قذافی بود، اما MI۵ و MI۶ آن را به ارتباط با القاعده متهم می‌کردند.
اقدامات MI۶ برای کمک به دستگیری بلحاج، همسر وی و سامی السعدی، یکی دیگر از مخالفان قذافی ـ طبق مستندات روزنامه گاردین ـ به درخواست وزرای کابینه وقت انگلیس انجام شده و بازتاب‌دهنده سیاست آن زمان دولت لندن بوده است (گاردین، ۱۸ آوریل ۲۰۱۲).
همسر عبدالکریم بلحاج در مصاحبه‌ای با روزنامه گاردین در سال ۲۰۱۲ به توصیف شکنجه‌هایی پرداخته که مأموران آمریکایی سیا پس از ربودن آنها توسط MI۶ علیه آنها انجام داده‌اند. «فاتیما بوچار» گفته سه مأمور آمریکایی وی را که در آن زمان حامله بوده در طول مدت ۱۷ ساعت پرواز برای انتقال به زندانهای مخوف قذافی با نوار چسب به تخت بسته بودند.
این اسناد اگرچه به خوبی نقش ویژه لندن در همکاری با متحد دیرینش، آمریکا در این پروژه آدم‌ربایی و شکنجه را نشان می‌دهند اما شاید هرگز نتوانند از بسیاری از جزئیات آن پرده بردارند. ممکن است گذشت زمان به آشکار شدن این موضوع کمک کند، هر چند انگلیس معمولاً موذیانه‌تر از آنچه تصور می‌رود عمل می‌کند.
